Dùng sữa mẹ hay sữa công thức hoàn toàn sẽ cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cần thiết cho các bé trong 6 tháng đầu. Thời gian mà Bộ Y tế Anh đưa ra đủ để trẻ sẵn sàng cho việc giảm bớt lượng sữa mỗi ngày và bước vào giai đoạn ăn dặm là sau 6 tháng tuổi.

Vì sự phát triển của trẻ sơ sinh có những mức khác nhau nên Bộ Y tế Anh cũng khuyên rằng nếu nhận thấy con có các dấu hiệu sẵn sàng từ bỏ sữa mẹ (hoặc sữa công thức) thì bạn cũng có thể cho bé tập ăn dặm sớm, trước 6 tháng tuổi.

Mặc dù vậy, hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh vẫn chưa hoàn thiện nên các mẹ vẫn nên cho bé dùng sữa hoàn toàn trong ít nhất 17 tuần đầu tiên.

Cần hiểu rằng 6 tháng tuổi không phải tiêu chuẩn duy nhất để bắt đầu cho bé ăn dặm, cần có thêm các điều kiện sau:

Cân nặng tăng gấp đôi so với khi sinh, bé biết giữ đầu thẳng và có thể tự ngồi, biết đưa môi dưới về phía trước để nhận thức ăn từ thìa, biết ngoảnh đầu đi nơi khác khi không muốn ăn món nào đó, lưỡi không còn phản xạ tự động đẩy vật lạ (cho vật gì vào mồm bé cũng đẩy ra, trừ núm vú) và bé thể hiện sự thích thú đối với thức ăn bạn đưa.

Cho trẻ tập ăn dặm những thức ăn gần giống với sữa mẹ hoặc giống với sữa công thức để bé quen dần với “những thức ăn mới lạ”, giúp trẻ dần thích nghi với việc ăn dặm và việc ăn uống của trẻ sẽ trở nên dễ dàng hơn.

Nên tuân thủ nguyên tắc “ngọt – mặn” khi bắt đầu giai đoạn cho trẻ ăn dặm, thường thì bột ngọt sẽ là lựa chọn đầu tiên khi tập cho trẻ ăn dặm vì mùi vị “tương tự” với sữa mẹ, trẻ được cho ăn dặm bằng bột ngọt trước rồi sẽ dần thay thế bằng bột mặn với nhiều thành phần dinh dưỡng hơn.

Đây là nguyên tắc thứ 2 mẹ tuyệt đối không được “QUÊN”. Khi mới bước vào thời kỳ ăn dặm, bé đã có cả một giai đoạn trước đó (6 tháng) chỉ sử dụng sữa (dạng lỏng).

Chính vì vậy khi cho bé làm quen với thực đơn mới, mẹ cần tập dần cho bé ăn từ thức ăn loãng đến đặc để bé có thời gian thích ứng và làm quen với khẩu phần ăn của mình.

Nguyên tắc “ít – nhiều” để luyện tập cho hệ tiêu hóa của trẻ thích ứng dần với lượng và thành phần thức ăn ngày càng phong phú.

Cho trẻ ăn với lượng ít rồi tăng dần, cụ thể như tháng đầu nên cho ăn 1 – 2 muỗng bột mỗi lần rồi tăng dần lên 1/3 chén, rồi nửa chén… sẽ đảm bảo sự tiêu hóa và cung cấp đầy đủ năng lượng – dưỡng chất cần thiết cho nhu cầu tăng trưởng và phát triển của trẻ.

Để bé làm quen với một loại thức ăn từ 3-5 ngày có nhiều tác dụng mà mẹ dễ dàng nhận thấy:

• Thứ nhất, khoảng thời gian 3-5 ngày sẽ giúp mẹ phát hiện những trường hợp bé “không may” bị dị ứng với thực phẩm.
• Thứ hai, nếu món ăn hợp với bé thì việc thay đổi sang món ăn khác sau thời gian trên sẽ giúp bé không bị nhàm chán với món ăn cũ và luôn cảm thấy hứng thú với mỗi khi giờ ăn tới.

Giai đoạn ăn bột: bắt đầu từ lúc 6 tháng tuổi trở đi, cha mẹ có thể cho trẻ tập quen dần với các loại bột dinh dưỡng. Trong giai đoạn này, có thể mua bột dinh dưỡng đóng hộp của những hãng sản xuất sản phẩm dinh dưỡng có uy tín, vì loại bột này có chứa đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho trẻ. Nếu là loại bột tự chế biến cho trẻ ăn, cần đảm bảo hợp vệ sinh và đầy đủ dinh dưỡng, tuy nhiên nên lưu ý những thức ăn có thể làm cho trẻ bị dị ứng.

Giai đoạn ăn cháo: khi trẻ được 9 – 10 tháng tuổi đã ăn được kha khá, cha mẹ có thể nấu cháo cho trẻ ăn. Không nên chỉ hầm xương lấy nước, vì nước ngọt của xương hoàn toàn không cung cấp đủ chất dinh dưỡng, mà trẻ cần ăn cả xác thịt, cá, rau củ. Nên hầm riêng một nồi cháo nhừ. Mỗi bữa ăn của trẻ, nên múc cháo ra và cho thịt, cá, rau củ vào nấu chín từng bữa, thêm dầu ăn cho đủ dưỡng chất.

Giai đoạn ăn cơm: khi trẻ đã có đủ răng (tổng cộng 20 cái), trẻ mới có thể nhai cơm thật kỹ. Cha mẹ nên nấu cơm mềm và dằm nát cho trẻ ăn. Tập cho trẻ ăn các loại rau, củ bằng cách nấu canh rau đay, canh mồng tơi, canh bí đỏ, canh súp (nấu với cà-rốt, khoai tây, súp-lơ, su hào), nên chú ý cắt ngắn rau cho trẻ dễ nhai để trẻ không bị hóc cọng rau.

Một số nguyên tắc vệ sinh đúng và bảo quản thực phẩm an toàn khi chế biến bũa ăn dặm cho bé:

• Rửa tay cho người chăm sóc và tay bé trước khi chuẩn bị thức ăn và trước khi ăn.
• Trữ thực phẩm an toàn và cho bé ăn ngay sau khi chế biến.
• Dùng dụng cụ sạch để chế biến và dọn thức ăn
• Dùng ly chén (cốc bát) sạch để cho bé ăn, và tránh cho bé ăn dặm bằng bình, khó vệ sinh.

Ngay từ khi mới sinh các em bé cũng đã có ti mẹ theo cữ, do đó khi bắt đầu cho bé ăn dặm mẹ nhớ cho theo cữ cố định. Khi này hệ tiêu hóa của bé bắt đầu làm quen với thức ăn thô cho nên một ngày mẹ chỉ nên cho bé ăn 1 đến 2 cữ cách nhau từ 6 đến 8 giờ.

Và đương nhiên mẹ nhớ cho bé ăn theo một giờ cố định để tạo nên nếp ăn uống khoa học cho con. Như vậy khi đến cữ ăn bé sẽ cảm thấy đói và thèm ăn hơn.

Đối với hệ tiêu hóa non nớt của bé mẹ không nên ép con ăn quá nhiều. Mẹ hãy cho trẻ bắt đầu ăn khoảng 50ml một lần sau vài ngày hãy tăng dần lên 60ml, 70ml và dừng lại khi bé có dấu hiệu không muốn ăn nữa. Nếu bé ăn nhiều sẽ khiến dạ dày quá tải khiến bé không tiêu hóa được, khó chịu trong người lâu dần sẽ sợ khi đến bữa ăn.

Nhiều bà mẹ luôn lo sợ bé ăn không đủ no nên thường cố ép cho con ăn dù bé đã có dấu hiệu không muốn ăn. Nhưng điều này không những không có tác dụng mà còn khiến trẻ sợ ăn uống, khiến hệ tiêu hóa của trẻ quá tải và khiến nhiều mẹ bị stress. Các mẹ hãy yên tâm vì con mình rất thông minh bé sẽ không tự để mình đói do đó mẹ hãy ngừng ép con ăn mẹ nhé.

Trẻ dưới 1 tuổi thận chưa hoàn thiện cho nên khi chế biến đồ ăn mẹ không nên cho muối và đường vào đồ ăn. Việc thêm gia vị vào sẽ khiến thận bé quá tải thậm chí có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Nếu muốn thêm đậm đà cho món ăn mẹ hãy tự chế biến gia vị cho trẻ bằng các loại thịt như tôm và gà. Ngoài ra mẹ cũng có thể tăng độ ngọt của món ăn bằng các loại củ. Tuyệt đối nói không với muối và đường mẹ nhé.

Ngay từ khi bắt đầu ăn dặm mẹ hãy cho bé ngồi vào ghế dành riêng để ăn dặm. Lúc này các bé đang khám phá thế giới cho nên việc để bé ngồi một chỗ sẽ không dễ dàng.

Nhưng mẹ hãy đừng vì thế mà nản lòng, hãy kiên trì từng chút tạo thói quen ngồi ăn nghiêm túc cho trẻ. Điều này có lợi cho hệ tiêu hóa non nớt của trẻ. Hãy nói không với việc vừa bế bé đi chơi vừa ăn mẹ nhé.

Không nên chỉ cho bé ăn một nhóm thực phẩm nào đó, đây là điều mẹ cần nhớ rõ . Duy trì những bữa ăn của bé bằng một chế độ cân đối 4 nhóm thực phẩm gồm: Nhóm bột đường, Nhóm đạm, Nhóm béo, và Nhóm vitamin và khoáng chất. Điều này sẽ giúp bé luôn đảm bảo được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho quá trình phát triển của bé.

Nguyên tắc “tô màu chén bột” nghĩa là bột ăn dặm của trẻ cũng đảm bảo đủ 4 nhóm thức ăn quan trọng giúp trẻ phát triển tốt. Nhóm bột đường bao gồm gạo, bột mỳ, bánh mỳ, bún, phở, ngô, khoai… Nhóm đạm bao gồm thịt, cá, trứng, sữa, tôm, đậu nành, các sản phẩm từ đậu nành và các loại đậu/đỗ khác… Nhóm chất béo bao gồm dầu, mỡ, bơ, pho mát và các loại hạt có dầu. Nhóm vitamin và khoáng chất bao gồm rau củ và các loại trái cây tươi.

Đối với trẻ nhỏ, chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo người mẹ không nên cho thêm mắm, muối vào thức ăn của trẻ, vì hai quả thận của trẻ vẫn còn yếu. Khi nêm mắm, muối vào thức ăn sẽ khiến thận của trẻ phải làm việc quá sức gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ sau này.

Không cho dầu ăn hoặc cho rất ít dầu ăn chính là không cung cấp đủ năng lượng cho con. Thực ra dầu ăn rất dễ tiêu hoá lại có nhiều năng lượng và các chất dinh dưỡng giúp trẻ dễ hấp thu. Hơn thế nữa dầu ăn là yếu tố quan trọng giúp trẻ hấp thu vitamin D và canxi.

Nhiều người cho rằng, nước hầm từ xương chứa nhiều canxi. Tuy nhiên, thực tế hàm lượng canxi trong xương ống, xương tủy là loại canxi vô cơ, không có nhiều giá trị dinh dưỡng.

Về nguyên tắc trong giai đoạn ăn dặm, tốt nhất các mẹ nên cho trẻ ăn cả nước lẫn xác, tức là các loại tôm cua cá, thịt đem bằm nhuyễn (hoặc cắt nhỏ), sau đó nấu chín nhừ và cho bé ăn cả phần nước lẫn phần cái. Như thế sẽ đảm bảo việc cung cấp và hấp thu chất dinh dưỡng ở trẻ sẽ được diễn ra tốt và hiệu quả hơn.