Bài soạn số 5

A. Nội dung chính Thiên nhiên và con người trong truyện “Đất rừng phương Nam”

Văn bản “Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam” trình bày những nhận xét của tác giả về con người và thiên nhiên nơi đây mà cụ thể là trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.

B. Bố cục Thiên nhiên và con người trong truyện “Đất rừng phương Nam”

Chia văn bản thành 3 đoạn:

• Đoạn 1: Từ đầu đến “hợp với đại chúng trẻ em”: Giới thiệu chung về con người và thiên nhiên trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.
• Đoạn 2: Tiếp theo đến “hai dãy trường thành vô tận”: Khung cảnh thiên nhiên trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.
• Đoạn 3: Còn lại: Tính cách, phẩm chất của những con người Nam Bộ trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.

C. Tóm tắt tác phẩm Thiên nhiên và con người trong truyện “Đất rừng phương Nam”

Văn bản miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên trù phú, sôi động ở mảnh đất phương Nam con vật, cây cối, thiên nhiên lồng lộng, cuồn cuộn tràn trề sức sống. Đồng thời tác giả còn miêu tả những con người nơi đây chất phác, thật thà, vui vẻ trong tác phẩm Đất rừng phương Nam.

1. Chuẩn bị

• Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản
• Khi đọc văn bản nghị luận văn học, các em cần chú ý
  • Văn bản viết về vấn đề gì? Nhan đề văn bản thể hiện vấn đề ấy như thế nào?
  • Văn bản viết về thiên nhiên và con người trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi. Tên nhan đề đã thể hiện đầy đủ, rõ ràng vấn đề đó.
  • Mục đích của văn bản là gì?
  • Mục đích của văn bản là hướng độc giả có cái nhìn cụ thể, chính xác về thiên nhiên và con người ở Nam Bộ.
  • Các ý kiến, lí lẽ bằng chứng phục vụ cho mục đích của văn bản như thế nào?
  • Các ý kiến, lí lẽ, dẫn chứng xác thực cụ thể nhằm mục đích thể hiện nội dung của văn bản.
  • Tìm hiểu thông tin về nhà văn Bùi Hồng.

• Thông tin về nhà văn Bùi Hồng
  • Tên khai sinh: Bùi Văn Hồng, sinh ngày 5/12/1931; mất ngày 22/11/2012. Nhà văn Bùi Hồng tên tên khai sinh là Bùi Văn Hồng, quê ở Phù Việt, Thạch Hà, Hà Tĩnh. Ông có bút danh khác là Văn Hồng, Tân Đình, Thanh Hương.
  • Bùi Hồng là nhà văn chuyên viết thể loại truyện ký
  • Ông là Đảng viên Đảng CSVN; Hội viên Hội nhà văn Việt Nam năm 1984.
  • Tác phẩm chính: Trên đất Cẩm Bình (truyện ký, 1968);; Cá rô ron không vâng lời mẹ (truyện đồng thoại, 1969); Hoa trái đầu mùa (phê bình tiểu luận, 1987); Mười năm ghi nhận (phê bình tiểu luận,1997); Cô gái bướng bỉnh (truyện ký, 2001); Hương cây – mối tình đầu của tôi (truyện ngắn – 2002); Từ mục đồng đến Kim Đồng (tức Mười năm ghi nhận, có bổ sung, 2002); Mai đây đi hết con đường… (chân dung và hồi ức, 2007)

• Giải thưởng văn học: Tặng thưởng của Ủy ban Thiếu niên nhi đồng và Hội Nhà văn Việt Nam cho tập Trên đất Cẩm Bình (truyện ký, 1968).

2. Đọc hiểu - Soạn bài Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam

Câu 1 trang 84 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Phần (1) nêu khái quát đặc điểm gì của truyện Đất rừng phương Nam?

Trả lời

Phần (1) đã nêu khái quát về các nhân vật và kết cấu của truyện Đất rừng phương Nam

Câu 2 trang 85 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều:

Mở đầu phần 2, tác giả cho biết nhà văn Đoàn Giỏi có điểm mạnh gì?

Trả lời

Mở đầu phần 2, tác giả cho biết nhà văn Đoàn Giỏi có điểm mạnh là kiến thức sâu rộng và vốn sống phong phú.

Câu 3 trang 85 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Phân biệt lí lẽ và bằng chứng của người viết

Trả lời

Lí lẽ

Dẫn chứng

• Trong Đất rừng phương Nam, ông chỉ sử dụng một phần rất nhỏ vốn sống phong phú đó mà đã làm người đọc đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác.
• Ba ba to bằng cái nia, kì đà lớn hơn chiếc xuồng tam bản, cá sấu phải 12 trai tráng lực lưỡng mới khiêng nổi
• Người đọc không chỉ ngạc nhiên mà còn thấm đẫm cảm xúc, bởi Đoàn Giỏi là một bài thơ, một "thi sĩ của đất rừng phương Nam"
• - Cảm giác ngây nhất trước vẻ đọe rừng U Minh dưới ánh Mặt trời vàng óng: Những thân cây tràm vỏ trắng vươn thẳng lên trời, chẳng khác gì những cây nến khổng lồ, đầu lá rũ phất phơ như những đầu lá liễu bạt ngàn...tiếng chim không ngớt vang ra, vọng mãi lên trời cao xanh thẳm không cùng...
• - Nỗi rợn ngợp trước dòng sông Năm Căn: nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác,....rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận...

Câu 4 trang 85 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều:

Những dòng chữ in nghiêng ở đoạn này lấy từ tác phẩm của ai?

Trả lời

Được lấy từ tác phẩm Đất rừng phương Nam của nhà văn Đoàn Giỏi

Câu 5 trang 85 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Câu mở đầu phần 3 cho biết nội dung chính của phần này là gì?

Trả lời

Câu mở đầu phần 3 cho biết nội dung chính của phần này là: ngoài vẻ đẹp của thiên nhiên với "những màu sắc lộng lẫy, cuồn cuộn, tràn trề sức sống", tác giả bàn về vẻ đẹp con người Nam bộ.

Câu 6 trang 85 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Những nhân vật nào được nhắc tới trong phần 3 này?

Trả lời

• Các nhận vật được nhắc tới trong phần 3 là: dì Tư béo, lão Ba Ngù, ông Hai bán rắn, chú Võ Tòng, vợ Tư Mắm.
• những lời nói ngọt nhạt, cái túi tiền thâm đen, căng phồng, bóng mỡ của dì Tư Béo; cái áo vắt vai và những câu đối thoại ngật ngưỡng, hài hước, dở tỉnh, dở say của Ba Ngù... Ông Hai bán rắn và chú Võ Tòng... khi chú sửa soạn nhô lên ngắm bắn thì bất ngờ lọt vào ống nhòm của con Việt gian (vợ Tư Mắm)

Câu 7 trang 86 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Chú ý các lí lẽ của tác giả giải thích về tính cách con người Nam Bộ

Trả lời

Lí lẽ: Những màu sắc lỗng lẫy, cuồn cuộn, tràn trề sức sống là những con người Nam Bộ với những nét sắc sảo, lạ lùng.

Câu 8 trang 87 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Câu nào nêu đánh giá chung về truyện Đất rừng phương Nam?

Trả lời

Có thể nói, Đất rừng phương Nam đã nói được cái tinh túy của hồn đất, hồn người một vùng châu thổ Cửu Long Giang.

3. Câu hỏi cuối bài Soạn Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam

Câu 1 trang 87 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam bàn luận về vấn đề gì?? Nhan đề của văn bản có liên quan như thế nào với vấn đề ấy?

Trả lời

Văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện “Đất rừng phương Nam” bàn luận về đặc điểm thiên nhiên và con người được Đoàn Giỏi mô tả trong Đất rừng phương Nam. Và nhan đề của văn bản đã nêu khái quát được vấn đề ấy.

Câu 2 trang 87 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Hãy dẫn ra một số ví dụ về lí lẽ và các bằng chứng được tác giả nêu lên trong bài viết; tham khảo mẫu sau:

Trả lời

Xem chi tiết ví dụ về lí lẽ và các bằng chứng được tác giả nêu lên trong bài viết

Câu 3 trang 87 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Trong phần 3, tác giả đã so sánh hai nhân vật: ông Hai bán rắn và chú Võ Tòng. Dựa vào bài viết, em hãy chỉ ra những điểm giống nhau và khác nhau giữa hai nhân vật này

Trả lời

So sánh hai nhân vật: ông Hai bán rắn và chú Võ Tòng được nêu chi tiết ở điểm giống nhau và khác nhau giữa ông Hai bán rắn và chú Võ Tòng

Câu 4 trang 87 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Theo em, mục đích chính của văn bản nghị luận trên là gì? Nội dung của các phần trong văn bản đã làm rõ mục đích ấy như thế nào?

Trả lời chi tiết Mục đích chính của văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam

Câu 5 trang 87 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Văn bản nghị luận này giúp em hiểu thêm được điều gì về đoạn trích Người đàn ông cô độc giữa rừng (trích truyện Đất rừng phương Nam) đã học ở bài 1?

Trả lời:

Văn bản giúp em hiểu thêm gì về đoạn trích Người đàn ông cô độc giữa rừng: tính cách, phẩm chất của nhân vật Võ Tòng; hiểu được phẩm chất của những người dân Nam Bộ chất phác, gan dạ và phóng khoáng

Câu 6 trang 87 SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh Diều: Văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng phương Nam đã giúp em hiểu văn học góp phần mở rộng kiến thức về con người và thế giới xung quanh như thế nào?

Trả lời

• Văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện “Đất rừng phương Nam” đã giúp em hiểu văn học có vai trò vô cùng to lớn, với những cuốn tiểu thuyết về từng vùng miền khác nhau sẽ giúp ta hiểu về thiên nhiên về tính cách của những con người ở mảnh đất đó.
• Văn học như một môn khoa học đặc biệt, nó không đưa ra những số liệu cụ thể mà nó để con người tự cảm nhận thông qua những dòng chữ, những câu văn.