Bài soạn tham khảo số 4
Nội dung bài học
- Khái niệm: Thao tác lập luận bình luận là thao tác lập luận của văn nghị luận nhằm đưa ra ý kiến, đánh giá một vấn đề, sự kiện nào đó.
- Mục đích: Thuyết phục người đọc, người nghe hiểu và đồng ý với ý kiến của mình.
- Yêu cầu:
+ Phải có lí lẽ, dẫn chứng rõ ràng.
+ Thuyết phục, lôi cuốn.
+ Trình bày mạch lạc, bộc lộ rõ thái độ.
- Vai trò: Bày tỏ quan điểm của mình và thuyết phục người nghe.
- Cách thực hiện:
+ Nêu vấn đề bình luận.
+ Đánh giá vấn đề.
+ Bàn bạc vấn đề.
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 71 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
Bình luận: Là đưa ra những đánh giá, nhận xét, bàn bạc, về sự sai đúng, thật giả, lợi hại, thiện ác của các hiện tượng đời sống như: ý kiến, chủ trương, sự việc, con người, tác phẩm văn học...
Câu 2 (trang 71 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
Tìm hiểu đoạn trích "Xin lập khoa luật" của Nguyễn Trường Tộ:
a,
+ Đoạn trích có đưa ra những nhận định, đánh giá đúng-sai, hay-dở: Ai hiểu luật được sẽ làm quan,... Bất cứ một hình phạt nào ở trong nước không vượt ra ngoài luật...
+ Vấn đề có được bàn bạc sau rộng: Biết rằng đạo làm người không gì lớn bằng trung hiếu...
+ Đích cuối cùng của lời nhân định: Khẳng định vai trò của pháp luật và việc giáo dục luật pháp trong xã hội.
b,
+ Nguyễn Trường Tộ rõ ràng có lý do để đề nghị lập khoa luật.
+ Muốn trị nước phải dựa vào luật chứ không phải vào những lời nói suông trên giấy về trung hiếu lễ nghĩa và rằng luật pháp là công bằng và cũng là đạo đức.
c,
+ Đây là một đoạn lập luận bình luận.
+ Đoạn trích thể hiện rõ tính chất vấn đề được đề xuất. Bên cạnh đó các lập luận được đưa ra cũng đều hướng đến thuyết phục độc giả đồng ý, tán thành đồng thời với những nhận xét, đánh giá của tác giả.
Câu 3 (trang 71 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
- Muốn làm cho ý kiến bình luận có sức thuyết phục người đọc, người nghe thì phải nắm vững kỹ năng bình luận.
- Nếu không nắm vững kỹ năng bình luận thì vấn đề sẽ không được làm rõ, ý kiến cá nhân cũng không được chấp nhận vì dẫn chứng, lý lẽ không rõ ràng.
Câu 4 (trang 71 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
Con người hôm nay cần biết bình luận vì:
- Phải biết phê phán những thói hư tật xấu, đồng tình, ủng hộ những điều có ích cho con người, xã hội.
- Có kĩ năng bình luận mới có thể tham gia vào các cuộc thảo luận để hoạt động tích cực trong các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Luyện tập
Câu 1 (trang 73 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
Nhận xét này không đúng vì:
- Bình luận, giải thích, chứng minh là 3 dạng khác nhau lập luận khác nhau.
- Bản chất của bình luận là tranh luận. Vấn đề được đưa ra tranh luận đã có rất nhiều ý kiến riêng của những người bình luận trước đó.
Câu 2 (trang 73 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
- Đoạn trích có sử dụng kiểu lập luận bình luận:
+ Chủ đề bình luận: Vấn đề giao thông và ý thức tham gia giao thông.
+ Mục đích bình luận: Đưa người đọc đến đề xuất “chúng ta cần một chương trình truyền thông hiệu quả hơn để “những lưỡi hái tử thần” không còn nghênh ngang trên đường phố”.
+ Các lập luận được triển khai chặt chẽ, có hệ thống và giàu sức thuyết phục.
● Mở đầu bài viết lí lẽ đầy thuyết phục: Thần chết là kẻ mù lòa, không phân biệt người tốt, kẻ xấu. Đặc biệt nhấn mạnh về sự nguy hiểm khi thần chết đồng hành cùng "sát thủ" đường phố.
● Tiếp đến là dẫn chứng xác thực bằng lời văn độc đáo, gây ấn tượng mạnh: "Thần chết trao lưỡi hái cho những trai tráng đi xe máy hung hăng, đánh võng..."
● Vấn đề bình luận được mở rộng: "Ý thức còn hết sức non kém của một số người dân Việt Nam khi tham gia giao thông...", "Tiếc thay, đó hầu hết lại là những trai tráng...".
● Đưa ra đề xuất: Chương trình truyền thông về an toàn giao thông.
Câu 3 (trang 73 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
Bình luận thêm:
- Pháp luật có ý nghĩa to lớn trong mọi vấn đề của đời sống.
- Cần có hiểu biết và tôn trọng pháp luật.
- Cần giáo dục pháp luật cho học sinh nói riêng và mọi công dân nói chung.
