Bài tham khảo số 5

Nhắc đến các thể loại thần thoại không thể không nhắc đến nền văn minh Hy Lạp, cái nôi của những câu chuyện về các vị thần, những người đầy quyền năng kiến tạo nên nguồn sống cho người Hy Lạp theo lối suy nghĩ xưa.

Một trong những giai thoại luôn giữ được những giá trị của mình khi giải thích về sự có mặt của loài người trên đời này là “Prô-mê-tê và loài người”, không chỉ cho ta những tri thức thuở xưa của người Hy Lạp cổ mà còn đưa ra nhiều thông điệp nhân sinh về thế giới quan.

Thần thoại trong nền văn hoá của người Hy Lạp là một thứ không thể thiếu, bởi từ xa xưa nó như là một phần trong các giá trị tinh thần nuôi dưỡng con người trong suốt quá trình tồn tại và phát triển.

Thần thoại Hy Lạp bắt đầu hình thành từ khoảng 2000 – 1100 năm trước Công nguyên, những câu chuyện chủ yếu kể về các vị thần và công lao của họ trong việc kiến tạo nên thế giới và tạo ra loài người, là nguồn gốc, ý nghĩa của các tín ngưỡng, tôn giáo trên khắp thế giới, đó chính là lí do mà người ta vẫn gọi Hy Lạp là cái nôi của những câu chuyện về các vị thần, những người đã tạo nên sự sống trên thế giới này.

Trải qua hàng ngàn triều đại và thịnh suy của đất nước, những câu chuyện thần thoại liên tục được bổ sung, tu bổ, được thêm bớt các chi tiết để phù hợp với thời cuộc, vậy nên dù mất đi những tính chất ban đầu của mình nhưng nó vẫn chứa đựng những chi tiết và bài học lí thú về con người và đời sống nhân loại.

Các câu chuyện ấy mặc dù chủ yếu kể các vị thần có tài năng phi thường nhưng vẫn xoay quanh con người, xoay quanh thế giới mà họ đang sống, các vị thần không chỉ để tôn sùng mà còn là những nét văn hoá trong suy nghĩ của người Hy Lạp xưa, họ quan niệm không có các vị thần thì vũ trụ này mãi mãi chỉ là một mớ hỗn độn và con người mãi mãi chỉ là những hạt bụi lơ lửng.

Những chuỗi sự kiện về các vị thần cho đến ngày được được chuyển thể ở những đề tài, lĩnh vực khác như Triết học, hội hoạ, nghệ thuật, … chính vì vậy những tín ngưỡng của người Hy Lạp cổ đại vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay, không những thế mà còn được tiếp xúc gần với thế giới loài người hiện đại, những câu chuyện hàng ngàn năm tuổi mãi mãi không bao giờ cũ mà luôn hiện hữu trong đời sống thường nhật.

Giai thoại về “Prô-mê-tê và loài người” đã tái hiện lại cách mà con người mà các loài vật được sinh ra trên vũ trụ này, mỗi một cá thể đều được các vị thần ban cho một loại sức mạnh riêng để có thể tự bảo vệ mình trước những tai hoạ xung quanh. Truyện đã nêu lên một thông điệp Con người là trung tâm của vũ trụ, là những kẻ có được sự tin yêu của thần linh và là thế lực được thần linh giao phó để cải tạo và xây dựng thế giới.

Thần thoại “Prô-mê-tê và loài người” kể về khoảng thời gian thuở xưa ấy, bất định, khi mà trời đất vừa phân chia làm đôi, chỉ có sự hiện diện của các vị thần, mặt đất vắng vẻ và tẻ nhạt. Hai anh em Thần Prô mê tê và Ê pi mê tê đã quyết định cầu xin các vị thánh đấng trên để tạo ra một thứ gì đó xoá tan đi bầu không khí ảm đạm này, vậy là họ bắt đầu công cuộc cải tạo thế giới này, là hành động khởi đầu mở ra một kỉ nguyên mới cho vũ trụ.

Thần Ê-pi-mê-tê lấy đất và nước nặn thành hình thù của hàng ngàn loài vật, mỗi loài đều được ban cho một đặc ân của thần, “một vũ khí để có thể phòng thân, hộ mệnh, bảo vệ được cuộc sống của giống loài mình”, Con thì được ban chạy nhanh như gió, con thì có đôi mắt sáng nhìn thấu đêm đen, con thì có thân hình khổng lồ mạnh khoẻ …

Đó là vũ khí mạnh mẽ nhất mà không một con vật nào có thể có được, nó bảo vệ con người vượt qua hàng ngàn nguy hiểm của thế giới xung quanh. Từ đó họ có cuộc sống ấm no, hanh phúc hơn.

Câu chuyện đã khắc hoạ nên quá trình hình thành của các sinh vật trên thế giới và thể hiện tấm lòng yêu thương cao cả mà các vị thần ban cho loài người, mỗi loài đều cần có những đặc ân riêng, “vũ khí” riêng, sức mạnh riêng để có thể phòng thân, hộ mệnh, tự lập, tự bảo vệ được cuộc sống của chính mình, con người được ưu ái hơn bởi họ mang một nhiệm vụ to lớn là kiến tạo nên thế giới để nó ngày càng phát triển và hạnh phúc.

Việc họ sáng tạo ra Thần Prô mê tê đã tạo nên loài người và các giống sinh vật bằng cách nặng từ đất và nước, họ ban cho loài người những vũ khí mạnh mẽ để chống chọi lại với bao biến thiên tai hoạ khôn lường, bão tố, núi lửa, để chống lại các loài vật khác trở thành bá chủ muôn loài thể hiện loài người chính là sức mạnh của tạo hoá, là giống nòi đặc biệt có thể thay mặt các vị thần thực hiện những công việc giang dở.

Việc tạo ra loài người bằng cách nặn từ đất và nước có thể bắt gặp trong thần thoại Nữ Oa của nên văn minh Trung Hoa cổ đại. Nữ Oa để tưởng nhớ công ơn Bàn Cổ đã khai thiên lập địa, bà muốn tạo ra một thứ gì đó để thức tỉnh sự im lặng của thế giới. Lúc ấy bà nhìn xuống sông Hoàng Hà, thấy bóng hình mình soi chiếu xuống đó, bà cảm thấy thế giới này thiếu đi một người như vậy.

“Và từ đó dẫu mong manh và bấy yếu

Giống loài người đã có ngọn lửa của Pro te me

Ngọn lửa thiêng dạy cho họ biết bao nghề”

Có thể nói ngọn lửa, thứ vũ khí táo bạo mà thần Prô mê tê đã ban cho loài người đã mở ra một nền văn minh mới, đưa con người từ cảnh sống tối tăm, bẩn thỉu, không quy cũ ở trong các hang động nay đã biết dùng lửa để nấu chín thức ăn, xoay chuyển toàn cục diện của xã hội nguyên thuỷ.

Thần thoại về Prô mê tê tạo ra loài người không chỉ mang tính li kì hấp dẫn người đọc mà còn chứa đựng nhiều giá trị và ý nghĩa nhân văn trong đời sống. Như những tác phẩm thần thoại khác, yếu tố hoang đường kì ảo là điều cốt lõi để tạo nên sức thu hút và giá trị đích thực của tác phẩm, nó giúp người đọc dễ dàng tiếp thu những ý nghĩa được truyền tải dễ dàng mà không dài dòng, xa vời.

Cốt truyện của những câu chuyện ấy thường không phức tạp, chỉ xoay quanh công lao của họ trong thế giới ma thuật, kể về những công lao của họ đối với việc tạo nên muôn loài, đó cũng là một điểm sáng để thể loại thần thoại được kết nối với thời hiện đại hơn, nơi mà kĩ thuật số trở nên vô cùng phổ biến.

So với các câu chuyện thần thoại khác như Thần Trụ trời của văn hoá Việt Nam, sự hình dung về các vị thần trong văn hoá Hy Lạp mang nét gần gũi với đời sống con người hơn, chính vì thế mà sức sống của nó thực sự lâu bền, Hy Lạp được mệnh danh là suối nguồn của các vị thần linh.