Bài tham khảo số 5

Ta là Đăm Săn, được mọi người mệnh danh là anh hùng của người dân Ê-đê. Ta là một tù trưởng hùng mạnh, đầu lại đội khăn kép, vai mang túi da. Một lần nọ, Mtao Mxây nhân lúc ta đi vắng liền đến lừa cướp vợ của ta là Hơ Nhị.

Nghe tin ta đã vô cùng tức giận. Ta tức tốc trở về, xách khiên, giáo đến thẳng nhà Mtao Mxây để giành lại người vợ yêu quý và rửa sạch nỗi nhục. Đến nơi, trước mắt ta là một ngôi nhà vừa to vừa đẹp. Đầu sàn hiên đẽo hình mặt tráng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói, cầu thang lên xuống rất rộng. Ta đứng ở dưới gọi to:

- Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách ngươi đọ dao với ta đấy.

Mtao Mxây không xuống còn nói khích tôi:

- Ta không xuống đâu, diêng ơi! Tay ta còn đang bận ôm vợ của hai ta này.

Nghe vậy, ta quát lớn:

- Xuống, diêng! Xuống, diêng! Ngươi không xuống ư? Ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà ngươi ta bổ đôi, ta sẽ lấy cái cầu thang của nhà ngươi ta chẻ ra kéo lửa, ta hun cái nhà của nhà ngươi cho mà xem!

Đến đây, Mtao Mxây mới ra khỏi nhà. Hắn vừa đi vừa nói rằng không được đâm hắn khi hắn đang đi xuống. Ta đáp:

- Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi nhỉ? Ngươi xem, đến con trâu của nhà ngươi trong chuồng, ta cũng không thèm đâm.

Mtao Mxây bước xuống, tay cầm khiên và gươm. Khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn dữ tợn như một vị thần, nhưng dáng vẻ thì lại tần ngần do dự, mỗi bước đi phải đắn đo.

Ta nhường hắn múa khiên trước, nhưng hắn bảo:

- Ngươi mới là người múa trước, ơ diêng! Ta như gà làng mới mọc cựa kliê, như gà rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh.

Ta không chịu vì là người thách đấu, lẽ nào lại đi mùa khiên múa trước. Cuối cùng Mtao Mxây rung khiên múa trước.

Ta đứng im, không nhúc nhích nhìn hắn múa khiên. Nhìn những động tác khôi hài của hắn, ta nói khích:

- Ngươi múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô. Miếng múa ấy, ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy phải không, diêng?

Hắn nói với ta:

- Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng.

Ta mỉa mai:

- Thế ư? Vậy người hãy xem ta múa đây này!

Ta liền rung khiên múa. Hắn vội vã bỏ chạy. Một lần xốc tới, ta vượt một đồi lồ ô. Ta chạy vun vút qua phía đông sang phía tây, đuổi theo hắn. Còn hắn thì bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đông. Hắn vung dao chém ta, nhưng chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu. Ta nhìn hắn rồi nói khích:

- Sao ngươi lại chém cái chão cột trâu? Còn khoeo chân ta, ngươi dành làm gì?

Nói xong ta lại tiếp tục đuổi theo hắn. Chắc hắn đã thấm mệt nên bảo Hơ Nhị quăng cho hắn một miếng trầu để lấy thêm sức. Nhưng ta đã đớp lấy miếng trầu và nhai luôn. Sau đó, sức của tôi tăng lên gấp bội. Ta lại múa khiên và rượt đuổi theo hắn. Ta múa trên cao, gió như bão, tôi múa dưới thấp, gió như lốc. Cả một vùng đồi núi nơi diễn ra cuộc chiến đấu tan hoang: câu giáo thần, câu giáo dính đầy những oan hồn của ta.

Khi ta múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung. Ta phóng cây giáo thần đâm vào đùi Mtao Mxây. Nhưng lạ thay, đùi hắn vẫn không hề bị thương gì, không hề chảy máu. Ta tiếp tục lại phóng cây giáo đâm trúng người hắn, nhưng hắn cũng chẳng hề hấn gì.

Lúc này ta đã thật sự đã thấm mệt, ta lịm đi một lúc. Ta mộng thấy ông Trời, được ông bày cách đánh bại Mtao Mxây. Bừng tỉnh, ta chộp ngay lấy cái chày mòn ném trúng vành tai Mtao Mxây. Quả nhiên, cái giáp trên người hắn tức thì rơi loảng xoảng. Đến lúc ấy ta mới biết vì sao mấy lần ngọn giáo thần của ta đâm trúng hắn mà vẫn không thủng.

Mất vũ khí bảo vệ hắn hoảng sợ tháo chạy. Hắn tránh quanh chuồng lợn, ta phá tan chuồng lợn. Hắn tránh quanh chuồng trâu, ta phá tan chuồng trâu. Hắn chạy đến đâu ta đổi theo đến đấy. Cuối cùng hắn phải cầu xin:

- Ơ diêng! Ơ diêng! Để ta làm lễ cầu phúc cho diêng cho một trâu! Ta cho diêng thêm một voi.

Nhưng ta không bận tâm, và ngọn giáo của ta đã đâm phập vào người hắn. Tacắt luôn cái đầu của hắn, đem bêu ngoài đường.

Người của Mtao Mxây đều đồng ý đi theo ta. Để mừng chiến thắng, ta cho mở tiệc chiêu đãi tôi tớ trong nhà, dân làng. Các tù trưởng phương xa, khách khứa từ khắp nơi nghe tin ta chiến thắng đều ùn ùn kéo về ăn mừng. Nhà ta đông nghịt khách, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài. Ta sai giết nhiều lợn, mổ nhiều trâu, đánh lên các chiêng, các trống to, hòa nhịp cùng chùm chọe sao cho kêu lên rộn rã. Tiệc tùng linh đình ăn uống kéo dài suốt mùa khô.