Giếng Thiêng Cenote - Mexico

Giếng Thiêng Cenote, hay còn được gọi là Giếng Hy Sinh, là một hố sụt chứa đầy nước trong đá vôi nổi tiếng tại địa điểm khảo cổ thời tiền Columbus ở Chichen Itza, phía bắc Bán đảo Yucatan. Với đường kính 60m, bao quanh bởi những vách đá dựng đứng đổ xuống mực nước ngầm khoảng 27m bên dưới. Đây từng là nơi thờ cúng của người Maya cổ đại. Theo các nguồn tin sau cuộc chinh phục của Tây Ban Nha, thì người Maya trước đây đã gửi những vật có giá trị cùng xác người vào đó như một hình thức hiến tế cho thần mưa Chaac. Họ thường cúng dường những thứ như vàng, đồ gốm, ngọc bích, trầm hương,... vì họ tin rằng Giếng Thiêng Cenote đã được chính Chúa của họ viếng thăm.

Edward Herbert Thompson đã nạo vét nơi này từ năm 1904 đến năm 1910 để thu hồi các đồ vật. Bắt đầu từ năm 1950, một số dự án do Mexico điều khiển được tiến hành. Những đồ vật bị loại bỏ khác từ đáy giếng bao gồm đá lửa, vỏ chai, vỏ sò, cao su, vải, cũng như bộ xương người. Ngoài ra, còn rất nhiều vật bằng gỗ đã được tìm thấy là: vũ khí, vương trượng, thần tượng, công cụ, đồ trang sức. Tuy nhiên, ngọc bích chính là thứ có số lượng lớn nhất của ở đây, tiếp theo là hàng dệt may.

Sự hiện diện của chúng trong giếng cung cấp bằng chứng về tầm quan trọng của Chichen Itza với tư cách là một trung tâm thành phố văn hóa. Không có nguyên liệu thô nào trong số này có nguồn gốc từ Yucatan, điều đó cho thấy rằng chúng là những đồ vật có giá trị được mang đến từ những nơi khác tại Trung Mỹ và sau đó được hiến tế như một hành động thờ cúng. Các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra rằng nhiều đồ vật bị cố ý làm hư hại trước khi bị ném xuống hố, họ suy đoán việc này tương tự như sự "giết" đồ vật để làm vật hiến tế.