Hoa ban đã về...
Cứ độ này, tôi lại xao xuyến mỗi khi đi qua những con phố tím màu hoa ban trong những ngày tháng ba nắng vàng rực rỡ. Như một góc Tây Bắc giữa lòng thành phố loài hoa phơn phớt tím cả một góc phố khiến tôi cứ ngẩn ngơ như được chìm vào trong một miền Tây Bắc xa xôi.
Tôi nhớ mãi một câu thơ viết về hoa ban nó như một khúc dạo tình cho những cặp thủa mới yêu nhau “Gặp em đây khi mùa hoa ban nở/ Giữa núi rừng nghe tiếng thở đâu đây/ Hoa ban trắng ai đã rải trên cây/ Để lòng anh đang ngất ngây tình ái”. Thế nhưng, có lẽ người ta cũng chẳng hiểu sao hoa ban lại khiến chàng trai kia ngây ngất vì tình đến vậy. Có điều gì đẹp hơn, khi độ này cầm tay người yêu dạo bước trên những con đường hoa ban “rực nắng”.
Tôi được biết hoa ban, theo tiếng người dân tộc Thái có nghĩa là hoa ngọt. Đối với người Tây Bắc, hoa ban biểu trưng cho sự thủy chung son sắt và vẻ đẹp trắng trong của người con gái. Hoa ban mang hình ảnh của một thời tuổi trẻ mộng mơ nồng nhiệt. Chính vì thế khi bước chân xuống phố gặp hoa ban tím càng khiến tôi rạo rực lên một tình yêu chỉ vì những ngóng đợi, những niềm vui nho nhỏ.
Tôi không quên được truyền thuyết của người dân tộc Thái về hoa ban như này: Thuở ấy, có một chàng trai tên là Khum đem lòng yêu cô gái tên là Ban. Khum vừa giỏi làm nương, lại có tài săn bắn. Ban thì khéo tay dệt vải lại có giọng hát làm say đắm nhiều chàng trai. Thế nhưng, cha nàng Ban vì ham giàu nên đã đem gả nàng cho con trai nhà tạo mường, vốn là một thanh niên lười nhác, lại có tật gù lưng.
Mặc cho cô gái hết lời van xin, người cha vẫn không từ bỏ ý định, và ông đã bàn bạc cùng với nhà tạo mường sửa soạn làm lễ cưới cho hai người. Trong bước đường cùng, nàng Ban đã chạy sang bản của Khum gặp chàng để cầu cứu. Nhưng chẳng may khi đến nhà Khum, thì được tin chàng đã theo cha đi mua trâu ở bản xa. Nàng bèn lấy chiếc khăn piêu của mình, buộc vào nơi cầu thang nhà người rồi bươn bả đi tìm chàng. Nàng đi hết núi này, rừng khác, gọi tên người yêu đến khản cả giọng, nhưng chàng ở xa nào có nghe thấy. Cuối cùng kiệt sức nàng ngã gục sau khi vượt qua một dãy núi cao.
Nơi nàng nằm xuống sau đó mọc lên một cây hoa mang búp trắng như búp tay người con gái. Và chẳng bao lâu, loài hoa ấy mọc lan ra khắp núi rừng Tây Bắc, và hằng năm cứ mỗi độ xuân về, hoa nở trắng như bông. Người ta đặt tên loài hoa đó là hoa ban.
Về phần Khum, sau khi về đến nhà, thấy chiếc khăn piêu của người yêu vắt nơi cầu thang, biết là có chuyện chẳng lành, bèn vội vã đi tìm nàng. Dò hỏi bà con bên bản người yêu, Khum biết được là nàng đã bỏ nhà ra đi, còn đi đâu thì không rõ. Thế là chàng trai lên đường đi tìm người yêu, đi mãi hết mường này, bản khác mà vẫn không tìm thấy bóng người yêu. Cuối cùng, chàng kiệt sức, ngã xuống. Sau khi chết, chàng hoá thành con chim sống lẻ loi trong rừng, và cứ đến mùa hoa ban nở, lại hót vang như tiếng gọi người yêu tha thiết từ năm nào.
Qua những vần thơ, câu truyện tôi càng yêu màu hoa ban. Một màu tím dịu nhẹ thủy chung son sắt. Cũng chính từ màu tím dịu nhẹ căng tràn yêu thương sức sống mãnh liệt đó mà khiến mỗi độ ban về khiến bao người dân đi qua, dù vội vã đến mấy cũng phải nán lại chụp nhanh vài tấm hình, hoặc chí ít cũng sẽ vấn vương mà ngoảnh đầu lại đặng vài giây.
Hoa ban chỉ nở trong tháng 2 và tháng 3 nên nhiều khi người ta không kịp ngắm nghía cho thật sâu, không kịp chụp vài kiểu làm kỷ niệm. Và rồi, ta lại tự nhắc bản thân, thôi thì đợi đến năm sau. Rồi một năm bộn bề lại khiến ta quên mất. Rồi ta lại chỉ vô tình bắt gặp được sắc trắng hoa ban lơ lửng một góc trời trong một nhịp chảy nào đó bận rộn của cuộc sống. Rồi lại hứa hẹn. Rồi lại lỡ mất. Rồi lại tự nhủ đến năm sau.
Không chỉ có ban ngày mà khi cả ban đêm hoa ban vẫn khiến người xem xao xuyến đến lạ thường. Ban đẹp rực trong lòng khách lãng du, đẹp trong mỗi tâm trí những con người .Và tôi, đôi lúc tôi cũng như thế, cũng nhớ về hoa ban như một kỷ niệm chẳng thể phai mờ.
Phương Uyên
