Cá cung thủ (Archerfish) – Mũi tên xanh của biển

Loại cá này là một tay bắn tỉa có khả năng bắt giữ mục tiêu cách vài chục cm phía với bề mặt bằng luồng nước phun trí mạng. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng Cá cung thủ đã tiến hóa miệng theo cách chuyên hóa cao, chúng có thể tạo ra sức mạnh đủ để phun ra luồng nước mạnh tới mức giết được con mồi của chúng. Luồng nước phun của Cá cung thủ chính xác đến mức nó có thể thay đổi tia nước để tối ưu hóa các lực phát ra dựa trên khoảng cách mục tiêu của nó.

Cá cung thủ hay còn được gọi là cá măng rổ, tên khoa học là Toxotidae. Cá măng rổ có kích thước không lớn, chiều dài cơ thể trung bình khoảng 18cm. Loài cá này có đầu nhọn, miệng rộng, thân thon dài và dẹt. Cơ thể của chúng không cân đối với chiếc bụng khá bệ vệ và bộ xương hàm dưới nhô ra phía trước.

Cá cung thủ sống được ở cả môi trường nước mặn lẫn nước ngọt. Tại Việt Nam, cá cung thủ sống ở hạ lưu các con sông lớn đồng bằng Nam Bộ. Cá cung thủ có cấu tạo miệng rất đặc biệt. Những cơ bắp ở xương hàm dưới rất khỏe và hoạt động theo cơ chế giống như cơ bắp ở cánh tay con người khi muốn ném một vật ra xa. Chính cấu tạo này giúp chúng có thể tạo ra những áp lực lớn để bắn “viên đạn nước” về phía con mồi ở cách xa 2m.

Cá cung thủ có thể bắn “viên đạn nước” đi với vận tốc khoảng 3.01m/s. Đặc biệt, vận tốc này chuyển động tăng dần theo thời gian và khi chạm tới mục tiêu thì “viên đạn” đã đạt đến vận tốc 3,27m/s. Vận tốc này đủ để hạ gục các loài côn trùng nhỏ bé, khiến một số loài chim choáng váng và gây cho da người cảm giác đau nhói như bị đâm kim.

Phương pháp săn mồi của cá cung thủ rất tinh vinh. Do ánh sáng bị bẻ cong khi đi từ ngoài không khí xuống nước nên hình ảnh con mồi mà cá cung thủ nhìn thấy từ dưới nước chỉ là ảnh ảo. Loài cá cung thủ biết được điều đó, chúng vẫn xác định chính xác được mục tiêu nhờ khả năng tính toán chính xác khoảng không gian chênh lệch giữa ảnh ảo và vị trí thực của con mồi.