Câu hỏi 5

Câu hỏi 5: Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước kiểu mới ở Việt Nam (làm rõ các luận điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước, mối quan hệ giữa đạo đức và pháp luật trong xây dựng nhà nước kiểu mới ở Việt Nam) và sự vận dụng quan điểm của Hồ Chí Minh trong xây dựng Nhà nước ta hiện nay.

Trả lời gợi ý:

Nội dung:

• Xây dựng một nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân lao động:
  • Sợi chỉ đỏ xuyên suốt tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề nhà nước là chủ trương của Người xây dựng một Nhà nước do nhân dân lao động làm chủ... Theo Hồ Chí Minh, tất cả mọi quyền bính trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam. Việc nước là việc chung, mỗi người đều phải ghé vai gánh vác một phần.
  • Tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước của dân, do dân và vì dân được thể hiện ở những nội dung chủ yếu sau đây:
    • Dân là chủ, mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân.... Quyền bính của cán bộ, công chức nhà nước là do dân ủy nhiệm, giao phó cho.
    • Tư tưởng Nhà nước do dân của Hồ Chí Minh được thể hiện: dân cử ra các đại diện của mình; dân ủng hộ, giúp đỡ, đóng thuế để Nhà nước chi tiêu, hoạt động; dân phê bình, xây dựng, tạo điều kiện để Nhà nước ngày càng hoàn thiện hơn.
    • Mọi hoạt động của Nhà nước đều phải vì nhân dân, hướng vào việc phục vụ nhân dân. Đem lại quyền lợi cho nhân dân là mục tiêu cơ bản của Nhà nước ta.
    • Cán bộ, công chức nhà nước đồng thời còn là người lãnh đạo, người hướng dẫn của nhân dân.
• Tư tưởng về sự thống nhất giữa bản chất giai cấp công nhân với tính nhân dân và tính dân tộc của Nhà nước:
  • Nhà nước ta mang bản chất giai cấp công nhân. Bởi vì:
    • Thứ nhất, nhà nước ta là nhà nước do Đảng Cộng sản - Đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo.
    • Thứ hai, nhà nước ta tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ - một nguyên tắc cơ bản thể hiện bản chất giai cấp công nhân của nhà nước ta.
    • Thứ ba, mục tiêu hoạt động của Nhà nước ta là đưa đất nước quá độ lên CNXH.
    • Thứ tư, cốt lõi của Nhà nước ta là khối liên minh giữa giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức do giai cấp công nhân lãnh đạo.
  • Bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước ta không làm triệt tiêu tính nhân dân, tính dân tộc mà thống nhất, hài hòa trong nhà nước đại đoàn kết dân tộc. Điều này thể hiện:
    • Nhà nước ta là kết quả của cuộc đấu tranh lâu dài, gian khổ với sự phấn đấu hy sinh của nhiều thế hệ cách mạng.
    • Nhà nước ta bảo vệ lợi ích của nhân dân, lấy lợi ích của dân tộc làm nền tảng. Chính phủ do Hồ Chí Minh đứng đầu luôn là chính phủ đại đoàn kết dân tộc.
    • Ngay từ khi mới ra đời nhà nước ta đã phải đảm nhiệm nhiệm vụ lịch sử là tổ chức cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện của dân tộc để bảo vệ thành quả của cách mạng.
• Tư tưởng về xây dựng một Nhà nước pháp quyền có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ:
  • Hồ Chí Minh đã ý thức rất sớm về tầm quan trọng của pháp luật trong quản lý xã hội. Người yêu cầu phải “thay chế độ ra các sắc lệnh bằng chế độ ra các đạo luật”.
  • Người đặc biệt chú trọng đến việc xây dựng một Nhà nước hợp pháp, hợp hiến.
  • Hồ Chí Minh rất coi trọng vấn đề thực thi hiến pháp, pháp luật trong thực tế.
  • Nhà nước pháp quyền có hiệu lực mạnh phải là nhà nước quản lý đất nước bằng pháp luật và phải làm cho pháp luật có hiệu lực trong thực tế.
  • Những biện pháp cơ bản để xây dựng nhà nước có hiệu lực pháp lý.
• Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu quả. Để xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh, hiệu quả, Hồ Chí Minh nhấn mạnh các nội dung sau:
  • Tổ chức bộ máy nhà nước phù hợp
  • Đề phòng và khắc phục những tiêu cực trong bộ máy nhà nước. Người yêu cầu phải chống đặc quyền, đặc lợi và các tiêu cực khác, giữ cho nhà nước luôn trong sạch, vững mạnh. Hồ Chí Minh đã giải thích cụ thể về các căn bệnh: trái phép, cậy thế, hủ hóa, tư túi, chia rẽ, kiêu ngạo. Theo Người, không phải cứ dán lên trán hai chữ cộng sản là dân tin, dân yêu, đừng có vác mặt quan cách mạng mà đặc quyền đặc lợi, thu vén cá nhân,…
  • Tăng cường pháp luật đi đôi với đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng
  • Kiên quyết chống ba thứ "giặc nội xâm" là tham ô, lãng phí, quan liêu

Mối quan hệ giữa đạo đức và pháp luật:

Tăng cường pháp luật đi đôi với đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng:

• Đạo đức và pháp luật là hai hình thái ý thức xã hội kết hợp, bổ sung cho nhau trong thực tế trị nước.
• Trong lịch sử, những người được coi là thành công trong sự nghiệp trị nước đều biết kết hợp giáo dục đạo đức với tăng cười pháp luật.
• Nhà Nho chủ trương đức trị, nhưng cũng không hề loại bỏ hình luật; các nhà pháp trị cũng không hề bỏ qua tấm gương của các ông vua thánh, chúa minh, những vị quan đức độ và kẻ sĩ hiền tài.
• Trong xây dựng nhà nước pháp quyền phải nhấn mạnh tới vai trò của pháp luật, xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, cần đẩy mạnh việc tuyên truyền giáo dục pháp luật trong nhân dân. Đồng thời cũng phải tránh tuyệt đối hóa vai trò của pháp luật. Thực tế chỉ ra rằng pháp luật chỉ phát huy tác dụng đầy đủ khi nó được hỗ trợ bởi các nhân tố khác, trong đó có vấn đề giáo dục đạo đức.
• Trong 24 năm lãnh đạo nhà nước, Hồ Chí Minh là một tấm gương mẫu mực của sự kết hợp đạo đức và pháp luật, luôn chú trọng giáo dục đạo đức, đồng thời không ngừng nâng cao vai trò, sức mạnh của pháp luật. Người yêu cầu “phải thẳng tay trừng trị những kẻ bất liêm, bất kỳ kẻ ấy, làm nghề nghiệp gì.”

Vận dụng:

• Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng bộ máy nhà nước trong sạch.
• Cải cách toàn bộ bộ máy hành chính Nhà nước, xây dựng một nền hành chính dân chủ trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu quả, đủ khả năng hiện thực hoá đường lối lãnh đạo của Đảng, chính sách và pháp luật của nhà nước trong cuộc sống.
• Tăng cường lãnh đạo của Đảng đối với nhà nước, gắn việc xây dựng, chỉnh đốn Đảng với cải cách bộ máy hành chính.
• Phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
• Xây dựng và đảm bảo một cơ chế làm chủ, nghĩa là tạo ra các điều kiện cần thiết để nhân dân là lực lượng chủ yếu vận hành mọi hoạt động trong xã hội.
• Nhân dân lao động là những người làm chủ đất nước. Tuyên truyền, giáo dục để nâng cao trình độ, ý thức của nhân dân.