Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, có rất nhiều câu chuyện cổ tích hay, để lại nhiều bài học sâu sắc và ý nghĩa cho con người về đạo lý, tình người, về phong cách sống, những quan niệm về thiện luôn luôn chiến thắng cái ác, hướng con người đến chữ "thiện" cao đẹp. Truyện Tấm Cám là một trong số những tác phẩm như thế, nhân vật cô Tấm là điển hình cho vẻ đẹp của phụ nữ Việt Nam, vừa đẹp người lại đẹp nết, dù sống trong hoàn cảnh khó khăn nhưng vẫn giữ được tính cách nhân hậu, đảm đang, chính vì thế nàng đã có được hạnh phúc sau cùng.

Cuộc đời của cô Tấm được chia ra làm hai phần chính là trước khi vào cung làm hoàng hậu và sau khi vào cung làm hoàng hậu. Và trong cả hai quá trình áy cô Tấm đều gặp rất nhiều khó khăn, vất vả do bàn tay độc ác của mẹ con nhà Cám gây nên. Tấm từ nhỏ đã gặp nhiều bất hạnh, vốn sinh ra trong môt gia đình không mấy khá giả, mẹ mất từ khi Tấm còn nhỏ xíu, cha lại cũng không thương yêu mà vội đi lấy vợ khác, sinh thêm cho Tấm một đứa em là Cám. Kể từ đây cuộc đời Tấm bắt đầu bước vào chuỗi ngày cực khổ không tả xiết, đặc biệt là từ khi cha mất, dì ghẻ lại càng được nước lấn tới hành hạ Tấm, bắt Tấm làm những công việc đồng áng nặng nhọc, còn bản thân mẹ con họ thì ăn trắng mặc trơn.

Tấm trở thành người ngoài ngay trong chính căn nhà của mình, thật bất hạnh biết bao. Thế nhưng Tấm là người chịu thương chịu khó, rất ngoan ngoãn nghe lời mẹ kế, chăm chỉ làm việc, dần dần trưởng thành, trở thành một thiếu nữ xinh đẹp. lại nết na, đảm đang. Còn ngược lại Cám chỉ biết lười biếng, lại còn hay ghen ghét với chị dù được sống sung sướng. Trong truyện những mâu thuẫn đầu tiên của Tấm và Cám bắt nguồn từ việc dì ghẻ sai hai chị em đi xúc tép, ai xúc được nhiều thì dành cho cái yếm đỏ. Các cô gái trẻ thời xưa thì được cái yếm mới có màu sắc sặc sỡ như thế thì thích lắm, một người vốn hiền lành chẳng tranh giành như Tấm cũng vô cùng ao ước có được cái yếm đỏ ấy.

Thế nên Tấm ra sức cần mẫn xúc thật nhiều tép, chẳng mấy chốc mà Tấm đã đầy giỏ, ngược lại cô Cám vì lười lại thêm không khéo léo nên chẳng xúc được con nào. Nhưng vốn là con người láu cá, ranh ma biết tỏng Tấm là người thật thà, lương thiện nên Cám đã lừa Tấm đi gội đầu để trút hết cả tép của Tấm, rồi về và chiếm lấy cái yếm đỏ, theo lô gic thông thường chắc chắn bà dì ghẻ biết được việc làm của Cám nhưng vẫn mắt nhắm mắt mở bởi Cám là con ruột của bà ta, mà có khi cho dù Tấm có mang được giỏ tép về thật thì chưa chắc đã có được cái yếm. Chung quy lại tấm lòng thật thà chất phác của Tấm thật phí phạm cho mẹ con nhà này. Ngược lại cô Tấm sau khi phát hiện mình bị lừa, thì bất lực chỉ biết ngồi khóc mà không thể làm gì hơn, bởi cô hiểu quá rõ hai mẹ con nhà Cám, chắc chắn cô không thể đòi lại công bằng cho mình và lâu dần những chuyện như này đã trở nên quen thuộc với Tấm, Tấm chỉ biết nhẫn nhịn, cô khóc vì thương tấm thân mình bất hạnh, khổ sở chứ không phải vì không được cái yếm đỏ.

Nhưng có lẽ thấu hiểu được tấm lòng của Tấm, nên trời đã phái Bụt xuống chỉ cho Tấm đem con cá bống về nuôi. Mặc dù không biết nuôi để làm gì nhưng với lòng tin vào sự nhân hậu của Bụt, niềm yêu thương động vật, con cá Bống như là niềm an ủi nhỏ nhoi cho sự bất hạnh của Tấm, giúp Tấm nguôi ngoai nỗi buồn và có thêm một người bạn tâm tình mỗi khi Tấm bế tắc. Dù chỉ là một chú cá nhỏ nhưng Tấm dành cho nó rất nhiều tình yêu thương, tựa như đứa em của mình vậy, Tấm vốn không được yêu thương, nên phần cơm ăn cũng ít, nhưng nàng vẫn chia nửa số cơm của mình để chăm Bống, chính vì vậy Bống lớn nhanh như thổi. Những tưởng Bống sẽ theo Tấm bầu bạn mãi mãi, nhưng không ngờ mẹ con Cám đã sớm theo dõi Tấm từ lâu, đang tâm lừa Tấm đi chăn trâu ở đồng xa, rồi ở nhà giết thịt cá Bống.

Xét kỹ hai mẹ con Cám không phải chỉ vì ham ăn thịt con cá Bống mà tất cả chỉ vì xuất phát từ lòng ghen ghét đố kỵ, đang tâm hành hạ tinh thần Tấm, nên mới giết đi vật nuôi của nàng, thật sự rất đáng ghét. Cô Tấm thật thà nghe lời đi làm lụng vất vả, tối về thì lại phát hiện cá đã chết, chỉ còn lại cục máu nổi lềnh phềnh dưới giếng, đây quả thực là cú sốc tinh thần cho Tấm, bởi bấy lâu nay Tấm yêu thương chăm bẵm Bống như người thân ruột thịt vậy mà giờ nó lại bị giết hại một cách tàn nhẫn. Cũng như mọi khi Tấm lại gục mặt xuống khóc nức nở, Bụt hiện ra chỉ cho Tấm nhặt lấy xương của Bống bỏ vào lọ chôn ở chân giường. Tấm không hiểu tại sao lại làm vậy, nhưng cô cũng không hỏi mà chỉ lẳng lặng làm theo, một phần vì xót thương Bống, một phần có lẽ Tấm cũng hiểu được rằng lời của Bụt ắt có huyền cơ, không nên tò mò quá nhiều, tò mò sẽ hại chết con mèo.

Điều đó càng chính tỏ Tấm là con người ngay thẳng, hiền hòa, một lòng tôn kính và tin tưởng thần phật. Chính vì tấm lòng lương thiện, tinh thần chịu thương chịu khó nhưng lại gặp phải nhiều trớ trêu bất hạnh, nên cuối cùng Tấm cũng đã được đền đáp. Ngày Vua mở hội chọn Hoàng hậu, Tấm bị ép ở nhà nhặt đậu, lúc này đây thâm tâm người thiếu nữ vừa bất lực vì một công việc lạ lùng ắt chỉ để hành hạ nàng, vừa đau khổ vì đến cả quyền mưu cầu hạnh phúc như những cô con gái khác nàng cũng không có được. Nàng lại gục đầu xuống khóc, Bụt lần nữa hiện ra, sai chim giúp nàng nhặt đậu chỉ nàng đào xương cá lấy đồ đẹp mặc đi dự hội. Ôi thế hóa ra bao nhiêu công sức của Tấm bấy lâu nay cuối cùng cũng đã được đền đáp, Tấm cuối cùng cũng có một lần hạnh phúc rồi. Như ý nguyện Tấm được vua chọn vào cung trở thành mẫu nghi thiên hạ, vua cũng hết lòng yêu thương Tấm vì nàng vừa đẹp người lại đẹp cả nết.

Sau khi đã trở thành hoàng hậu, cuộc đời Tấm đã bước sang một trang mới, nhưng nàng vẫn giữ được cho mình những đức tính tốt đẹp vô cùng, đặc biệt là tấm lòng hiếu thảo với cha mẹ. Ngày giỗ cha, mặc dù có thể để kẻ hầu người hạ hái cau để cúng, nhưng nàng vẫn tự mình trèo cây để tỏ lòng thành. Đáng tiếc thay tấm lòng ấy của Tấm lại bị chính mẹ con Cám lợi dụng mưu hại Tấm, nhằm thay thế vị trí của Tấm trong cung. Một điểm mới lạ ở nhân vật Tấm là sau khi trở thành hoàng hậu và chết đi, dường như sự mạnh mẽ trong ý thức của Tấm mới có cơ hội thực sự sống dậy. Tấm không còn là người con gái chỉ biết ôm mặt khóc khi gặp khó khăn mà đã trở nên mạnh mẽ, sẵn sàng trả thù, đòi lại công bằng khi bị kẻ khác hãm hại. Tiêu biểu là việc hóa thành chim vàng anh làm bạn với vua, khiến vua yêu thích không rời, mà bỏ mặc Cám, sau đó lại mọc thành cây xoan đào đẹp đẽ, vua yêu thích mắc võng nằm nghỉ ngơi, khiến Cám đố kị không thôi.

Đến khi cây bị chặt làm khung cửi, hồn Tấm vẫn hiện về cảnh cáo, đe dọa Cám rằng: "Kẽo cà kẽo kẹt, lấy tranh chồng chị chị khoét mắt ra". Cám sai người đốt khung cửi chỗ tro than đó lại mọc thành cây thị, cây thị có độc một quả, quả ấy là hóa thân của nàng Tấm, như vậy sức sống của nàng Tấm mãnh liệt, không ngừng nghỉ dù nhiều lần bị Cám tàn ác ra tay trừ khử, nhưng cuối cùng nhờ tấm chân tình, sự kiên trì mạnh mẽ, Tấm và hoàng thượng vẫn nhận ra nhau nhờ miếng trầu têm cánh phượng xinh đẹp.

Cuối truyện có nhiều người nhận xét rằng, thực ra Tấm cũng không phải là người nhân từ gì cho cam, cũng độc ác khi cho người dội nước sôi xử chết Cám, một số kết khác thậm chí Tấm còn sai người lấy thịt Cám làm mắm cho dì ghẻ ăn để trừng phạt. Qủa thực đó là những việc vô cùng tàn nhẫn, nhưng xét vào bối cảnh thời phong kiến, việc ra tay trừng trị như vậy là hoàn toàn có thể, đặc biệt Cám đã gây ra biết bao tội lỗi với Tấm, biết bao lần hành hạ trù dập, thậm chí là giết cả chị, rồi tranh cả chồng của chị. Xét về đạo đức quả thật Cám là người vô sỉ, tội chồng tội, bị chết cũng đáng lắm. Nếu như cô Tấm tiếp tục nhân từ không xử chết Cám, thì biết đâu một ngày nào đó người phải chết lại chính là nàng, Tào Tháo từng có câu rất kinh điển: "Nhân từ với kẻ thù chính là tàn nhẫn với bản thân", quả đúng trong trường hợp này.

Như vậy cô Tấm là tổng hòa của những vẻ đẹp và phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam, nhân hậu, hiếu thảo, chịu thương chịu khó, nhẫn nhịn. Sau khi trải qua nhiều sóng gió từ một cô gái yếu đuối ngây thơ Tấm đã vùng lên chống lại cái ác, với sức sống mãnh liệt, tình cảm thủy chung son sắt với hoàng thượng. Đồng thời sẵn sàng ra tay trừng phạt kẻ thủ ác. Câu chuyện nhằm hướng con người đến những điều tốt đẹp trong cuộc sống, răn dạy con người về việc "gieo nhân nào gặp quả ấy", cái thiện luôn luôn chiến thắng cái ác, hướng con người ta sống với những phẩm chất tốt đẹp, tránh xa thói vị kỷ, ghen ghét đố kỵ và ám hại lẫn nhau trong xã hội.

Chẳng phải ngẫu nhiên mà Lâm Thị Mĩ Dạ đã viết:

Tôi yêu chuyện cổ nước tôi

Vừa nhân hậu lại tuyệt vời sâu xa

Thương người rồi mới thương ta

Yêu nhau dù mấy cách xa cũng tìm

Bởi lẽ, từ khi chúng ta còn thơ bé đã thấm nhuần những câu chuyện cổ của bà của mẹ. Trong số đó, cô Tấm diu hiền trong truyện cổ tích “Tấm Cám” luôn là hình mẫu lí tưởng để chúng ta ao ước.

Trong truyện, cô Tấm là từ một cô gái mồ côi mà trở thành hoàng hậu. Từ nhỏ đã mất mẹ, cha lại lấy vợ rồi mất sớm, Tấm sống chung với mẹ ghẻ và con của mụ là Cám. Cuộc sống của Tấm bên cạnh mẹ con Cám là một chuỗi ngày cực nhọc, vất vả. Sáng thái khoai, chiều lạ chăn trâu, hầu như ở nhà có việc gì nặng nhọc Tấm đều phải làm hết. Còn Cám chỉ đủng đỉnh ăn chơi tối ngày. Vậy mà cô Tấm chăm chỉ chưa bao giờ than vãn. Nhưng ngay khi chăm chỉ làm việc, cô Tấm cũng bị cướp mất thành quả lao động của mình là chiếc yếm đỏ. Nghe lời mụ dì ghẻ, ai bắt được nhiều tôm tép hơn thì sẽ được thưởng chiếc yếm đỏ. Đó quả là niềm ao ước với cô gái vẫn ngày ngày đầu tắt mặt tối làm việc. Tấm chăm chỉ mò cua bắt tép, do đã quen mà chỉ một lúc đã đày giỏ.

Còn Cám chỉ mải chơi, dạo hết ruộng nọ đến ruộng kia. Tấm vì thật thà, cả tin mà bị Cám lừa gạt lấy mất giỏ tép, cướp luôn yếm đỏ. Tủi thân, Tấm bưng mặt khóc. Sự buồn tủi của cô gái nhỏ đã được bụt giúp đỡ. Khi bụt lên đã trao cho Tấm một người bạn tinh thần vô cùng quý giá. Đó chính là con cá bống. Với một cô gái luôn buồn khổ và cô đơn, bị đối xử tệ bạc như Tấm, cá bống quả là một người bạn vô giá. Hằng ngày, để nuôi sống người bạn đó, Tấm chia phần thức ăn ít ỏi của mình cho Bống, tâm sự với Bống. Tưởng chừng cuộc sống của Tấm dù thiệt thòi nhưng sẽ được yên ổn. Vậy mà, mụ dì ghẻ và Cám lại ghen ghét, ăn thịt mất cá bống. Tấm tủi thân cũng chỉ biết khóc. Bụt liền bày cách chôn xương bống cho Tấm. Tấm răm rắp nghe thôi mà không hay biết rằng những hành động vô tư, chân thành của mình sẽ đem lại những điều bất ngờ sau này.

Cuộc sống của Tấm sẽ chẳng thay đổi nếu như không có yến hội do nhà vua tổ chức. Như bao cô gái khác, Tấm cũng ao ước được đi xem hội. Vậy mà mẹ con Cám nỡ nhẫn tâm cướp mất niềm vui tinh thần đó, hành hạ Tấm bằng cách trộn thóc với gạo và bắt Tấm nhặt, nhặt xong mới được đi chơi. Điều này quả thật là quá sức với cô gái. Tấm lại bưng mặt khóc nức nở. Lúc này Bụt hiện lên và giúp Tấm. Sự chân thành, chăm chỉ thật thà của Tấm đã khiến cô được sự giúp đỡ, được đi chơi hội. Đến chỗ lội, Tấm vì vội vàng mà đánh rơi chiếc giày. Và như một phần thưởng cho cô gái hiền lành, nết na, nhà vua nhặt được chiếc giày và quyết tâm lấy chủ nhân của chiếc giày làm vợ. Cô Tấm từ một cô gái nghèo khổ đã trở thành hoàng hậu trong sự hằn học của mẹ con Cám.

Nếu dừng lại ở đây thì Tấm Cám sẽ rất giống với mô típ lọ lem của các nước trên thế giới. Nhưng phần sau của “Tấm Cám” mới là sự sáng tạo tài tình của nhân dân ta. Hạnh phúc không phải dễ dàng có được, không phải chỉ do Bụt, do may mắn mà có mà con người phải tự đấu tranh để giành lấy. Tấm trở thành vợ vua nhưng vẫn hiếu thảo như xưa. Nàng về quê giỗ cha những không ngờ mẹ con Cám đã giăng bẫy sẵn nhằm giết hại Tấm. Chặt cau khiến Tấm ngã xuống ao chết, cái ác là mẹ con Cám đã đi đến tận cùng. Nếu khi xưa, chúng cướp đi vật chất, tinh thần của cô Tấm thì bây giờ nhẫn tâm cướp đi cả tính mạng của người khác.

Cũng từ đây, Cô Tấm hóa kiếp nhiều lần để đòi lại hạnh phúc của mình. Hóa thành chim vàng xanh quấn quýt bên vua, hóa thành cây xoan đào che bóng mát cho người chồng yêu quý, rồi hóa thành khung cửi để chửi rủa Cám. Mỗi lần, cô Tấm càng mạnh mẽ nhẫn nại bao nhiêu thì mẹ con Cám lại càng nhẫn tâm, tàn ác quyết giết hại Tấm bấy nhiêu. Cuối cùng, cô Tấm náu mình trong quả thị ở cùng với bà hàng nước. Rồi như một sự sắp đặt của ý trời và duyên phận. Nhà vua tìm thấy Tấm khi ghé qua quán nước của bà cụ tốt bụng. Tấm trở cung tìm lại hạnh phúc của mình.

Đáng nói nhất chính là phần kết truyện có nhiều dị bản. Trong đó Tấm dội nước sôi Cám hay làm mắm Cám gửi về cho mụ dì ghẻ. Cũng có bản, cô Tấm tha chết cho mẹ con Cám nhưng sau đó bọn chúng cũng bị ông trời trừng phạt. Xoay quanh mỗi cái kết có nhiều ý kiến trái chiều. Tuy nhiên, dù ở cái kết nào, thì dụng ý của nhân dân ta xưa vẫn mong cô Tấm có thể bảo vệ hạnh phúc của mình và cái ác phải bị trừng trị. “Tấm Cám” là truyện cổ tích thần kì với nhân vật Tấm tiêu biểu cho sức sống tiềm tàng mãnh liệt của người dân lao động.

Truyện cổ tích Tấm Cám thuộc tiểu loại cổ tích thần kì, với kiểu nhân vật người con riêng chịu nhiều thiệt thòi, bất hạnh rất phổ biến trong kho tàng truyện cổ tích thế giới. Tấm là hình ảnh tiểu biểu cho kiểu nhân vật này, sau quá trình đấu tranh không khoan nhượng với cái ác cô đã giành được hạnh phúc về cho mình.

Tấm hiện lên với nhiều phẩm chất tốt đẹp, trước hết Tấm là cô gái chăm chỉ, thảo hiền. Tấm mồ côi cả cha và mẹ, từ nhỏ đã thiếu thốn tình yêu thương. Tấm là cô gái chăm chỉ, hiền lành, mọi việc trong nhà đều một tay cô làm: “hết chăn trâu gánh nước, đến thái khoai, vớt bèo; đêm lại còn xay lúa giã gạo”, trong lần đi bắt tép cùng Cám, Tấm nhanh nhẹn, tháo vát bởi vậy mà chẳng mấy chốc cô đã lấy đầy giỏ tép. Không chỉ vậy Tấm còn lương thiện, biết chia sẻ với cả những sinh linh bé nhỏ nhất. Được bụt cho con cá Bống, cô nhường cơm, chăm sóc Bống như người bạn. Bống chính là chỗ dựa tinh thần để cô bớt cô đơn sau những giờ phút làm việc cực nhọc.

Ngoài ra ta cũng cần thấy, Tấm còn là người con hết sức hiếu thảo. Thân tuy là hoàng hậu, nhưng ngày giỗ cha nàng vẫn về nhà làm giỗ, không chỉ vậy nàng còn đích thân leo lên cây cau để hái cau xuống thắp hương cho cha. Điều đó cho thấy tấm lòng chân thành, hiếu thảo của Tấm với người bố đã mất. Mặc dù mang trong mình nhiều phẩm chất tốt đẹp để được hưởng cuộc sống hạnh phúc, nhưng cuộc đời Tấm lại chịu rất nhiều bất công. Sự bất công trước hết thể hiện trong phạm vi gia đình, nếu như Cám chỉ mải rong chơi thì Tấm lại là người gánh vác tất cả công việc trong nhà, nàng làm đến khuya vẫn chưa hết việc. Tấm bị bóc lột sức lao động. Không chỉ vậy nàng còn bị tước đoạt niềm vui, bị Cám cướp công giành được cái yếm đỏ; bị mẹ con Cám âm mưu giết chết bống – người bạn tinh thần giúp cô khuây khỏa nỗi lòng. Hình ảnh cục máu nổi lên cho thấy nỗi oan khuất hận thù, Tấm bật khóc nức nở và được Bụt hiện lên giúp đỡ. Sự bất công tiếp tục tăng lên, trong ngày hội, vì ghen ghét mẹ Cám không muốn cho Tấm đi hội, đã trộn thóc với gạo bắt Tấm nhặt riêng mỗi loại rồi mới cho Tấm đi dự hội.

Là người mang trong mình những phẩm chất tốt đẹp, nên khi gặp những khó khăn, Tấm luôn được Bụt hiện lên giúp đỡ. Lần là đền bù phần thưởng bằng chú cá bống. Lần giúp Tấm có quần áo đẹp đi hội. Cùng bởi là người hiền lành, nên nhất định Tấm sẽ có kết cục hạnh phúc, bởi vậy khi đi qua chỗ lội nàng đánh rơi giày xuống nước, nhà vua nhặt được chiếc giày xinh xắn, ban lệnh ướm thử, Tấm thử vừa như in và trở thành hoàng hậu. Như vậy, nàng Tấm chịu qua bao nhiêu bất hạnh cuối cùng đã có một kết cục viên mãn.

Bên cạnh đó Tấm còn là người có sức sống mãnh liệt, có ý thức đấu tranh giành lại sự sống và hạnh phúc, điều này được thể hiện rõ nhất ở chặng thứ hai của truyện. Chặng thứ hai giúp cho câu chuyện Tấm Cám trở nên sâu sắc, giàu ý nghĩa hơn những câu chuyện cổ tích khác trên thế giới. Nếu như nàng Lọ Lem, chỉ dừng lại ở việc ướm giày xong và thành hoàng hậu sống một cuộc đời hạnh phúc, mẹ con dì ghẻ trốn biệt, không còn gặp lại nữa. Còn mẹ con Cám không chỉ ghen tị mà còn vô cùng độc ác, bức tử Tấm hết lần này đến lần khác. Bởi vậy, Tấm phải trải qua rất nhiều biến cố khác nhau để đến được bến bờ hạnh phúc.

Tấm tuy đã là hoàng hậu nhưng vẫn là một cô gái hiếu thảo, nàng vẫn về nhà và leo lên cây cau hái cau để thắp hương cho cha. Ở dưới, dì ghẻ đã đang tâm chặt gẫy cây, Tấm ngã xuống ao chết, cái ác đã được nâng lên một cấp độ mới, sẵn sàng giết chết người khác để thỏa mãn mong muốn của bản thân. Nhưng chính giây phút bị bức hại ý thức trong Tấm đã bừng tỉnh, đúng như nhận xét của nhà nghiên cứu Bùi Mạnh Thị: “Thật kì lạ khi thể xác của cô Tấm bị giết hại thì ý thức của cô thức tỉnh. Dường như có một cô Tấm khác sống dậy không phải để bưng mặt khóc, để bị lừa dối mà tỉnh táo nhận diện, vạch mặt kẻ thù, để tìm lại hạnh phúc đã mất và tự tay trả thù”. Nếu như ở phần trước của truyện Tấm thụ động, mềm yếu chỉ biết bưng mặt khóc mỗi khi bị áp bức, và nhờ sự trợ giúp của Bụt thì đến chặng thứ hai cô Tấm trở nên kiên cường, chủ động biến hóa từ kiếp này sang kiếp khác, đấu tranh kịch liệt với kẻ thù để giành hạnh phúc. Tấm biến hóa thành: chim vàng anh, cây xoan đào, khung cửi với lời đe dọa Cám: “Cót ca cót két/ Lấy tranh chồng chị/ Chị khoét mắt ra”. Và cuối cùng Tấm đã dành được hạnh phúc vốn thuộc về mình, mẹ con Cám bị trừng phạt, công lí dân gian đã được thực hiện: “Ở hiền gặp lành, ác giả ác báo”.

Về cái kết của truyện cũng là chi tiết gây nhiều tranh luận. Các nhà nghiên cứu hiện đại cho rằng, chi tiết đó thể hiện sự độc ác, đó là cách trừng phạt của thời trung cổ, quá ư tàn nhẫn. Nhưng nếu đặt lăng kính về thời điểm tác phẩm ra đời, thì cái kết đó hoàn toàn hợp lí, nhân dân ta vô cùng ủng hộ kết thúc đó, vì nó là minh chứng cho triết lí nhân sinh của nhân dân “ác giả ác báo”. Bởi vậy, khi xem xét tác phẩm cũng cần đặt cái nhìn phù hợp với thời đại nó ra đời để có những bình luận, nhận xét đúng đắn.

Nghệ thuật xây dựng nhân vật thành công, mang tính khái quát cao, biểu trưng cho một kiểu người trong xã hội. Tính cách nhân vật chủ yếu bộc lộ qua hành động. Cốt truyện đa tình tiết, phát triển tự nhiên, hợp lí, ngoài ra kết cấu hai phần sáng rõ cho thấy sự phát triển trong tính cách nhân vật. Ngoài ra cần phải kể đến những yếu tố, nhân vật thần kì làm phù trợ cho nhân vật chính, đây cũng là yếu tố làm tăng sức hấp dẫn cho tác phẩm.

Qua tác phẩm ta thấy Tấm hiện lên với những phẩm chất vô cùng đẹp đẽ: hiền lành, chăm chỉ, hiếu thảo nhưng lại chịu nhiều bất công. Nhưng bằng quá trình đấu tranh không khoan nhượng với cái ác cô đã giành được hạnh phúc vốn có của mình. Tấm là nhân vật tiêu biểu thể hiện quan niệm, triết lí: “ở hiền gặp lành” của ông cha ta.

Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, truyện cổ tích đã đóng góp một số lượng tác phẩm đồ sộ, có ý nghĩa giáo dục to lớn, hướng con người ta đến tư tưởng hành việc thiện, đấu tranh chống lại cái ác, rèn luyện lối sống tốt đẹp. Cũng như trở thành món ăn tinh thần hấp dẫn của nhiều độc giả thiếu nhi trên khắp cả nước, gắn bó sâu sắc với tuổi thơ của nhiều thế hệ. Trong đó câu chuyện Tấm Cám là một câu chuyện phổ biến, được xếp vào hàng kinh điển, cách xây dựng cốt truyện cùng quá trình chuyển hóa, trưởng thành của nhân vật đã đem đến cho người đọc nhiều xúc cảm, cũng như những bài học nhân văn sâu sắc. Nhân vật cô Tấm là nhân vật trung tâm của tác phẩm, là nhân vật cổ tích được yêu thích trong nhiều thế hệ trở thành hình mẫu lý tưởng, ví von tốt đẹp để chỉ những cô gái xinh đẹp, hiền lành. Mà trong truyện Tấm Cám nhân vật này cũng có khá nhiều khía cạnh tính cách thú vị cần phân tích.

Tấm ngay từ thuở nhỏ đã có cuộc sống khổ cực bất hạnh, mồ côi mẹ ngay từ khi còn bé, ít lâu sau thì bố lại cưới vợ mới. Tuy dì ghẻ ghét Tấm nhưng vì còn bố, nên Tấm cũng đỡ phần này khổ cực. Chỉ không may rằng, không bao lâu sau bố đẻ của Tấm cũng qua đời, khiến cô lâm vào cảnh tứ cố vô thân trong chính căn nhà của mình, ngày ngày phải chịu sự chèn ép của người mẹ kế và cô em gái cùng cha khác mẹ.

Dù là con vợ cả thế nhưng Tấm phải làm việc quần quật bất kể ngày đêm, “hết chăn trâu, gánh nước, vớt bèo, thái khoai, đêm lại còn xay lúa giã gạo mà không hết việc”, trái lại Cám lại được ăn trắng mặc trơn, chỉ quanh quẩn ở nhà không phải làm việc nặng bao giờ. Từ đây người ta thấy được một vẻ đẹp của Tấm ấy là sự chăm chỉ, đảm đang trong công việc lao động. Nhưng đồng thời cũng nhận ra giữa Tấm và mẹ con Cám đã xảy ra mâu thuẫn, ấy là sự đối xử bất công và sự bóc lột sức lao động một cách độc ác, cay nghiệt đối với thành viên trong gia đình. Không chỉ vậy Tấm còn bị bóc lột cả về vật chất và tinh thần, khi mụ dì ghẻ đề ra chuyện thi bắt tép, treo thưởng cái yếm đỏ. Rõ ràng mụ thừa biết rằng cô con gái của mình chẳng bao giờ biết mò tép, nhưng vẫn nhắm mắt trao thưởng cho Cám, còn để Tấm phải chịu thua, trong buồn tủi và ấm ức.

Thế nhưng Tấm là người con gái yếu đuối, nhẫn nhịn, trước sự bất công Tấm dường như quen thuộc và chai lỳ, nàng chỉ biết khóc lóc, tủi phận. Bụt lúc này hiện lên giúp đỡ, chỉ cho Tấm đem Bống về nuôi trong giếng, nàng mới tìm lại được chút niềm vui sống, hạnh phúc khi quanh quẩn bên chú cá nhỏ. Tuy nhiên sự ghen ghét, đố kỵ của mẹ con dì ghẻ không bao giờ buông tha cho Tấm, họ sẵn sàng lừa Tấm đi chăn trâu xa để giết thịt Bống, tước đoạt đi niềm vui và giá trị tinh thần duy nhất Tấm hiện có. Nhưng Tấm trước tình cảnh bị chèn ép như vậy vẫn chỉ cắn răng chịu đựng và khóc lóc, nàng không biết phải phản kháng hay đấu tranh như thế nào. Lần nữa Bụt lại hiện lên chỉ dạy cho Tấm đem xương cá đi chôn, ngày sau ắt có lúc dùng đến.

Tấm đã sống trong căn nhà ấy, với thân phận như một kẻ ở, chịu nhiều khổ sở, bị tước đoạt đi sức lao động, niềm vui, giá trị tinh thần, thậm chí sự cay nghiệt của mẹ con Cám còn tận cùng đến độ tước đoạt của Tấm cả quyền được mưu cầu hạnh phúc. Tấm khao khát được đi chơi hội, bởi dù khổ sở, mệt mỏi với công việc đồng áng, nhưng bản thân Tấm cũng đã lớn, đã trở thành một thiếu nữ, nàng cũng ước mong có những phút giây vui vẻ, giao hòa với xã hội, xa hơn là kiếm cho mình một tấm chồng, có cuộc sống điền viên. Thế nhưng mẹ con Cám không cho Tấm được cái quyền ấy, mụ dì ghẻ đã tìm cách ngăn chặn Tấm mưu cầu hạnh phúc bằng việc trộn lẫn gạo và thóc, rồi bắt nàng phải lựa cho xong rồi mới được đi chơi hội. Rõ ràng đó là một chuyện hết sức khó khăn, Tấm có siêng năng nhặt nhạnh đến đâu thì khi xong hội cũng đã tàn.

Lúc này đây đến cả mong ước cuối cùng cũng bị mẹ con Cám chặt đứt, bản thân Tấm lại không thể phản kháng, sự yếu đuối, nhu nhược khiến Tấm chỉ còn cách khóc lóc để xả mối tủi hờn trong lòng. May mắn thay sự yếu đuối, bất lực của Tấm trước thực cảnh bế tắc lại luôn có sự giúp đỡ của Bụt, Bụt sai một bầy chim đến nhặt thóc giúp Tấm, lại chỉ Tấm đào xương cá lên lấy đồ đi dự hội. Và cuối cùng bằng sự giúp đỡ của Bụt, Tấm đã thoát khỏi sự chèn ép của mẹ con Cám để đến gần hơn với hạnh phúc của bản thân. Đặc biệt sự kiện đánh rơi hài đã dẫn nàng đến một chặng đường mới, mà ở đây nàng vừa được nếm trải hạnh phúc tuyệt vời, cũng đồng thời lại rơi vào mối mâu thuẫn gay gắt hơn với mẹ con Cám.

Nhà vua sau khi mò được chiếc hài của Tấm đánh rơi, thì ra lệnh cho các cô gái lần lượt đến thử hài, ai đi vừa người sẽ lấy về làm vợ.

Mẹ con Cám cũng thử nhưng rất tiếc không vừa, nhưng khi Tấm ướm thử thì vừa in, ngay hôm đó nhà vua đã cho người rước Tấm về làm hoàng hậu, nàng hưởng cuộc sống nhung lụa, ấm êm và có được tình yêu thương của nhà vua, đó là thứ trước đây nàng chưa từng nghĩ đến, đồng thời cũng là sự đền bù cho những ngày tháng khổ cực của Tấm trước đây. Tuy nhiên, sự sung sướng, hạnh phúc của Tấm lại trở thành nỗi ghen ghét oán hận của hai kẻ hám danh lợi là mẹ con Cám. Chúng đã ủ mưu giết Tấm, để đưa Cám thế vào vị trí hoàng hậu thay chị. Còn bản thân Tấm, nàng vốn là người con gái hiền lành, thậm chí nói quá là thì có chút nhu nhược, bản thân nàng không thể nhận ra những âm mưu cay độc của mẹ con Cám khi chúng xởi lởi mời nàng về làm giỗ cha.

Mà Tấm dù ở cương vị hoàng hậu, nhưng nàng vẫn một lòng làm tròn đạo hiếu, sẵn sàng tháo giày, trèo lên cây cau theo lời của dì ghẻ để hái cau vào cúng cha. Sự ngây thơ, tin tưởng sai chỗ cùng với bản tính thật thà của nàng đã trở thành trợ lực khiến kẻ xấu được lợi, còn nàng phải chịu cái chết đầy oan ức. Tuy nhiên cái chết của Tấm đã trở thành nền tảng khiến nàng trở nên mạnh mẽ, không còn thụ động khóc lóc, hay cam chịu như khi còn ở nhà. Bởi lẽ lần này mâu thuẫn giữa nàng và mẹ con Cám không còn nằm ở việc bị đối xử bất công, sự bóc lột các giá trị vật chất tinh thần trong gia đình nữa mà chuyển sang một mâu thuẫn gay gắt hơn ấy là sự tranh đoạt về địa vị, quyền lợi xã hội và quan trọng nhất là mạng sống. Tấm đã vùng lên đấu tranh một cách thần kỳ, cố gắng tìm cách quay trở về hoàng cung bằng các hóa thân khác nhau, ban đầu thì là chim vàng anh, sau là cặp xoan đào, rồi đến khung cửi, cuối cùng là bằng thân xác người phàm chiu ra từ quả thị.

Bộc lộ sức mạnh ý chí tinh thần ham sống mạnh mẽ, quyết liệt, không chấp nhận việc hoàn toàn chết đi để được lợi cho kẻ thù. Không chỉ dừng lại ở ý chí sống còn, mà Tấm còn có những đòn phản công mạnh mẽ, khéo léo, đầu tiên là biến thành chim vàng anh quay về cung quấn quýt bên vua, khiến Cám bị ghẻ lạnh. Khi bị Cám giết, vứt lông ra vườn thì lập tức mọc thành hai cây xoan đào để ngày ngày vua mắc võng hóng mát, Cám tiếp tục nhận lấy sự thờ ơ của vua. Như vậy lần này Tấm mới chỉ đơn giản là giành lại hạnh phúc của bản thân thông qua những hóa thân khác nhau, đồng thời cho Cám nếm trải mùi vị bị lạnh nhạt, xa cách, khiến nàng ta đau khổ vì bản thân còn không bằng một con chim, một cây gỗ vô tri. Điều đó khiến Cám càng trở nên cay độc hơn khi chặt cây xoan đào làm khung cửi, để triệt hạ tận gốc sự sống của Tấm, nhưng đáng tiếc Tấm vẫn quay về với lời đe dọa như dự báo trước một kết cục đầy bi thảm cho sự tàn nhẫn của Cám “Cót ca cót két, lấy tranh chồng chị, chị khoét mắt ra”.

Sự đe dọa trắng trợn và khủng khiếp đã khiến Cám hoảng sợ vô cùng, bèn đem đốt khung cửi và ném tro ra thật xa hoàng cung, những tưởng đã diệt trừ được hậu họa. Nhưng không ngờ từ chỗ tro tàn lại mọc lên cây thị, ra độc một trái to và thơm, rồi được một bà lão bán nước xin mang về để trong nhà. Tấm tái sinh, trở lại làm người sau nhiều lần hóa kiếp, và có cuộc gặp gỡ với nhà vua, chồng nàng nhờ miếng trầu têm cánh phượng. Hai người lưỡng tình tương duyệt, cuộc hội ngộ bất ngờ đã khiến nhà vua vô cùng hạnh phúc, liền lập tức đó Tấm về cung, trả lại vị trí hoàng hậu cho nàng. Tấm sau khi trở về đối với kẻ đã nhiều lần hãm hại mình, nàng không muốn và cũng không cần nương tay.

Cũng như thuở trước mẹ con Cám đã làm với mình, Tấm lập mưu lừa Cám nhảy vào hồ nước sôi bỏng chết, mụ dì ghẻ nghe tin con chết thì cũng lăn đùng ra chết theo. Có thể nói rằng sự trả thù, trừng phạt của Tấm là hoàn toàn thích đáng so với những gì mà mẹ con Cám đã gây ra cho nàng. Tính ra bản thân Tấm đã phải chịu sự tước đoạt mạng sống nhiều lần, và đều do hai kẻ độc ác này gây ra. Thế nên chỉ có cái chết mới có thể đền tội của chúng. Thêm vào đó cái chết và sự tái sinh của Tấm chính là một màn lột xác tất yếu, là sự vùng lên phản kháng mạnh mẽ, khẳng định cái thiện tất sẽ không bao giờ bị hủy diệt và luôn luôn chiến thắng cái ác. Sự mạnh mẽ, dứt khoát, thông minh của Tấm sau khi sống lại mới là một đức tính cần có của người mẫu nghi thiên hạ, chỉ khi nàng trở nên cứng rắn, tự bảo vệ được mình thì nàng mới có được hạnh phúc đích thực. Bởi rõ ràng trong suốt quá trình, khi nàng mới về làm hoàng hậu, dù được vua yêu thương, nhưng bản thân nàng cũng phải chịu cái chết oan ức, vua cũng không tìm cách điều tra nguyên nhân mà dễ dàng cho Cám vào cung thế vị trí của chị.

Tấm Cám là một câu chuyện cổ tích hay và lâu đời có nhiều ý nghĩa giáo dục xoay quanh cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác, răn dạy con người phải sống lương thiện, không nên làm những việc sai trái, tước đoạt đi vật chất, quyền lợi và cả tính mạng của người khác. Bên cạnh đó nhân vật cô Tấm là một nhân vật có ý nghĩa lớn, đầu tiên người ta ấn tượng với những vẻ đẹp của sự chăm chỉ, hiền lành, biết nhẫn nhịn, sau đó là sức sống tiềm tàng mạnh mẽ thông qua những lần tái sinh chuyển kiếp. Đồng thời là sự trưởng thành trong suy nghĩ, sự cứng rắn trong nội tâm, cũng như sự phản kháng, trả thù mạnh mẽ những kẻ đã gây ra đau khổ cho mình. Khẳng định quy luật muôn đời rằng cái thiện sẽ luôn chiến thắng cái ác dù đó là trong sự vùi dập cường đại của kẻ xấu hay bất kỳ hoàn cảnh khó khăn ngặt nghèo nào.

yện cổ tích Tấm Cám từ lâu đã được biết đến là một truyện cổ tích khá nổi tiếng và thu hút được rất nhiều người đọc và biết đến. Hình ảnh cô Tấm hiền lành cũng luôn xuất hiện trong ký ức của mỗi em nhỏ và trở thành một nhân vật luôn đại diện cho sự hiếu thảo, hiền lành và tốt bụng. Thông qua Tấm thì tác giả dân gian cũng đã gửi gắm rất nhiều ước mơ, lý tưởng về sự công bình. Nhân vật Tấm cũng chính là một nhân vật trung tâm trong truyện cổ tích “Tấm Cám”.

Không khó có thể nhận thấy được “Tấm Cám” là truyện cổ tích thuộc kiểu truyện về người mồ côi và đặc biệt dễ nhận thấy được ở truyện lại mang yếu tố thần kì. Truyện cổ tích đặc sắc và tiêu biểu cho cổ tích của Việt Nam thì “Tấm Cám” thuộc loại truyện đã phản ánh số phận của cô gái mồ côi, nhân vật chính trong truyện cũng lại bất hạnh cùng mơ ước luôn mong muốn được đổi đời và công lí xã hội của người lao động chân chất và rất hiền lành. Đọc truyện “Tấm Cám” người ta nhận thấy được số phận của nhân vật trung tâm là cô Tấm. Hình ảnh của cô Tấm dường như cũng đã lại gắn liền với cuộc đấu tranh chống lại cái ác và cái xấu qua hai chặng đời đấu tranh của cô được thể hiện rõ trong truyện đó chính là người con mồ côi bị ức hiếp và sau khi trở thành vợ vua sống một cuộc sống hạnh phúc và viên mãn nhất.

Tác giả dân gian cũng đã xây dựng nhân vật cô Tấm mồ côi vốn hiền lành, chăm chỉ, luôn luôn bị mẹ con Cám chà đạp và hãm hại không thương tiếc. Ngay ở phần đầu câu truyện thì người ta đã bắt đầu nhận thấy được sự mâu thuẫn dù còn nhỏ. Đó chính là chuyện đi bắt tép mà mụ dì ghẻ sai Tấm và Cám đi. Nếu ai mà bắt được nhiều hơn thì sẽ được thưởng cho cái yếm đỏ, Tấm thì chăm chỉ nên bắt được nhiều hơn. Cứ ngỡ rằng Tấm sẽ là người nhận được phần thưởng, thế nhưng bằng mưu mô của mình mà Cám đã lừa chị Tấm để trút hết tôm téo vào giỏ của mình và đi về trước nhận thưởng của mẹ. Tấm như bất lực trước hành động của Cám và cô cũng chỉ còn biết khóc mà thôi. Bụt hiện lên và bảo cô nhìn vào giỏ xem còn cái gì không thì quả nhiên còn một con cá bống. Nghe lời bụt dặn thì cô Tấm mang cá bống về nuôi, hàng ngày để dành ra một bát cơm để nuôi cá bống trong giếng cùng với câu gọi mà Bụt căn dặn. Thế nhưng nuôi chẳng được bao lâu thì cá bống cũng bị mẹ con Cám bắt ăn thịt.

Tiếp theo đó chính là sự việc khi được tin nhà vua mở hội, Tấm lại bị dì ghẻ hành hạ bằng cách bắt nhặt thóc gạo trộn lẫn với nhau, xong mới được đi xem hội. Thực sự người đọc như nhận thấy được cứ mỗi lần mà cô Tấm mà bị hà hiếp, Tấm dường như cũng chỉ biết khóc mà thôi. Tiếng khóc của Tấm như chứng tỏ một điều đó chính là Tấm cũng đã ý thức được nỗi khổ của chính mình và đó là một thái độ phản kháng mang tính thụ động và mềm yếu.

Khi cô Tấm lại trở thành hoàng hậu rồi nhưng vẫn bị cái ác tiêu diệt và luôn luôn đe dọa. Hình ảnh cô Tấm hiền lành, lương thiện khi vừa bị giết chết thì ngay lập tức ta lại thấy được có một cô Tấm mạnh mẽ và quyết liệt sống dậy, trở về với cuộc đời để đòi hạnh phúc cho chính mình và ngày càng quyết liệt hơn nữa. Khi cô Tấm hóa vàng anh thì điều này dường như cũng đã lại báo hiệu sự có mặt của mình thì bị giết chết rồi. Cô Tấm thêm lần nữa lại hóa cây xoan đào (khung cửi), và không ngại ngần khi tuyên chiến với kẻ thù thì bị đốt cháy nhẫn tâm. Tro khung cửi vứt bên vệ đường thì lại mọc lên cây thị. Biết bao nhiêu lần chết đi rồi lại tỉnh lại của Tấm như khẳng định một sức sống vô cùng mãnh liệt không hề dễ dàng bị tiêu diệt. Và đó phải chăng cũng chính là thông điệp của người dân mốn gửi gắm cái thiện không bao giờ chịu khuất phục trước cái ác, cũng không bao giờ bị đánh bại. Hình ảnh con chim vàng anh, cây xoan đào (khung cửi) hay đó còn là hình ảnh của cây thị (quả thị) đều chính là những vật cô Tấm gửi gắm linh hồn. Đồng thời những hình ảnh này dường như cũng là những vật bình dị thân thương trong cuộc sống dân dã của nhân dân lao động.

Biết bao lần hóa thân chiến đấu chống kẻ thù, nhân vật cô Tấm trở lại với cuộc đời. Dường như Tấm cũng đã hiểu rằng không thể có hạnh phúc trọn vẹn nếu cái ác còn tồn tại được. Chính vì thế mà cũng đã có hành động ở cuối tác phẩm đó chính là cô lừa Cám tự dội nước sôi lên người và làm mắm gửi về cho mụ dì ghẻ. Khi cái ác bị tiêu diệt hoàn toàn thì lúc đó Tấm mới có thể sống trọn vẹn được hạnh phúc của mình. Và thông qua câu truyện thì cha ông ta cũng đã thể hiện được những triết lý thông qua câu chuyện cổ tích Tấm Cám này chính là "ở hiền gặp lành", "ác giả ác báo” thực sự cũng vô cùng phù hợp với mong ước của nhân dân về sự trừng phạt kẻ thù. Có thể nhận thấy được sau bao đau khổ, sau bao nhiêu lần Tấm cứ chết đi sống lại nhiều lần thì cuối cùng Tấm nhận được hạnh phúc trọn vẹn nhất.

Hình ảnh cô Tấm nghèo khổ, lương thiện luôn luôn bị các thế lực khác chèn ép và khiến cho cô nhiều lúc đến đường cùng. Thế nhưng đến cuối cùng thì Tấm vẫn được hưởng hạnh phúc trọn vẹn. Truyện cổ tích luôn được cha ông ta gửi gắm những ước mơ, ước mơ đổi đời của những người lao động nghèo. Thông qua hình ảnh của Tấm sống thảo hiền thì tác giả dân gian cũng đã tái hiện được bức tranh về một xã hội lí tưởng luôn có cái thánh thiện và sống lương thiện luôn được hạnh phúc, kẻ độc ác cũng sẽ bị trừng trị thích đáng.

Từ xa xưa, trong kho tàng văn học Việt Nam có vô van những câu truyện cổ tích ý nghĩa răn dạy mỗi con người chúng ta. Những mẩu chuyện về tấm lòng nhân hậu, về lòng nhân ái.Trong đó có cả cái thiện luôn luôn hiện hữu xung quanh cuộc sống chúng ta và cái ác luôn bị cái thiện chiến thắng. Truyện Tấm Cám là một trong số những tác phẩm như thế, truyện kể về cô Tấm xinh đẹp đảm nhân hậu luôn bị mẹ con ghì ghẻ ghẻ lạnh và hãm hại. Cô Tấm là điển hình cho vẻ đẹp của phụ nữ Việt Nam, vừa đẹp người lại đẹp nết, dù sống trong hoàn cảnh khó khăn nhưng tâm hồn vẻ đẹp của nàng luôn mãi sáng ngời.

Tấm từ nhỏ sinh ra đã vốn hiền lành nhân hậu. Mẹ Tấm mất sớm, ba tấm lấy vợ hai Tấm ở với dì ghẻ là mẹ Cám và rồi sau đó mấy năm cha Tấm cũng qua đời. Ghì ghẻ vốn là người nham hiểm độc ác kể cả về lời nói và hành động. Gì ghẻ phân biệt đối xử với em là Cám, cay nghiệt với Tấm bắt Tấm phải làm hết mọi việc nặng nhọc từ việc nhà đến việc chăn trâu cắt cỏ. Tấm phải làm việc vất vả quần quật từ sáng tới tối mà không hết việc trong khí đó mẹ con nhà Cám luôn ngắm khía ăn trắng mặc trơn. Cám hằng ngày chỉ chơi không phải động tay chân việc gì trái ngược hoàn toàn với Tấm. Ấy vậy mà nàng Tấm hiền lành nhân hậu không hề cãi lại hay tỏ bất cứ thái độ nào cả. Nàng chỉ biết vâng lời và chịu đựng làm theo.

Tấm chịu thương chịu khó, hàng này làm việc đều đặn. Cám sống trong sung sướng chính vì vậy sự nuông chiều quá đà khiến Cám trở thành một con người nham hiểu luôn ghen ghét chị của mình mặc dù được sung sướng giống hệt bản chất của mẹ mình. Sống trong một gia đình nhưng Tấm đã trở thành người ngoài từ bao giờ. Nếu trong xã hội xưa gia đình có hai chị em thì tấm lòng thương thảo yêu thương đùm bọc nhau luôn được đặt lên đầu. Nhưng đối với Cám chuyện giúp đỡ chị mình là điều không bao giờ xảy ra.

Trong truyện những mâu thuẫn đầu tiên của Tấm và Cám bắt nguồn từ việc dì ghẻ sai hai chị em đi xúc tép, ai xúc được nhiều thì dành cho cái yếm đỏ. Vốn làm lụng chăm chỉ thường ngày Tấm ra đồng một lúc là đã bắt được đầy giỏ, Còn về phần Cám sống trong sung sướng đâu biết việc bắt tôm tét là gì. Chỉ rong chơi bắt bướm hết ruộng này đến ruộng khác. Nhưng vốn là con người láu cá, ranh ma Cám lợi dụng tấm lòng tin người thật thà của Tấm mà lừa nàng đi gội đầu tránh việc về nhà bị mẹ mắng. Cám trút hết tép ở giỏ Tấm vào giỏ mình và tung tăng ra về nhận yếm đỏ mặc kệ Tấm. Ngược lại cô Tấm sau khi phát hiện mình bị lừa, chỉ biết ôm mặt rồi khóc. Nàng Tấm trở lên yếu đuối chỉ biết khóc lóc khi gặp chuyện khó khăn, bởi cô hiểu quá rõ hai mẹ con nhà Cám, chắc chắn cô không thể đòi lại công bằng cho mình và lâu dần những chuyện như này đã trở nên quen thuộc với Tấm.

Hiểu được sự bất hạnh của nàng. Bụt cuất hiện và chỉ cách để Tấm nuôi cá Bống còn xót lại trong giỏ. Tấm hiền lành lại có bạn để sống cùng. Cứ mỗi bữa ăn, Tấm đều để dành cơm, giấu đưa ra cho bống. Bống lớn nhanh như thổi. Những tưởng Bống sẽ theo Tấm bầu bạn mãi mãi, nhưng không ngờ mẹ con Cám đã sớm theo dõi Tấm từ lâu lừa Tấm để rồi ở nhà thịt cá Bống ăn. Cũng như mọi khi Tấm gọi không thất Bống đâu chỉ thất một cục máu nàng lại gục mặt xuống khóc nức nở. Bụt hiện lên và rặn Tấm nhặt xương nó, kiếm bốn cái lọ bỏ vào, đem chôn xuống dưới bốn chân giường mình. Tấm không hiểu nhưng luôn ngoan ngoãn làm theo.

Khi làng mở hội Tấm cũng bị mụ gì ghẻ tìm cách không cho đi bằng cách bắt nàng nhạt đậu. Nàng lại gục đầu xuống khóc, Bụt lần nữa hiện ra, sai chim giúp nàng nhặt đậu chỉ nàng đào xương cá lấy đồ đẹp mặc đi dự hội. Cuối cùng hạnh phúc đã đến với Tấm. Nàng được Vua chọn làm hoàng hậu, đưa về hoàng cung hết mực chiều chuộng.

Cuộc đời Tấm sau khi vào cung đã được như ý muốn hạnh phúc và vui vẻ. Nhưng rồi mẹ con Tấm đâu để nàng sống dễ dàng. Dù đã là Hoàng hậu nhưng Tấm vẫn không quên ngày giỗ cha – đó là một truyền thống quý báu của dân tộc ta, ăn quả phải nhớ kẻ trồng cây, con cái không bao giờ được quên công ơn dưỡng giục của cha mẹ. Nàng trở về thắp hương cha và bị mẹ con Cám hại chết. Cám vào hoàng cung tháy thế Tấm nhưng rồi cái ác đâu thể hiểu được hạnh phúc. Cám luôn bị vua ghẻ lạnh không quan tâm, hàng ngày luôn nhung nhớ Tấm.

Tấm hóa thân thành vàng anh quay về hoàng cung gặp vua nhưng lại bị mẹ con Cám giết hại và bịa chuyện nói dối Vua. Sau đó, Tấm lại hóa thân thành hai cây xoan đào đẹp đẽ hàng ngày rủ bóng, vua đi ngang qua thấy vậy liền sai quân lính mắc võng nằm nghỉ. Bản tính nham hiểm độc ác của Cám lại trỗi dậy, Cám sai người chặt cây đóng làm khung cửi rồi lấy cớ do bão nó với Vua. Hàng ngày, Cám ngồi dệt vải trên chiếc khung cửi đó, Tấm lại đem lời mà dọa Cám. Thấy vậy, Cám sợ hãi sai người đốt khung cửi mà đem tro đi đổ cách xa hoàng cung. Cũng từ đống tro ấy mọc lên một cây thị mà lại một trái rất thơm. Bà hàng nước thấy vậy muốn đem ý mang thị về nhà. Trước đây, Tấm là một người yếu đuối, hiền lành hễ gặp chuyện là chỉ biết khóc, chính hoàn cảnh khó khăn khốc liệt đã đánh thức nàng trỗi dậy, khiến nàng trở lên mạnh mẽ hơn mà không cần nhờ đến sự giúp đỡ của Bụt.Tấm chính là hiện thân một con người nhân hậu hiền lành, chịu thương chịu khó vì hoàn cảnh khó khăn éo le nhưng vẫn sáng lên ý chí chiến đấu, vựơt lên cái ác những điều cám dỗ mà sống một cách mãnh liệt.

Từ sau hôm đó, hàng ngày Tấm lại bước ra từ quả thị giúp đỡ bà việc nhà. Thấy làm lạ bà hàng nước lén trộm nhìn rồi xé vụn vỏ thị để nàng ở lại. Nàng và bà sống vui vẻ với nhau. Một hôm vua đi ngang thấy quán nước sạch sẽ lên ghé lại nghỉ ngơi, Vua nhìn thấy miếng trầu têm cánh phượng giống hệt như vợ mình liền hỏi truyện và biết đó là Tấm. Vua rước Tấm trở về hoàng cung và cùng nhau sống hạnh phúc. Còn mẹ con Cám thì độc ác xấu xa đã phải chết một cách tất tưởi. Chúng phải chết trong nồi nước sôi nóng. Đó chính là kết cục của kẻ ác.

Qua câu chuyện “ Tám Cám” ta thấy được hình tượng của Tấm chính là biểu trưng cho sự đấu tranh gay gắt giữa sự bất công, mâu thuẫn trong nội tại mỗi con người, nhưng qua cuộc đấu tranh ấy, hình tượng nhân vật Tấm lại được sáng lên với những bài học vô cùng sâu sắc và ý nghĩa. Cái ác sẽ hông thể nào chiến thắng cái thiện và nó sẽ luôn luôn bị trừng trị.

Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam có rất nhiều thể loại đa dạng và phong phú, trải qua từng giai đoạn, chế độ xã hội có những thể loại đặc trưng riêng; sử thi, truyền thuyết, truyện cổ tích, ca dao, tục ngữ…Song có lẽ truyện cổ tích là một thể loại sử dụng những yếu tố hư cấu, thần kì. Đó là mấu chốt của những câu truyện cổ tích mà thông qua đó tác giả dân gian xưa gửi gắm những ước mơ, khát vọng của người dân về một cuộc sống ấm áp, hạnh phúc, xã hội tự do, bình đẳng…Đặc biệt truyện Tấm Cám tiêu biểu cho thể loại ấy khi đã thành công trong việc xây dựng vẻ đẹp nhân vật Tấm.

Truyện cổ tích là thể loại tự sự dân gian mà cốt truyện và hình tượng được hư cấu có chủ định kể về số phận con người bình thường trong xã hội thể hiện tinh thần nhân đạo, lạc quan của nhân dân lao động. Truyện Tấm Cám kể về nhân vật Tấm với vẻ đẹp và những biến cố mà cô phải trải qua.

Tấm là một cô gái mồ côi cha mẹ, phải sống với mẹ con dì ghẻ. Tấm bị bắt làm việc vất vả, nặng nhọc và bị đối xử bất công. Hoàn cảnh Tấm tiêu biểu cho hoàn cảnh của người con riêng trong chuyện cổ tích. Nhưng Tấm lại có phẩm chất hiền lành, chăm chỉ chịu thương chịu khó. Tấm là hiện thân cho cái thiện, cái đẹp ở người lao động.

Cô Tấm hiền lành chăm chỉ là thế nhưng phải chịu đựng, cam chịu sự đầy đọa bất công của mẹ con Cám. Tấm làm việc vất vả còn Cám thì được nuông chiều. Giỏ tép do chính Tấm bắt cực nhọc lại bị Cám cướp mất, chính Cám đã cướp đi thành quả lao động của Tấm. Và cả yếm đỏ đối với người con gái xưa là trang phục thể hiện sự duyên dáng Tấm phải làm việc chăm chỉ để có thể có được nó nhưng lại bị Cám cướp mất, cướp đi quyền lợi vật chất của Tấm. Ước mơ nhỏ nhoi bình dị của Tấm đã không thành hiện thực. Để rồi cá bống con vật duy nhất còn sót lại trong giỏ tép là người bạn tinh thần là niềm vui an ủi của Tấm cũng bị mẹ con Cám bắt mất, họ đã cướp đi người bạn tinh thần của Tấm. Mẹ con Cám vì lòng đố kị và ghen ghét đã cướp đi của Tấm quyền lợi về vật chất và tinh thần.

Và ngay cả khi làng mở hội thì Tấm cũng ngoan ngoãn làm theo lời dì dặn mà không cãi lại cũng không dám chốn đi. Tấm lại khóc và con người hiền lành ấy cũng được bụt giúp đỡ. Và khi đã trở thành hoàng hậu thì Tấm vẫn bị mẹ con Cám hãm hại hết lần này đến lần khác. Ngay địa vị hoàng hậu và cuộc sống giàu sang cũng chưa đủ để cứu Tấm khỏi âm mưu hãm hại của gì ghẻ.

Tấm lại phải trải qua bao nhiêu kiếp nạn khổ đau rồi mới được hạnh phúc. Từng ấy đau khổ, bất hạnh, đày đọa khiến người ta không thể không xót xa, thương cảm. Tấm “nghe lời, bưng mặt khóc hu hu, òa lên khóc, ngồi khóc một mình, nức nở khóc” đã bao nhiêu lần Tấm cam chịu trước sự đầy đọa bất công của mẹ con Cám là bấy nhiêu lần Tấm đã khóc. Không chỉ thế Tấm đã rất nhiều lần chết đi sống lại và hóa thân vào nhiều thứ từ hóa thân thành chim vàng anh, rồi thành cây xoan đào, hiện hình vào khung cửi rồi vào quả thị và trở thành người. Tấm phản kháng quyết liệt hóa thân và hồi sinh để đấu tranh giành sự sống và hạnh phúc.

Cô Tấm hiền lành luôn có bụt, những thứ xung quanh như xương cá, gà, cá bống, ngựa, chim sẻ giúp đỡ mà đã vượt qua rất nhiều khó khăn. Tấm được lực lượng thần kì phù trợ để chiến thắng được cái ác. Và sự hóa thân thành thị, xoan đào, khung cửi hay vàng anh giúp Tấm dành lại sự sống và hạnh phúc.

Và ngay cả khi trả thù mẹ con Cám thì giờ đây Tấm đã mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn. Hành động trả thù phù hợp với sự vận động trong hành động của Tấm từ bị động sang chủ động hay đây chính là kết cục của cái ác phải bị trừng phạt. Hình ảnh đẹp của Tấm mà giúp chúng ta hiểu hơn phần nào cuộc sống của người lao động trong xã hội cũ. Họ bị trà đạp bất công và không có quyền nói lên tiếng nói của mình. Chính vì thế mà họ gửi những ước mơ của mình, niềm tin vào cuộc sống tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn vào trong cổ tích- bình chứa ước mơ của dân gian xưa. Và cô Tấm chính là tiêu biểu cho họ một người hiền lành chăm chỉ, chất phác nhưng luôn luôn bị những thế lực tàn ác hãm hại và cuối cùng cái thiện đã chiến thắng cái ác. Đó cũng chính là mong muốn của người xưa khi gửi gắm vào những câu chuyện cổ tích.

Từ nhân vật Tấm mà chúng ta hiểu rõ hơn về thế giới nhân vật trong chuyện cổ tích. Dù bị đối xử bất công nhưng họ vẫn đứng lên, đấu tranh để dành lại sự sống cho mình. Điều đó thật đáng ca ngợi và tự hào.

Ai đó đã từng nói: "Truyện cổ tích là thế giới hiện thực biết ước mơ". Vâng, truyện cổ tích nói riêng và văn học dân gian Việt Nam nói chung là tiếng nói, là nỗi niềm, tiếng lòng của người bình dân trong xã hội cũ. Song những tiếng lòng ấy không hề ủy mị, không hề mềm yếu dẫu rằng nó được cất lên trong bùn đen cơ cực. "Tấm Cám" là một truyện cổ tích thể hiện rõ niềm lạc quan, niềm tin của nhân dân lao động. Tấm là nhân vật chính trong truyện hiện lên với số phận bất hạnh nhưng ngời sáng vẻ đẹp tâm hồn.

"Tấm Cám" là một truyện cổ tích thần kỳ. Truyện kể về cuộc đời số phận của Tấm - cô gái mồ côi, bất hạnh nhưng có phẩm chất tốt đẹp, trải qua nhiều gian nan cuối cùng được hưởng hạnh phúc. Thông qua số phận bất hạnh của Tấm, nhân dân gửi gắm ước mơ, khát vọng lí tưởng xã hội của mình về sự chiến thắng của cái thiện với cái ác.

Tấm là một cô gái có số phận bất hạnh. Tấm mồ côi từ nhỏ: "Tấm và Cám là hai chị em cùng cha khác mẹ. Tấm là con vợ cả, Cám là con vợ lẽ. Mẹ Tấm đã chết từ hồi Tấm còn bé. Sau đó mấy năm thì cha Tấm cũng chết. Tấm ở với dì ghẻ là mẹ của Cám". Tác giả dân gian đã đưa người đọc đến với số phận rất quen thuộc trong truyện cổ tích: đó là người mồ côi. Ở với dì ghẻ, Tấm phải sống một cuộc sống khổ cực, bị mẹ con Cám hành hạ. Tấm phải làm lụng suốt ngày đêm trong khi Cám thì thảnh thơi. Đâu chỉ có thế, Tấm còn bị Cám lừa lấy mất giỏ cá. Mất giỏ cá là Tấm mất đi phần thưởng của dì, mất đi cái yếm đẹp, mất đi tình yêu thương mà Tấm khao khát có được. Không chỉ có vậy, khi chỉ còn con cá bống bầu bạn, Tấm cũng bị mẹ con Cám bắt lấy và giết thịt. Cuộc đời Tấm dường như bị bủa vây trong sự hãm hại. Bống là con cá duy nhất còn sót lại trong giỏ cá. Bị lấy mất cá là Tấm mất đi người bạn ngày ngày tâm sự, sẻ chia, mất một niềm an ủi cuối cùng. Tấm là hiện thân của một cuộc đời đày đoạ, tước đoạt, một hình ảnh tiêu biểu cho những số phận thấp cổ bé họng, chịu nhiều thiệt thòi trong xã hội phân chia giai cấp. Bởi vậy tiếng khóc tội nghiệp của Tấm mỗi khi bị chèn ép, áp bức có sức lay động mỗi trái tim nhân hậu, khơi dậy niềm cảm thông chia sẻ ở mọi người.

Nhờ Bụt, Tấm từ một cô gái mồ côi đã trở thành hoàng hậu. Bụt xuất hiện mỗi khi Tấm khóc, buồn tủi cần sự an ủi, giúp đỡ. Tấm bị mất chiếc yếm đỏ, Bụt cho hi vọng là con cá bống. Tấm bị mất cá bống, Bụt lại cho hi vọng. Tấm không được đi xem hội, Bụt cho một cho đàn chim sẻ đến giúp để đi hội làng gặp nhà vua. Lúc đi hội, Tấm làm rơi giày. Chính chiếc giày giúp Tấm gặp lại được vua trở thành hoàng hậu. Đó chính là ước mơ của người xưa về một sự đổi đời trở thành hoàng hậu, bước lên ngôi vị tối cao, là ước mơ, khát vọng lớn lao của người dân bị đè nén, áp bức. Hạnh phúc ấy chỉ dành cho những con người hiền lành, lương thiện.

Tấm là một con người sẵn sàng đấu tranh để giành lại hạnh phúc cho chính mình. Thông qua các cuộc đấu tranh của Tấm, nhân dân lao động gửi gắm niềm tin, ước muốn về khát khao đổi đời,về cuộc chiến thắng của cái thiện trước cái ác. Tấm phải nhiều lần hóa thân: Tấm bị giết hóa thành chim Vàng Anh, Vàng Anh bị giết mọc lên cây xoan đào, xoan đào bị chặt, Tấm hóa khung cửi, khung cửi bị đốt, Tấm hóa quả thị, từ quả thị Tấm bước ra làm người. Cuộc đấu tranh giành lại quyền sống của Tấm là vô cùng gian nan, quyết liệt, không khoan nhượng. Cuộc đấu tranh cho thấy cái ác luôn hiện hữu, luôn xuất hiện đầy ắp hành hạ cái thiện. Khi Tấm trở thành hoàng hậu, mẹ con Cám vẫn đeo bám tiêu diệt Tấm tới cùng. Sự đày đoạ của Tấm đã đến tận cùng, bị tước đoạt cả hạnh phúc lẫn tính mạng.

Lần hóa thân cuối cùng, cô Tấm bước ra làm người đã gửi gắm những quan niệm về hạnh phúc. Có lẽ hạnh phúc nơi trần thế mới là hạnh phúc đích thực và đáng trân trọng. Hạnh phúc giữa cuộc sống đời thực, được bên cạnh những người mình thương yêu. Đặc biệt, để có được hạnh phúc ấy, Tấm đã phải đấu tranh rất nhiều lần. Nếu như lúc trước lúc khó khăn, đau khổ, Tấm có Bụt hiện ra giúp đỡ thì lúc này đây, Tấm chủ động đấu tranh giành lấy hạnh phúc cho mình. Gửi hồn mình vào chim Vàng Anh, cây xoan đào, khung cửi, quả thị,... sau bao lần hóa thân, bị hãm hại, Tấm trở lại làm người. Tấm lại trở về là Tấm - một hoàng hậu xinh đẹp. Nhưng hạnh phúc sẽ chẳng bền lâu khi cái ác chưa bị diệt trừ tận gốc. Tấm tự tay trừng trị mẹ con Cám, để mẹ con cám phải nhận cái kết thích đáng. Nhân dân đã đứng về phía Tấm, công lý đứng về phía Tấm, hạnh phúc lại trở về bên cô Tám nết na.

"Tấm Cám" là một truyện cổ tích mà ở đó mà không hề thấy người nông dân bi quan. Cái hiện thực với xã hội bất công vẫn cứ hiện ra thông qua số phận của nhân vật Tấm nhưng cũng qua nhân vật Tấm, nhân dân gửi gắm những ước mơ, khát vọng về cuộc sống hạnh phúc, được thể hiện bằng cốt truyện chặt chẽ, có sự tham gia của các yếu tố thần kì tạo hấp dẫn cho truyện. Thông qua nhân vật Tấm, người đọc hiểu được những ước mơ, khát vọng mà nhân dân gửi gắm, ta thấy được sự đấu tranh của tầng lớp thấp cổ bé họng trong xã hội xưa.

Trải qua biết bao thăng trầm lịch sử, văn học dân gian đã và mãi có chỗ đứng trong lòng bạn đọc và có giá trị sâu sắc trong kho tàng văn học Việt Nam nói chung. Bởi thông qua văn học dân gian, người đọc hiểu được đời sống cũng như tâm tư tình cảm người nông dân xưa, càng thêm trân trọng hơn kho tàng văn học dân gian Việt Nam.

Trong kho tàng văn học Việt Nam ngoài những tác phẩm truyện kí, thơ, phú, cáo…được nhiều người nhắc đến thì chúng ta còn nên nhớ đến một thể loại mà các bạn thiếu nhi hay thích nghe. Đó chính là thể loại truyện cổ tích. Có thể nói những câu chuyện cổ tích như mang hơi thở ngọt ngào của những quan niệm xưa như ở hiền gặp lành, nó là loại truyện mà dành cho trẻ em là nhiều nhất vì nó mang những yếu tố kì ảo lạ thường để cho trẻ em thỏa sức tưởng tượng. Đồng thời nó còn có những cái kết có hậu để dạy dỗ trẻ em làm người tốt. Trong những tác phầm truyện cổ tích như Thạch Sanh, Sọ Dừa… thì có lẽ truyện “Tấm Cám” cũng hấp dẫn biết bao nhiêu bạn đọc không chỉ trẻ con mà cả người lớn. Đặc biệt trong đó ta thấy nổi bật lên hình tượng nhân vật cô Tấm với những vẻ đẹp của người con gái thuở xưa.

Tấm và Cám là hai chị em cùng cha khác mẹ. Mẹ Tấm chết từ hồi Tấm mới biết đi, sau đó ít năm người cha cũng chết, Tấm phải sống với dì ghẻ là mẹ của Cám. Ngay từ đầu tác phẩm, tác giả dân gian đã đưa người đọc đến số phận quen thuộc trong truyện cổ tích. Ở với dì ghẻ, Tấm phải làm lụng quần quật suốt ngày đêm, từ chăn trâu, gánh nước đến thái khoai, vớt bèo, đêm xay lúa giã gạo mà không hết việc. Trong khi đó, Cám và mụ dì ghẻ thì ăn trắng mặc trơn, không phải nhúng tay vào việc gì. Sự hành hạ của mẹ con Cám không chỉ ở thể chất mà còn về tinh thần. Cám lừa Tấm trút hết giỏ tép để giành phần thưởng là chiếc yếm đỏ.

Chiếc yếm đỏ là y phục mà các thiếu nữ thời xưa lớn lên đều ao ước. Với cô Tấm nghèo khó, mồ côi nó càng trở nên quý giá. Bởi vậy mất chiếc yếm đỏ cũng có nghĩa là Tấm mất đi hy vọng được nhận yêu thương. Con cá bống còn sót lại trong giỏ cũng bị mẹ con dì ghẻ giết thịt.. Với một cô gái mồ côi, không nhận được sự chăm sóc nào thì chăm chút cho bống là một nhu cầu tình cảm, nhu cầu được sẻ chia. Việc mẹ con Cám giết bống đã phá đi chỗ dựa tình cảm, cướp đi hy vọng vừa mới nhen lên trong lòng Tấm. Lần thứ ba Tấm khóc là khi cô không được đi dự hội làng, tước đoạt ở Tấm cơ hội được gặp gỡ, chia sẻ với mọi người. Cuộc đời của Tấm là hiện thân của cuộc đời bị đày đọa, một hình ảnh tiêu biểu cho những số phận thấp cổ bé họng, chịu nhiều thiệt thòi trong xã hội phân chia giai cấp. Bởi vậy tiếng khóc tội nghiệp của Tấm có sức lay động bao trái tim nhân hậu, khơi gợi niềm cảm thông, chia sẻ của mọi người.

Đặc trưng của truyện cổ tích thường giải quyết mối xung đột thiện – ác theo hướng thiện thắng ác nhờ sự giúp đỡ của những nhân vật thần kì. Cô Tấm hiền lành, chăm chỉ, tốt bụng nên được Bụt giúp đỡ. Tấm mất yếm đào, Bụt cho hy vọng là con cá bống. Mất cá bống, Bụt cho hi vọng đổi đời. Tấm không được đi hội, Bụt cho đàn chim sẻ xuống giúp Tấm. Bụt cho Tấm quần áo đẹp, giày đẹp, đưa Tấm đến gặp nhà vua, giúp Tấm trở thành Hoàng Hậu, đạt đến đỉnh cao của hạnh phúc. Hoàng Hậu Tấm là hình ảnh cao nhất về hạnh phúc mà nhân dân có thể mơ ước cho cô gái mồ côi, nghèo khổ trong xã hội xưa. Điều đó một mặt phản ánh ước mơ của dân gian về triết lí “Ở hiền gặp lành” và ước mơ về một sụ đổi đời. Từ đó truyện cổ tích đã chữa lành hiện thực cuộc sống, thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời, hy vọng ở tương lai công bằng, dân chủ của nhân dân lao động.

Nhưng Tấm Cám không chỉ đến đây là kết thúc, nó còn tiếp thêm một chặng đường nữa của nhân vật. Tấm tuy đã trở thành Hoàng Hậu nhưng vẫn bị cái ác săn đuổi tiêu diệt. Cô Tấm hiếu thảo trèo cây hái cau để cúng cha nhưng bị mẹ con Cám chặt cây giết chết. Nhưng cô Tấm hiền lành ngã xuống thì một cô Tấm mạnh mẽ, quyết liệt sống dậy, hóa thân trở về chống lại cái ác. Cây xoan đào, chim vàng anh, cây thị là nơi Tấm gửi gắm linh hồn, cũng là những vật bình dị thân thương trong cuộc sống dân dã. Nếu như ở phần đầu câu chuyện, mỗi lần Tấm khóc thì luôn có Bụt hiện lên giúp đỡ, thì ở phần sau, cuộc đấu tranh ác liệt hơn nhưng Tấm không còn khóc, cũng không thấy sự xuất hiện của Bụt, chỉ thấy Tấm hành động liên tiếp để chống lại kẻ thù. Sau bao lần hóa thân, Tấm trở về với cuộc đời, với làng quê bình dị, vẫn là cô gái đảm đang trong miếng trầu têm hình cánh phượng. Nhờ miếng trầu mà nhà vua nhận ra người vợ đảm của mình và đưa Tấm về cung. Nhưng Tấm hiểu rằng, không thể có hạnh phúc trọn vẹn khi cái ác còn tồn tại. Vì thế cô đã tự tay trừng trị mẹ con nhà Cám. Kết thúc đó nêu cao triết lí ‘ác giả ác báo” của nhân dân lao động.

Qua hình tượng nhân vật Tấm qua mọi thời điểm cuộc đời nàng ta thấy được vẻ đẹp của người con gái thuở xưa hiền lành lương thiện. Đồng thời nó cũng thể hiện cho quan niệm của ông bà ta là ở hiền thì gặp lành những người ở hiền thì có cuộc sống hạnh phúc những người xấu xa thì phải chịu những hậu quả mà mình tự gây ra. Không những thế ta còn thấy được sự đấu tranh giữa cái thiện và cái ác vô cùng kịch liệt thế nhưng cái thiện luôn luôn thắng. Và con đường đến cái thiện để hạnh phúc là một quá trình gian nan vất vả.

Tấm Cám được xem là một trong những câu chuyện cổ tích có độ phổ biến với công chúng bạn đọc sâu rộng nhất trong đời sống xã hội của đất nước ta. Hầu như không ai lớn lên mà không có tuổi thơ biết về chị Tấm. Tấm là kiểu nhân vật phải chịu nhiều đau khổ, thiệt thòi nhưng nhờ vẻ đẹp nhân cách và sự đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải chính đáng, cô đã giành được hạnh phúc xứng đáng cho bản thân mình.

Tấm là một cô gái có thiên lương trong sáng, có nhiều phẩm chất tốt đẹp. Tấm hiền lành và rất chăm chỉ làm việc. Từ nhỏ Tấm chịu nhiều thiệt thòi khi mẹ mất sớm, bố lấy vợ mới, bố lại cũng sớm bỏ Tấm mà đi để Tấm ở lại sống với bà dị ghẻ không yêu thương gì Tấm, lại thêm một cô em gái cùng mẹ khác cha lười biếng, ích kỷ, lúc nào cũng thích bon chen với Tấm. Tuy nhiên, Tấm chẳng bao giờ suy nghĩ thiệt hơn gì cả, cũng chẳng bao giờ nghĩ xấu cho ai. Tấm cứ sống với thiên lương trong sáng như vậy.

Tuy nhiên, cuộc sống không như Tấm mong muốn, tấm cứ nín nhịn và cũng cứ bị mẹ con nhà dì ghẻ đè nén mãi. Tấm phải làm lụng vất vả còn cô em Cám thì chỉ biết chơi, được mẹ nuông chiều hết mức: “hết chăn trâu gánh nước, đến thái khoai, vớt bèo; đêm lại còn xay lúa giã gạo” mọi việc lớn bé trong nhà một tay Tấm phải làm hết. Tấm thiên lương bao nhiêu thì Cám lại nanh nọc bấy nhiêu, có lần cả hai chị em đi bắt tôm tép, Cám lười nhạc chẳng chịu cho chân xuống ruộng nhưng lại gian xảo để trút hết tôm tép từ giỏ của chị Tấm sang giỏ của mình. Bà dì ghẻ thì không coi trọng Tấm, chưa bao giờ có suy nghĩ coi Tấm là người trong gia đình, là thành viên trong gia đình, lúc nào cũng chèn ép Tấm, còn hùa vào cùng cô con gái ức hiếp Tấm.

Đã không coi trọng Tấm mẹ con Cám luôn tìm cách hại Tấm cho dù Tấm lương thiện không bao giờ có ý định phản kháng những bất công mà hai mẹ con cám dành cho cô. Được Bụt tặng cho cá Bống, Tấm vui mừng khôn xiết, Tấm yêu thương, trân quý Bống vô cùng, có gì cũng san sẻ cùng Bống, tuy nhiên cá Bống vì Tấm mà phải chịu thiệt thòi khi Bống bị mẹ con nhà Cám giết thịt. Người bạn duy nhất của cuộc đời Tấm cũng bỏ Tấm mà đi. Tấm muốn đi dự hội nhà vua mà cũng bị mẹ con Cám đọa đầy đem một đấu thóc trộn cùng một đấu gạo bắt Tấm phải nhặt hết mới được đi. Có thể thấy được rằng Tấm lương thiện bao nhiêu thì mẹ con nhà Cám lại độc ác bấy nhiêu.

Về sau cuộc đời Tấm sang trang khi trở thành hoàng hậu – vợ vua, Tấm vẫn giữ được nét chân thành và giản dị như ngày xưa, nhớ về ngày giỗ cha, Tấm về cúng bố, cũng chẳng nghĩ suy về những việc mà mình phải chịu đựng ngày xưa. Nhưng với bản tính độc ác và tham lam, mẹ con Cám không ngộ nhận được mọi chuyện, vẫn cố tham lam những thứ không thuộc về mình, tìm cách hại Tấm phải chết, dụ Tấm trèo lên cây cau để hái cau xuống cúng bố còn mẹ con nhà Cám thì thập thò dưới gốc cây, đợi lúc Tấm không để ý, chặt gốc cây khiến Tấm lao xuống ao mà chết tức tưởi.

Tấm là một người vô cùng hiền lành, lương thiện, lại hiếu thảo và vị tha nhưng cuộc đời thật bất công khi Tấm muốn sống yên ổn cũng khó, vẫn luôn bị những kẻ xấu xa hại sau lưng. Nhưng vì là người tốt nên Tấm luôn được chở che từ Bụt. Biết bao nhiêu lần trong những hoàn cảnh tưởng chừng bi đát nhất của cuộc đời, tưởng chừng sự đắng cay đến cùng cực và cuộc sống chẳng còn đáng thiết tha nữa thì bụt luôn xuất hiện và phù trợ cho Tấm. Điều đó có được là vì Bụt thương cảm cho số phận của Tấm và cũng yêu quý từ tính cách thiên lương của Tấm.

Tấm hiền lành nhưng cũng là người có chính kiến, tức nước vỡ bờ và cũng là người biết đấu tranh chống lại cái xấu, các ác. Cuộc sống của Tấm cũng như một cuộc chiến đấu sinh tồn. Mẹ con Cám chưa bao giờ coi trọng Tấm, chưa bao giờ công nhận Tấm là người thân của họ, chính bởi vậy, vì lòng tham và sự ích kỷ, hết lần này đến lần khác bắt ép Tấm phải chết. Không còn những cảnh cứ gặp nạn lại khóc mà chờ đợi sự ứng cứu của Bụt, chặng thứ hai của câu chuyện chứng kiến sự đổi thay, trưởng thành của nhân vật Tấm. Mẹ con Cám cứ hại Tấm, Tấm lại hóa thân để tìm về với sự sống của bản thân. Sau lần chết đầu tiên, Tấm biến hóa thành chim vàng anh, bị mẹ con nhà Cám bắt thịt, Tấm lại biến thành cây xoan đào, rồi có cả sự hóa thân thành khung cửi, không yên lặng phản kháng, Tấm còn dám buông lời đe dọa Cám: “Cót ca cót két. Lấy tranh chồng chị. Chị khoét mắt ra”. Và cuối cùng Tấm đã dành được hạnh phúc vốn thuộc về mình, miếng trầu thơm xuất hiện cuối câu chuyện chứng minh thêm về tình nghĩa thủy chung của Tấm và vua, điều đó thể hiện rằng nhất định Tấm sẽ hạnh phúc. Mẹ con Cám bị trừng phạt, công lí dân gian đã được thực hiện với triết lý của cuộc đời: “Ở hiền gặp lành, ác giả ác báo”.

Qua câu chuyện ta thấy Tấm hiện lên với những phẩm chất vô cùng cao quý, hiền lành, chăm chỉ, hiếu thảo nhưng lại chịu nhiều bất công. Nhưng bằng quá trình đấu tranh không khoan nhượng với cái ác cô đã giành được hạnh phúc vốn có của mình. Tấm là nhân vật tiêu biểu thể hiện quan niệm, triết lí: “ở hiền gặp lành” của ông cha ta. Câu chuyện về cô Tấm không chỉ đơn thuần là một truyện cổ tích dân gian, bài học đạo lý và triết lý nhân sinh có từ câu chuyện đến nay vẫn còn nguyên giá trị.