"Dưới bóng hoàng lan" của Thạch Lam là một truyện ngắn nhẹ nhàng, tinh tế mà không kém phần sâu sắc. Trong truyện, nhân vật Thanh đã để lại ấn tượng vô cùng sâu sắc cho độc giả. Không chỉ có sự gắn bó sâu sắc với quê hương, Thanh còn hiện lên với tình thương yêu gia đình và tình cảm đôi lứa vô tư, trong sáng.

Đọc tác phẩm, có thể thấy, Thanh mất cha mẹ từ khi còn nhỏ. Bà chính là người thân duy nhất, cũng là người bao bọc, yêu thương, chăm sóc, nuôi dạy anh khôn lớn. Vậy nên, tình cảm và nỗi nhớ anh dành cho bà là rất lớn. Lấy hoàn cảnh một người con xa xứ nay có dịp về thăm quê nhà, Thạch Lam đã miêu tả vô cùng chi tiết diễn biến tâm trạng, tình cảm của nhân vật. Từ đó, độc giả dễ dàng rút ra cho mình những giá trị riêng tốt đẹp.

Trước tiên, Thanh là một người có sự gắn bó sâu sắc với quê hương. Khi vừa về đến nhà, anh đã rất tận hưởng cái không khí yên bình, mát mẻ, tĩnh lặng nơi đây. Gạt bỏ những ồn ào, nắng nóng ngoài kia, anh trở về với căn nhà cũ thân thuộc. Từ con đường lát gạch Bát Tràng, bức tường hoa đến cây hoàng lan năm xưa, tất cả đều khiến Thanh xúc động, nghẹn ngào. Tình yêu quê hương đã hiện hữu trong từng cung bậc cảm xúc của nhân vật, khơi gợi lòng đồng cảm nơi người đọc.

Không chỉ vậy, Thanh còn rất yêu thương gia đình mình. Từ nhỏ đã sống với bà, được bà chăm sóc, dạy dỗ, anh vô cùng kính trọng và biết ơn người phụ nữ hiền từ ấy. Tiếng gọi "Bà ơi" nghẹn ngào cất lên sau bao tháng ngày xa cách. Hình bóng bà hiện lên vẫn như những ngày xưa cũ, đưa đến cảm giác bảo vệ, che chở cho đứa cháu nhỏ. Có lẽ vì nhận được sự săn sóc chu đáo ấy nên khi nghĩ về việc bà chỉ có một mình, Thanh chợt thấy thương bà vô kể.

Ngoài ra, nhân vật Thanh còn hiện lên là một người tinh tế, dịu dàng trong mối tình chớm nở với cô hàng xóm. Khi còn là những đứa trẻ, họ hồn nhiên, vô tư chơi đùa dưới bóng cây hoàng lan cao lớn. Giờ đây, khi trưởng thành, họ gặp lại nhau, mang theo tình cảm nhẹ nhàng, trong sáng. Thanh chăm chú quan sát từng đường nét của Nga, hồi tưởng về quá khứ thân thiết. Anh tinh tế kéo cành hoàng lan xuống cho Nga tìm hoa, không ngần ngại mà nắm lấy bàn tay nhỏ nhắn của cô, để yên trong tay mình. Dù phải đi xa, Thanh vẫn tin tưởng vào người con gái ấy. Hình bóng Nga cài bông hoa hoàng lan lên mái tóc, thủy chung mong nhớ, đợi chờ đã khắc sâu vào tâm trí anh. Tình yêu tuy chưa được thổ lộ nhưng đã hiện hữu rất rõ nét trong lòng mỗi người.

Được miêu tả chủ yếu qua hành động và diễn biến tâm trạng, nhân vật Thanh hiện lên vô cùng gần gũi. Cốt truyện được xây dựng nhẹ nhàng nhưng vẫn thành công mang đến bao giá trị tốt đẹp cho độc giả. Đó là câu chuyện về một người con xa xứ với tình yêu và sự gắn bó sâu đậm với quê hương xứ sở. Nó gắn liền với tình cảm gia đình chân thành cùng tình yêu đôi lứa hồn nhiên, trong sáng. Tất cả đã khiến nhân vật Thanh dễ dàng đi vào lòng người đọc.

Với truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan", Thạch Lam đã khẳng định tài năng cũng như sự tinh tế của một nghệ sĩ. Tác phẩm kéo gần khoảng cách giữa độc giả và nhân vật, khơi gợi lòng đồng cảm giữa những người con xa xứ. Từ đó, truyện đã khẳng định vị trí và giá trị vững bền của mình trong kho tàng văn học Việt Nam.

Thạch Lam là một cây bút tiêu biểu của văn học Việt Nam. Ông nổi tiếng với rất nhiều tác phẩm viết về cuộc sống đời thường bình dị mà giàu giá trị nhân văn. Một trong số đó không thể không kể đến "Dưới bóng hoàng lan". Thanh - nhân vật chính của truyện ngắn, chính là người thể hiện được rõ nét nhất phong cách, tư tưởng của nhà văn. Qua đó, người đọc có thể thấy được tình yêu quê hương, tình cảm gia đình và tình yêu đôi lứa mà Thạch Lam muốn truyền tải.

Tác phẩm kể lại chuyến về thăm nhà của Thanh sau một khoảng thời gian xa quê. Mất cha mẹ từ nhỏ, bà chính là người đã chăm sóc, nuôi dạy anh khôn lớn. Tuy tuổi thơ khó khăn nhưng anh vẫn được hạnh phúc, đầy đủ trong vòng tay của bà. Phải đi xa làm việc nên mỗi lần về nhà, Thanh luôn cảm nhận được sự thư thái, thoải mái. Dựa vào hoàn cảnh đó, Thạch Lam đã làm rõ hơn những thứ tình cảm đời thường qua diễn biến tâm trạng của Thanh.

Đầu tiên, có thể thấy Thanh là một người rất yêu quê hương. Không gian quen thuộc hiện lên trong mắt của người con xa xứ vừa đẹp đẽ, vừa nên thơ. Nào là con đường lát gạch Bát Tràng rêu phủ, bức tường hoa, nào là ngôi nhà cũ vẫn y chang như ngày xưa cùng sự tĩnh mịch, yên ả, tươi mát. Tất cả đều khiến Thanh xúc động, bồi hồi. Nó tạo cho nhân vật cảm giác thư thái, bình yên khi được trở về. Điều đó được minh chứng bởi những chi tiết "Thanh thấy tâm hồn nhẹ nhõm, tươi mát như vừa tắm ở suối" hay việc anh coi căn nhà như "một nơi mát mẻ và sung sướng để chàng thường về nghỉ sau việc làm". Từng cung bậc cảm xúc được Thanh thể hiện đã giúp người đọc thấy rõ tình yêu và nỗi nhớ sâu sắc dành cho quê hương. Từ đó, khơi gợi sự đồng cảm trong lòng mỗi người con xa quê.

Nhân vật Thanh còn là một người coi trọng tình cảm gia đình. Lớn lên trong vòng tay của bà, anh vừa biết ơn, vừa thương yêu người bà hiền từ. Ngay khi vừa trở về, phải nghẹn ngào mãi anh mới gọi "Bà ơi". Đó là sự xúc động bị dồn nén suốt bao tháng ngày, nay đã được bật ra thành tiếng. Trong mắt Thanh, người bà vẫn luôn hiền từ, ấm áp, chăm lo cho cháu từ bữa ăn đến giấc ngủ. Bóng lưng bà gầy còng nhưng lại tạo cảm giác che chở, bao bọc đứa cháu nay đã lớn khôn. Xen lẫn trong sự xúc động trước tình cảm và sự săn sóc bà dành cho mình, Thanh còn nghẹn ngào khi nghĩ đến việc bà ở một mình nơi đây. Hai bà cháu vốn quấn quýt nhau, nay cháu đi làm xa, bà lại lẻ bóng bên căn nhà vắng vẻ. Điều này khiến cho Thanh không khỏi xót xa. Qua đó, độc giả cũng thấy được sự hiếu thuận của đứa cháu cũng như tình cảm gia đình sâu sắc, gắn bó.

Không chỉ vậy, nhân vật Thanh còn được khắc họa qua câu chuyện tình cảm nhẹ nhàng, trong sáng với cô hàng xóm. Anh kiên quyết giữ Nga lại ăn cơm, thậm chí còn rất vui vẻ khi có cô dùng bữa cùng hai bà cháu. Anh chăm chú quan sát cô mọi lúc, từ khi làm bếp đến tận lúc ra vườn đi dạo. Hai người thi thoảng lại trao nhau ánh mắt, tuy chỉ lướt qua nhưng lại đầy âu yếm. Trong khoảng thời gian ngắn ngủi bên nhau, Thanh đã thể hiện được sự tinh tế, dịu dàng của mình. Anh kéo cành hoàng lan xuống cho Nga lựa hoa, không ngần ngại mà nắm lấy tay cô. Trước khi lên đường, anh vẫn nhờ người gửi lời đến Nga, mường tượng về người con gái dịu dàng chờ đợi, mong nhớ mình. Tiếng yêu chưa được cất lên nhưng sự tình tứ cùng hương hoa đã lan tỏa khắp không gian. Nó hiện hữu trong lòng đôi trai gái, mang đến những cảm giác dịu ngọt, vấn vương.

Nhìn chung, nhân vật Thanh được miêu tả chủ yếu qua hành động và diễn biến tâm trạng. Anh hiện lên là một người con xa xứ mang trong mình nỗi nhớ, tình yêu sâu đậm với quê hương. Tình cảm ấy còn gắn với người bà thân yêu, với người con gái hàng xóm dịu hiền, trong sáng. Không cần trải qua biến cố hay phút giây cao trào nào, nhân vật cứ tự nhiên, nhẹ nhàng mà đi vào trong lòng độc giả. Từ đó, người đọc cũng càng thêm đồng cảm, thấu hiểu với những thay đổi trong tâm trạng của Thanh. Qua nhân vật Thanh, ta cũng thấy được thông điệp quý giá, sâu sắc mà Thạch Lam muốn truyền tải về sự gắn bó với quê hương, tình thương trong gia đình và tình yêu đôi lứa ngọt ngào.

"Dưới bóng hoàng lan" là một tác phẩm rất nhẹ nhàng, giản dị mang đến bao giá trị tốt đẹp. Truyện có lối kể đan xen giữa quá khứ - hiện tại. Nó như kéo người đọc về những năm tháng tuổi thơ với ngôi nhà cũ, khu vườn tươi tốt và người bà hiền từ, từ đó gợi lên nỗi nhớ quê hương trong lòng những đứa con xa xứ. Qua đấy, ta cũng thấy rõ hơn tài năng cùng sự tinh tế trong tâm hồn nghệ sĩ Thạch Lam.

Thạch Lam là gương mặt quen thuộc với độc giả Việt Nam nhiều thế hệ. Các tác phẩm của ông thường chứa đựng nội dung nhẹ nhàng, gắn liền với cuộc sống đời thường. Song, không vì thế mà những sáng tác ấy thiếu đi cái thâm trầm, sâu sắc ẩn sâu bên trong từng trang viết. Đọc "Dưới bóng hoàng lan", ta sẽ nhận thấy rõ điều này. Bằng tài hoa nghệ thuật, Thạch Lam đã dựng lên hình ảnh Thanh – nhân vật chính, một người giàu tình cảm, có tâm hồn thi vị. Thông qua đó, khéo léo bộc lộ những tư tưởng, ý nghĩa sâu sắc.

Xuyên suốt toàn bộ truyện ngắn, nhà văn không miêu tả cụ thể lai lịch, ngoại hình hay nghề nghiệp của nhân vật Thanh. Ông tập trung hướng ngòi bút vào lời nói, cử chỉ, tâm trạng. Do đó, độc giả chỉ có thể đọc và tự mình cảm nhận về chàng thanh niên ấy. Đây cũng là điểm độc đáo, thú vị, khiến tác phẩm ghi lại dấu ấn sâu đậm trong mỗi người.

Mở đầu truyện, Thanh xuất hiện với hành động "lách cánh cửa gỗ để khép, nhẹ nhàng bước vào". Hai năm làm ăn trên tỉnh xa xôi, cuối cùng, anh cũng trở về thăm ngôi nhà thân thương, gắn bó từ thuở thơ ấu. Ba mẹ mất sớm, Thanh được một mình bà nuôi lớn. Bà trở thành người thân duy nhất của chàng trai trẻ, vừa dạy dỗ, vừa nuôi anh khôn lớn. Vì thế, ngay khi bước qua bực cửa và trở vào nhà, thứ đầu tiên mà anh tìm kiếm là hình bóng người bà kính yêu. Bầu không khí yên ắng cùng bóng tối mờ mờ như bao phủ lấy tâm trí con người, làm Thanh nghẹn ứ cổ họng, mãi sau mới cất lên tiếng gọi khẽ: "Bà ơi!". Nhìn thấy bà với "mái tóc bạc phơ, chống gậy trúc", chàng trai không khỏi xúc động, vui mừng. Niềm hạnh phúc lan tỏa khắp người, thúc giục anh nhanh chóng chạy tới bên bà. Đứng cùng bà, Thanh thấy bản thân tuy đã lớn khôn, có dáng người thẳng, mạnh, trái ngược hoàn toàn với "bà cụ gầy còng" nhưng vẫn được bà chở che, yêu chiều "như những ngày chàng còn nhỏ". Mỗi lần bà hỏi thăm, anh lại nhỏ nhẹ, ân cần trả lời từng câu. Người đọc dường như cảm nhận được điều gì đó trong trẻo, ngọt ngào trong câu nói của nhân vật Thanh "Dạ thưa. Con ở tầu về đây ngay. Nhưng con không thấy đói". Thanh lúc nào cũng lắng nghe và làm theo lời bà dặn dò. Anh đến bên bể, múc nước rửa mặt sau khi bà giục "Con rửa mặt đi, rồi đi nghỉ không mệt". Sợ bà lo lắng mình mệt mỏi nên "nghe thấy tiếng bà đi vào, Thanh nằm yên giả vờ ngủ". Trước tình yêu bao la, sự quan tâm chăm sóc vô bờ của bà, Thanh cảm động gần ứa nước mắt. Chính tình cảm bà cháu thiêng liêng, cao quý đã khiến chàng thanh niên xúc động, bồi hồi.

Bên cạnh đó, Thanh còn xuất hiện hết sức tinh tế trong hoàn cảnh gặp lại Nga – cô bé hàng xóm năm xưa. Nghe thấy giọng nói quen thuộc như quá khứ vọng về, anh vội vàng lục tìm kí ức để rồi bất chợt nhớ ra, vội vàng chạy xuống nhà và mừng rỡ gọi tên "Cô Nga". Hai tiếng ngắn ngủi thay thế cho lời chào hỏi sau bao tháng ngày xa cách. Lời chào ấy chứa đựng niềm ngỡ ngàng, vui sướng, hạnh phúc khi được gặp lại cố nhân. Ngắm nhìn cô bé năm nào nay đã trường thành, Thanh không khỏi miên man suy nghĩ, nhớ về những kỉ niệm thời tấm bé. Với anh, Nga không chỉ đơn thuần là người bạn hàng xóm mà còn là "một người thân mật", "em gái ruột của mình". Thanh coi Nga giống người thân cận trong gia đình của mình. Là một chàng thanh niên trẻ tuổi, Thanh cũng có những xúc cảm ngượng ngùng, dè dặt trong tình yêu. Trái tim anh đã đập nhẹ khi chứng kiến Nga "sẽ vuốt mấy sợi tóc mai ra một bên". Đứng dưới bóng hoàng lan – nhân chứng của thời gian, Thanh chẳng biết đáp lại lời Nga ra sao. Vậy nên, anh dùng hành động thay cho lời muốn nói "chàng vít một cành lan xuống giữ trong tay để Nga tìm hoa". Phải chăng, lúc này, Thanh đang luống cuống, bối rối khi đối diện với câu nói yêu thương của Nga? Mãi về sau, tình cảm ngọt ngào, nhen nhóm trong tim thực sự bùng nổ. Từ ấy, thôi thúc chàng trai trẻ bày tỏ tấm lòng của mình. Tiễn người ra đến cổng, Thanh không còn e ngại nữa. Anh không chút lưỡng lự, dè dặt mà "cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình". Cái nắm tay ấm áp đã chứng minh cho tình yêu tinh khôi, trong sáng mà Thanh dành cho Nga.

Có thể thấy, nhà văn Thạch Lam thật tài hoa và sáng tạo. Với việc xây dựng truyện theo kiểu "truyện không có cốt truyện", sử dụng ngôn ngữ mộc mạc cùng lời văn trong sáng, giàu chất thơ, ông đã thành công trong việc khắc họa chàng thanh niên trẻ tên Thanh. Ngoài ra, việc tập trung miêu tả nhân vật qua lời nói, cử chỉ, cảm xúc cũng giúp các nhân vật hiện lên rõ nét và chân thực hơn.

Nhà thơ Thế Lữ từng chia sẻ: ""Dưới bóng hoàng lan" là tác phẩm "nhân từ như một lời yên ủi"". Đúng thật như vậy. Toàn bộ truyện ngắn không có lấy một tình huống hay mâu thuẫn mang tính cao trào, kịch tính, song vẫn để lại ấn tượng sâu đậm cho độc giả. Đây cũng chính là điều thành công mà "Dưới bóng hoàng lan" đem lại. Theo thời gian, hình ảnh nhân vật Thanh với tình cảm bà cháu cao đẹp, tình yêu đôi lứa trong trẻo sẽ sống mãi trong kí ức người đọc.

Nhà văn Nguyễn Tuân từng nhận xét "Lời văn Thạch Lam nhiều hình ảnh, nhiều tìm tòi, có một cách điệu thanh thản, bình dị và sâu sắc…Văn Thạch Lam đọng nhiều suy nghiệm, nó là cái kết tinh của một tâm hồn nhạy cảm và tầng trải về sự đời.". Đọc sáng tác của Thạch Lam, ta mới thực sự thấu hiểu lời chia sẻ ấy. Truyện ông viết thường có cốt truyện đơn giản "truyện không có chuyện", lời văn giàu cảm xúc và đậm chất thơ. Điều này được thể hiện rất rõ trong "Dưới bóng hoàng lan". Qua việc tập trung khắc họa nhân vật Thanh, nhà văn khéo léo ngợi ca những tình cảm đời thường, dung dị của con người.

Trước hết, "Dưới bóng hoàng lan" có nội dung hết sức nhẹ nhàng. Truyện kể về việc Thanh – nhân vật chính trở lại thăm quê nhà sau hai năm đi làm ăn xa. Chính tại căn nhà thân thương của mình, anh gặp lại bà cùng Nga – cô bé hàng xóm năm nào. Sống trong vòng tay những người thân yêu, Thanh không khỏi cảm thấy hạnh phúc, xúc động. Xuyên suốt tác phẩm, ta sẽ thường xuyên bắt gặp dòng cảm xúc như vậy ở nhân vật.

Dưới đôi mắt của người con xa quê lâu năm, khung cảnh vườn nhà hiện lên thật đẹp và bình yên làm sao. Bằng tấm lòng yêu thương, Thanh đã quan sát, cảm nhận ngôi nhà hết sức tỉ mỉ. Anh thậm chí còn ngửi thấy mùi lá tươi non phảng phất đâu đây. Không chỉ vậy, anh dễ dàng nhận ra "ngôi nhà vẫn y nguyên, gian nhà vẫn tĩnh mịch". Dường như, từng hình ảnh, hơi thở của căn nhà đều được chàng thanh niên cất giữ trong tâm trí. Bởi thế, khi sống dưới mái nhà ấy, Thanh thấy lòng mình lúc nào cũng bình yên và thong thả, tâm hồn thì nhẹ nhõm như vừa tắm ở suối mát. Đây quả là một con người có thế giới nội tâm phong phú, thi vị, giàu xúc cảm.

Hai năm xa vắng, cuối cùng, Thanh cũng được trở về bên người bà hiền từ, dấu yêu. Bước vào ngưỡng cửa, ngắm nhìn cảnh tượng gian nhà cũ, chàng thanh niên bồi hồi không thốt nên lời. Mãi lâu sau, anh mới khẽ khàng bật câu nói "Bà ơi" ra khỏi đầu môi. Bao tình cảm nhớ thương, yêu mến như dồn nén trong tiếng gọi thân thương kia. Ở bên bà, Thanh vẫn cảm thấy bản thân còn nhỏ bé dù giờ đây anh là chàng trai có dáng người cao thẳng, khỏe mạnh, trong khi đó bà lại gầy và còng. Hình ảnh đối lập giữa bà cháu đã góp phần tô điểm cho khung cảnh vườn nhà thêm rực rỡ, ấm áp. Đồng thời, khiến ta không khỏi nghĩ tới những khoảnh khắc bình dị ấm áp bên người thân. Sống cùng bà, Thanh từ người thanh niên lớn khỏe như biến thành một cậu bé cần được chăm sóc, bảo vệ. Lo lắng anh mệt mỏi vì đường sá xa xôi, bà nhắc đi nhắc lại việc nghỉ ngơi. Dẫu không mệt nhưng Thanh vẫn nghe lời và làm theo. Anh đi rửa tay chân bên bể nước. Anh không nỡ để bà tự tay phẩy bụi trên giường. Anh còn giả vờ bản thân đã ngủ khi nghe thấy tiếng bà đi vào. Có thể nói, với Thanh, bà là người quan trọng, là người sẵn sàng trao đi tình yêu, sự hi sinh mà không đòi hỏi đền đáp. Bà thương Thanh bao nhiêu thì Thanh cũng thương bà bấy nhiêu.

Tiếp đến, Thạch Lam còn khéo léo khắc họa nhân vật Thanh thông qua mối quan hệ với Nga - cô bé hàng xóm. Gặp lại nhau sau thời gian dài, chàng trai chăm chú ngắm nhìn người thiếu nữ mặc tà áo trắng, có "mái tóc đen lánh buông trên cổ nhỏ". Trước đấy, anh nghe thấy âm thanh quen thuộc từ thuở xa xưa. Chính giọng nói ấy đã kích thích anh không ngừng tìm tòi, lục lọi kí ức của mình. Sau cùng, anh cũng nhớ ra. Anh không chần chừ một giây một phút, nhanh chóng chạy xuống nhà gặp cô gái ấy. Hai tiếng "cô Nga" cất lên từ sự vui sướng, hạnh phúc, phấn khởi trong lòng Thanh. Đôi lúc, chàng thanh niên cũng có cái e thẹn, ngại ngùng khi mới yêu. Ngắm nhìn gạch mát phủ rêu, anh đột nhiên nhớ tới bàn chân nhỏ bé, xinh xắn của Nga và nở nụ cười. Nghe Nga tâm sự "Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá", Thanh chẳng biết đáp lời sao cho đúng, cho vừa. Phải chăng, người thanh niên vì quá lo lắng, không biết nói gì cho hay nên mới im lặng? Để rồi, anh trực tiếp dùng hành động thay cho câu trả lời: "vít một cành lan xuống giữ ở trong tay để Nga tìm hoa, rồi nhẹ nhàng buông ra cho cành lại cong lên". Mãi sau, Thanh đã vượt lên khỏi cái ngại ngùng, mạnh dạn bày tỏ tấm lòng thương mến. Chàng trai không ngần ngại hay lưỡng lự, tự nhiên cầm lấy tay Nga và đặt trong tay mình. Tình cảm lứa đôi cứ như vậy nảy nở, sinh sôi bình lặng trong trái tim mỗi người, ai cũng thấu nhưng còn e dè, dè dặt. Lúc này đây, bóng cây hoàng lan chính là minh chứng cho tình yêu trong sáng của đôi trẻ.

Sáng ngày lên đường, lòng Thanh thổn thức nỗi niềm cùng tâm trạng. Anh bước ra đi trong trạng thái nửa vui nửa buồn. Dẫu vậy, anh vẫn tin tưởng rằng bà, ngôi nhà và người thương sẽ mãi ở đó, đợi mình quay về.

Bằng lời văn nhẹ nhàng, giàu chất thơ; hình ảnh giản dị, quen thuộc cùng cốt truyện đơn giản, nhà văn Thạch Lam đã thành công làm nổi bật Thanh – một con người tình cảm. Nhân vật không được miêu tả cụ thể qua ngoại hình, tính cách hay nghề nghiệp nhưng vẫn để lại ấn tượng trong lòng bạn đọc bởi nội tâm phong phú, tâm hồn đẹp đẽ. Ngoài ra, việc sử dụng ngôi kể thứ ba cũng góp phần khắc họa rõ hình ảnh người bà, cô Nga và khung cảnh bình yên của ngôi nhà.

Như những gì bản thân từng chia sẻ "Một nhà văn thiên tài là người muốn cảm nhận mọi vẻ đẹp man mác của vũ trụ.", Thạch Lam thật xuất sắc khi gợi lên nét dung dị trong các mối quan hệ đời thường qua "Dưới bóng hoàng lan". Tác phẩm với nội dung nhẹ nhàng, sâu lắng đã lay động biết bao trái tim độc giả. Mong rằng, qua truyện ngắn này, mọi người sẽ biết trân trọng, nâng niu những tình cảm đẹp đẽ: tình cảm gia đình, tình yêu đôi lứa như nhân vật Thanh.

Thạch Lam là một cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn, cũng là một nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam những năm 1930- 1945. Tuy sáng tác không nhiều nhưng những tác phẩm văn chương của Thạch Lam lại thấm đượm những giá trị nhân văn sâu sắc, những câu chuyện của đời sống vô cùng bình dị được nhà văn đưa vào tác phẩm với những điểm nhấn tạo thành những tác phẩm có giá trị, có sức hấp dẫn đặc biệt đối với bao thế hệ độc giả xưa- nay. Để tìm hiểu về phong cách, tư tưởng của nhà văn Thạch Lam, ta có thể phân tích thông qua truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan”.

“Dưới bóng hoàng lan” là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của Thạch Lan, cốt truyện nhẹ nhàng, khung cảnh làng quê gần gũi nhưng người đọc vẫn cảm nhận được những cái độc đáo, mới lạ mà nhà văn Thạch Lam mang đến, đó chính là hương vị của con người, của tình người. Những tình cảm ngỡ như đơn sơ, giản dị nhưng lại vô cùng thầm kín, có sức lay động mạnh mẽ đến tâm thức, trái tim của người đọc, người nghe.

Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” viết về nhân vật Thanh thông qua một lần trở về quê hương, thăm bà, gặp lại những người anh luôn yêu thương, tôn trọng. Truyện ngắn còn là một khung cảnh đơn sơ, giản dị nhưng đầy chất thơ, thấm đượm hương vị của tình người. Thanh vốn mồ côi cha mẹ từ nhỏ, người thân yêu duy nhất của Thanh đó là bà, tuổi thơ của Thanh là một cuộc sống vất vả nhưng luôn tràn đầy hơi ấm, tình yêu, sự chở che của người bà. Do đó, với chàng thanh niên ấy mà nói, người bà vừa là người cha, người mẹ, cũng là người thân duy nhất của anh.

Từ khi Thanh lên thành phố công tác thì ngôi nhà vốn neo người của bà cháu anh càng trở nên hoang vắng, quạnh quẽ hơn “Yên tĩnh quá, không một tiếng động nhỏ trong căn vườn, tựa như bao nhiêu sự ồn ào ngoài kia đều ngừng lại trên bậc cửa”, dù xa nhà một thời gian dài nhưng mỗi lần trở về thăm quê thì ngôi nhà ấy vẫn chẳng có sự đổi thay nào, tựa như tình yêu thương nơi người bà vậy “ …cảnh tượng gian nhà cũ không có gì thay đổi, cũng y như ngày chàng đi khi xưa”. Sự tĩnh lặng của căn nhà bỗng gợi lên trong Thanh biết bao tư vị, khiến anh “…trở nên nghẹn họng”.

Chỉ qua những dòng đầu tiên của tác phẩm thôi nhưng chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy ở Thanh một tình yêu quê hương da diết, một thứ tình cảm gắn bó thiêng liêng với ngôi nhà, mà trên tất cả là với người bà mà anh rất mực yêu thương, kính trọng. Vì vậy mà mỗi lần về thăm quê, Thanh không tránh khỏi cảm giác bồi hồi, mừng rỡ, đó là thứ tình cảm của một người con xa quê khi được trở về nơi mái nhà thân yêu, nơi quê hương mình được sinh ra, được lớn lên “…Khi Thanh từ giã cái bức nóng của phố xã, bước chân vào ngôi nhà mát rượi của bà, gặp lại những gì thương mến sau hai năm xa cách. Sự chăm sóc ân cần của bà, hương ngọc lan dịu ngọt phảng phất đâu đây đem đến chàng sự nhẹ nhõm….” Đó là sự nhẹ nhõm của tâm hồn con người luôn yêu quê, hướng về quê hương.

Tình yêu nhẹ nhàng giữa Thanh và Nga cũng khiến cho người đọc cảm thấy xúc động bởi nó trong sáng, lại rất đáng yêu, qua những đoạn đối thoại của Thanh và Nga, lời yêu chưa từng được nói ra nhưng ta vẫn có thể cảm nhận được bao nhiêu tình ý chứa trong đó. Sự nhẹ nhàng, tinh tế khi Thanh cài lên mái tóc Nga bông hoa hoàng lan, theo tôi đó chính là khoảnh khắc lãng mạn, tinh tế của đôi lứa. Dù sau đó Thanh vẫn tiếp tục phải lên đường, Nga ở lại, mỗi năm lại tự cài lên mái tóc của mình bông hoa hoàng lan như khi Thanh đang ở bên cạnh. Tình yêu chưa lời ngỏ, chuyện tình chưa đi được đến hồi kết nhưng sự nhẹ nhàng của tình yêu ấy cũng đủ để lay động biết bao tâm hồn.

Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” là một câu chuyện nhẹ nhàng, giản dị nhưng đầy tinh tế, sâu sắc, bởi nó mang đến cho người đọc cảm giác thư thái, nhẹ nhàng thông qua câu chuyện của Thanh. Sở dĩ nó mang lại cho con người biết bao cảm xúc yêu thương, trìu mến bởi nó khơi gợi được thứ tình cảm gắn bó, sâu kín ở mỗi người, đó là tình yêu quê hương, tình cảm gia đình, tình yêu đầu đời.

"Dưới bóng hoàng lan" của Thạch Lam là một kiệt tác trong văn học Việt Nam, miêu tả cuộc sống đời thường và những giá trị nhân văn vô cùng sâu sắc. Nhân vật chính Thành thể hiện phong cách và tư tưởng của tác giả, bộc lộ tình yêu quê hương, gia đình và tình yêu lãng mạn.

Câu chuyện kể về lần Thành về thăm nhà sau một thời gian dài xa cách. Lớn lên không có cha mẹ, anh được nuôi nấng và chăm sóc bởi bà ngoại, người đã mang đến cho anh hạnh phúc và sự trọn vẹn trong vòng tay của bà. Tuổi thơ tuy khó khăn nhưng mỗi khi trở về quê hương ông đều cảm thấy thanh thản và thoải mái. Qua hành trình cảm xúc của Thanh, Thạch Lam làm rõ những cảm xúc và giá trị đời thường.

Thứ nhất, Thành thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc. Khung cảnh quen thuộc trong mắt anh vừa đẹp vừa thơ mộng. Con đường Bát Tràng lát đá rêu phong, bức tường hoa, ngôi nhà cổ kính không đổi, tất cả đều khiến Thành xúc động. Họ tạo ra một cảm giác yên bình và tĩnh lặng mà Thanh cảm thấy khi trở về nhà. Tác giả đã khéo léo miêu tả những trạng thái cảm xúc của nhân vật chính như “Thành thấy tâm hồn nhẹ nhàng khoan khoái như vừa được tắm trong suối” hay việc Thanh coi ngôi nhà “là nơi mát mẻ, vui vẻ để mình nghỉ ngơi sau giờ làm việc. " Những cách diễn đạt giàu cảm xúc ấy thể hiện tình yêu và nỗi nhớ quê hương da diết của Thành, khơi gợi sự đồng cảm nơi người đọc cũng là những người xa cội nguồn.

Hơn nữa, Thanh là người coi trọng mối quan hệ gia đình. Lớn lên trong sự bao bọc của bà ngoại, anh biết ơn và yêu quý người bà tốt bụng và chu đáo của mình. Ngay khi trở về, anh ấy hầu như không thể nói "Bà". Đây là cảm xúc dâng trào mà anh đã kìm nén mấy tháng nay cuối cùng cũng bộc phát thành lời. Trong mắt Thanh, bà ngoại luôn dịu dàng, ấm áp, quan tâm đến mọi nhu cầu của anh từ bữa ăn đến giấc ngủ. Mặc dù dáng người còng và gầy, nhưng cô ấy mang lại cho anh ấy cảm giác được bảo vệ và thoải mái. Thanh cũng chạnh lòng khi nghĩ chỉ có một mình bà ngoại trong căn nhà này. Họ đã từng không thể tách rời, nhưng giờ anh đã đi làm xa, và bà của anh chỉ còn lại một mình trong căn nhà trống. Điều này cho thấy lòng hiếu thảo và tình cảm gia đình bền chặt của Thanh.

Cuối cùng, nhân vật Thành cũng được khắc họa qua mối tình nhẹ nhàng, hồn nhiên với cô hàng xóm Nga. Anh ấy khăng khăng mời Nga đi ăn tối với anh ấy và bà của anh ấy, và anh ấy rất vui khi được cô ấy dùng bữa với họ. Thanh chăm chú quan sát Nga mọi lúc, từ nấu ăn cho đến đi dạo ngoài vườn. Thỉnh thoảng, họ trao cho nhau những cái nhìn thoáng qua nhưng đầy dịu dàng. Thời gian bên nhau ngắn ngủi, Thành đã thể hiện sự tế nhị, dịu dàng. Anh hái những bông hoàng lan xuống cho chị Nga chọn, nắm tay chị không ngần ngại và trước khi đi, anh nhờ người chuyển lời yêu thương đến chị Nga. Tình yêu không nói thành lời và hương hoa lan tỏa khắp không gian. Thông qua nhân vật Thành, tác giả gửi gắm thông điệp về tình yêu ngọt ngào giữa hai trái tim trẻ trung.

Tóm lại, nhân vật Thành chủ yếu được miêu tả qua hành động và các trạng thái cảm xúc. Anh là người phương xa, mang trong mình tình yêu và nỗi nhớ da diết về quê hương, gia đình, tình yêu lãng mạn. Câu chuyện giản dị, nhẹ nhàng, đan xen giữa quá khứ và hiện tại, đưa người đọc trở về với ký ức tuổi thơ bên ngôi nhà xưa, khu vườn xinh tươi, khơi gợi nỗi nhớ quê hương của những người xa xứ. Thông qua nhân vật Thành, người đọc có thể thấy rõ thông điệp quý giá và sâu sắc mà Thạch Lam muốn gửi gắm về tình cảm quê hương bền chặt, tình cảm gia đình, tình yêu lãng mạn ngọt ngào.

Trong tác phẩm "Dưới bóng hoàng lan" của Thạch Lam, nhân vật Thanh được miêu tả rất tinh tế và sâu sắc. Nhân vật này không chỉ đơn thuần là một người con xa xứ trở về quê hương, mà còn là người có sự gắn bó mạnh mẽ với gia đình và tình yêu đôi lứa vô tư, trong sáng.

Để hiểu rõ hơn về nhân vật Thanh, ta có thể bắt đầu từ sự mất mát của anh khi còn nhỏ. Thanh đã mất cha mẹ từ khi còn rất nhỏ, chỉ còn bà là người thân duy nhất của anh. Do đó, tình cảm và nỗi nhớ anh dành cho bà là rất lớn. Từ đó, ta có thể thấy sự tôn trọng và biết ơn của Thanh dành cho người phụ nữ đã nuôi dưỡng anh lớn lên.

Bên cạnh đó, Thanh còn rất yêu thương gia đình của mình. Anh sống với bà từ nhỏ, được bà chăm sóc, dạy dỗ và anh vô cùng kính trọng và biết ơn người phụ nữ hiền từ ấy. Khi trở về quê hương, tiếng gọi "Bà ơi" nghẹn ngào cất lên sau bao tháng ngày xa cách. Hình bóng bà hiện lên vẫn như những ngày xưa cũ, đưa đến cảm giác bảo vệ, che chở cho đứa cháu nhỏ. Tình cảm gia đình của Thanh đã được miêu tả rất tinh tế và chân thực trong tác phẩm.

Không chỉ vậy, Thanh còn hiện lên như một người tinh tế, dịu dàng trong mối tình chớm nở với cô hàng xóm. Hình bóng cô gái tên Nga cài bông hoa hoàng lan lên mái tóc, thủy chung mong nhớ, đợi chờ đã khắc sâu vào tâm trí anh. Tình yêu tuy chưa được thổ lộ nhưng đã hiện hữu rất rõ nét trong lòng mỗi người.

Từ đó, ta có thể thấy nhân vật Thanh là một người có nhiều tình cảm đong đầy trong lòng, từ tình yêu quê hương, tình cảm gia đình đến tình yêu đôi lứa.