Kiến đen tha trứng lên cao,
Thế nào cũng có mưa rào rất to.

Kiến có khả năng cảm nhận sự thay đổi của thời tiết. Kiến là loài động vật sống dưới đất với độ ẩm không khí tích hợp, vào những ngày trước khi có mưa to thì độ ẩm không khí sẽ tăng cao, mặt đất trở nên ẩm ướt vì vậy với bản năng sinh tồn kiến sẽ tha trứng khỏi tổ, vì vậy dân gian có câu ca dao trên.

Chớp đông nháy nháy, gà gáy thì mưa.

Câu này có nghĩa là chớp ở phía Đông lúc sáng rồi vụt tắt, lập lại nhiều lần (nháy nháy) lúc gà gáy thì trời sẽ mưa (kinh nghiệm xem thời tiết).

Ếch kêu uôm uôm, ao chuôm đầy nước.

Câu này là một kinh nghiệm về việc dự đoán trời mưa. Ếch là một loài động vật rất mẫn cảm với việc đổi thay thời tiết, nhất là khi trời chuẩn bị có mưa. Khi trời chuẩn bị kéo cơn mưa, ếch thường cất tiếng kêu lên bờ ao, hồ, đồng ruộng. Chính vì thế mà dựa vào tiếng kêu của ếch, dân gian ta có thể biết trước trời sắp có mưa, mà hệ quả của trời mưa chính là "ao chuôm đầy nước".

Tháng bảy heo may, chuồn chuồn bay thì bão.

Câu này có nghĩa là Tháng bảy âm lịch thường có gió bắc thổi và chuồn chuồn bay ra nhiều là trời sắp có bão. Đây là kinh nghiệm dự báo thời tiết mà dân gian đã đúc kết.

Én bay thấp, mưa ngập bờ ao
Én bay cao, mưa rào lại tạnh.

Đây là kinh nghiệm dự đoán thời tiết: Chim én bay thấp thì trời mưa, bay cao thì trời nắng.

Mồng bốn cá đi ăn thề,
Mồng tám cá về cá vượt vũ môn.

Hai câu ca dao này với hàm ý là nhân dân ta kinh nghiệm những ngày tháng bảy trời hay mưa, cho rằng cá chép đi thi để hóa rồng.

Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ.

Câu tục ngữ này vừa nói lên tình nhân ái, tình yêu thương vừa nói đến sự đoàn kết trong một tập thể. Bởi tập thể được tạo nên, được gắn kết từ nhiều cá nhân. Và cá nhân chính là những mắt xích móc nối trở thành một tập thể vững mạnh.

Cõng rắn về cắn gà nhà.

Câu này có hàm ý chỉ hành động đem kẻ ác, kẻ nham hiểm đến làm hại người thân của mình, và hiểu rộng ra, đó là hành động phản bội đồng bào, đưa giặc vào giày xéo Tổ quốc thân yêu của mình.

Cáo chết ba năm quay đầu về núi.

Câu tục ngữ này ngụ ý "Không quên nguồn gốc" đến tuổi già thì mỗi người lại nhớ về quê cha đất tổ.

Lòng lang dạ sói.

Câu này mượn hình ảnh con sói để nói đến những người độc ác, nham hiểm, tâm địa ác, trộm cắp, những người xấu của xã hội.

Cá không ăn muối cá ươn
Con cãi cha mẹ trăm đường con hư.

Câu tục ngữ này muốn nhắc nhở bổn phận làm con phải biết nghe lời cha mẹ, không nên làm những việc trái với đạo lý, trái với lương tâm.

Đắt như tôm tươi.

Đây là một câu tục ngữ ngắn gọn có ý nghĩa chỉ rằng được rất nhiều người mua, có bao nhiêu cũng hết ngay, buôn bán rất đắt hàng.

Ếch ngồi đáy giếng, coi trời bằng vung.

Nghĩa thực của câu này là chỉ con ếch ngồi ở đáy giếng, khi ấy nó nhìn lên bầu trời thì chỉ thấy được một phần rất nhỏ qua miệng giếng, và nó nghĩ bầu trời chỉ nhỏ bé như cái vung thôi. Nghĩa bóng của câu này là để ám chỉ những người có sự hiểu biết nông cạn kém cỏi nhưng lại tự cao tự đại, cho mình là hiểu biết tài giỏi và chưa họ không biết rằng thiên hạ rộng lớn còn có rất nhiều anh tài hào kiệt trên mọi lĩnh vực của cuộc sống.

Qua tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa.

Các biến đổi bất thường về cây cỏ, sâu bọ, chim chó, loài vật... là những hiện tượng, qua đó nhân dân lao động đã đúc rút được nhiều câu tục ngữ có giá trị thực tiễn to lớn. Dự báo thời tiết của dân gian rất phong phú.

Bút sa gà chết.

Câu này muốn nhắn nhủ chúng ta phải cẩn trọng mỗi khi đặt bút viết một điều gì đó, phải nghĩ về những hậu quả có thể đón nhận sau hành động của việc đặt bút ký tên.

Trâu bò hút nhau, ruồi muỗi chết.

Câu tục ngữ này mang hàm ý muốn nói đến những sự việc không hay xảy ra, mặc dù người nào đó không liên quan đến sự việc nhưng khi gặp trục trặc đã xui khiến họ bị gặp nạn.

Con cò mà đi ăn đêm, đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.
Ông ơi! ông vớt tôi nao, tôi có lòng nào ông hãy xáo măng.
Có xáo thì xáo nước trong, đừng xáo nước đục đau lòng cò con.

Qua thân phận con cò, tác giả dân gian đã nêu lên một triết lý nhân sinh tuyệt đẹp ca ngợi tâm hồn trong sáng nhân hậu tha chết trong cò con hơn sống đục. Trong và đục tương phản nhau, lời nguyền khẳng định một lẽ sống cao đẹp của người Việt Nam xưa và nay.

Chó tha đi, mèo tha lại.

Câu tục ngữ ngắn gọn này có ý nghĩa là của vô giá trị, vứt lăn lóc không ai dùng.

Con trâu là đầu cơ nghiệp.

Câu tục ngữ này được hiểu là con trâu gần gũi và quan trọng hàng đầu đối với cuộc sống của người nông dân. Câu tục ngữ nói về tầm quan trọng của việc tạo duyên và giữ duyên trong định hướng nghề nghiệp và xây dựng cơ nghiệp.