Bài soạn "Sài Gòn tôi yêu" của Minh Hương số 5

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

Sài Gòn là thành phố trẻ trung, năng động, có nét hấp dẫn riêng về thiên nhiên và khí hậu. Người Sài Gòn có phong cách cởi mở, bộc trực, chân tình và trọng đạo nghĩa. Bài văn đã thể hiện tình cảm sâu đậm của tác giả với Sài Gòn qua sự gắn bó lâu bền, am hiểu tường tận và cảm nhận tinh tế.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Trang 172 sgk ngữ văn 7 tập 1

Tác giả đã cảm nhận Sài Gòn về những phương diện nào? Dựa vào mạch cảm xúc và suy nghĩ của tác giả hãy tìm bố cục của bài văn.

Bài làm:
Trong bài viết, tác giả đã cảm nhận về Sài Gòn trên các phương diện: thiên nhiên, khí hậu, thời tiết, cuộc sống, sinh hoạt của thành phố, cư dân và phong cách của con người Sài Gòn.
Bố cục của bài văn bao gồm:
Đoạn 1: Từ đầu đến “tông chi họ hàng”: thể hiện những ấn tượng chung và tình yêu của tác giả với Sài Gòn.
Đoạn 2: tiếp theo đến “leo lên hơn năm triệu”: Những cảm nhận và những bình luận về phong cách con người Sài Gòn.
Đoạn 3: Phần còn lại: Khẳng định tình yêu của tác giả với thành phố Sài Gòn.

Câu 2: Trang 172 sgk ngữ văn 7 tập 1

Trong phần đầu bài (từ đầu đến “hàng triệu người khác”) tác giả đả bày tỏ lòng yêu mến của mình với Sài Gòn qua những cảm nhận chung về thiên nhiên và cuộc sống ở nơi ấy. Em hãy nêu lên:a. Nét riêng biệt của thiên nhiên, khí hậu Sài Gòn qua sự cảm nhận khá tinh tế của tác giả.b. Tình cảm của tác giả với Sài Gòn đã được thể hiện như thế nào? Biện pháp nghệ thuật nào đã được sử dụng để biểu hiện tình cảm của tác giả?
Bài làm:
a. Nét riêng biệt của thiên nhiên và khí hậu Sài Gòn qua sự cảm nhận của tác giả là:
Những hiện tượng thời tiết với những nét riêng: nắng sớm, gió lộng buổi chiều, cơn mưa nhiệt đới ào ào và mau dứt.
Sự đổi thay nhanh chóng, đột ngột của thời tiết: trời đang ui ui buồn bã bỗng nhiên trong vắt lại như thuỷ tinh.
Cảm nhận về không khí, nhịp điệu cuộc sống đa dạng của thành phố trong nhiều thời khắc khác nhau: đêm khuya, những giờ cao điểm, buổi sáng tinh sương
b.
Tình cảm của tác giả với Sài Gòn được thể hiện là một tình yêu nồng nhiệt, sâu sắc, yêu từ những gì gần gũi, thân quen, từ thiên nhiên đến con người, đến cả những “trái chứng giở trời” của thời tiết trong tâm trí tác giả cũng trở nên thành những cái đáng nhớ, đáng yêu.
Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật điệp cấu trúc và điệp từ. Điệp từ Yêu được lặp lại tới 6 lần, đứng đầu câu mở ra sau động từ yêu ấy là mở ra một không gian, cảnh vật, nét riêng của thành phố. Cụm từ “Tôi yêu...” được lặp lại 4 lần.
Qua đó tác giả đã thể hiện được tình yêu tha thiết của mình với một thành phố trẻ, phát triển vô cùng năng động của cả nước.

Câu 3: Trang 172 sgk ngữ văn 7 tập

Trong phần thứ hai của bài (từ “ở trên đất này” đến “từ 1945 đến 1975”), tác giả tập trung nói về nét nổi bật trong phong cách của người Sài Gòn. Nét đặc trưng của phong cách ấy là gì? Thái độ, tình cảm của tác giả đối với con người Sài Gòn được biểu hiện như thế nào?
Bài làm:
Tác giả đã đánh giá: đây là nơi hội tụ của con người ở khắp bốn phương nhưng đã hoà hợp, không còn phân biệt nguồn gốc mà chỉ còn là những người con của Sài Gòn.
Phong cách nổi bật của con người Sài Gòn được tác giả khái quát là tự nhiên, chân thành, bộc trực, khỏe khoắn, cởi mở, mạnh bạo, mà vẫn ý nhị. Vừa ý tứ mà lại mang những nét đẹp cổ xưa song vẫn toát lên tinh thần dân chủ.
Người Sài Gòn còn hào phóng mở rộng, sẵn sàng dang tay đón nhận người khắp mọi nơi về Sài Gòn sinh sống lập nghiệp, dân số Sài Gòn đã leo lên tới 5 triệu.

Câu 4: Trang 172 sgk ngữ văn 7 tập 1

Hãy nêu lên vị trí và ý nghĩa của đoạn cuối trong việc thể hiện tình cảm của tác giả với Sài Gòn.
Bài làm:
Đoạn cuối của bài, một lần nữa tác giả khẳng định lại tình cảm của mình với mảnh đất và con người nơi đây. Đó như một “tuyên ngôn” của tác giả đồng thời mong muốn thế hệ trẻ cũng đều dành tình cảm yêu mến cho mảnh đất này.

Câu 5: Trang 172 sgk ngữ văn 7 tập 1

Hãy nêu lên những đặc điểm trong nghệ thuật biểu cảm của bài văn.
Bài làm:
Những đặc điểm trong nghệ thuật biểu cảm của bài văn:
Văn bản được thể hiện dưới dạng tùy bút, ghi lại những cảm nhận của tác giả.
Biểu cảm kết hợp miêu tả.

LUYỆN TẬP
Bài tập 1: trang 173 sgk Ngữ Văn 7 tập một
Hãy tìm những bài viết về vẻ đẹp và những đặt sắc của quê hương em.
Bài làm:
Mùa xuân của tôi - Vũ Bằng (Trích Thương nhớ mười hai)
[...] Mùa xuân của tôi - mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội - là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như mộng...

[...] Ấy đấy, cái mùa xuân thần thánh của tôi nó làm cho người ta muốn phát điên lên như thế đấy. Ngồi yên không chịu được. Nhựa sống ở trong người căng lên như máu căng lên trong lộc của loài nai, như mầm non của cây cối, nằm im mãi không chịu được, phải trồi ra thành những cái lá nhỏ li ti giơ tay vẫy vẫy những cặp uyên ương đứng cạnh. [...]

Đẹp quá đi, mùa xuân ơi - mùa xuân của Hà Nội thân yêu, của Bắc Việt thương mến. Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng, Tết hết mà chưa hết hẳn, đào hơi phai nhưng nhụy vẫn còn phong, cỏ không mướt xanh như cuối đông, đầu giêng, nhưng trái lại, lại nức một mùi hương man mác.

Chợ Tết - Đoàn Văn Cừ
Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi,Sương hồng lam ôm ấp nóc nhà tranh,Trên con đường viền trắng mép đồi xanh,Người các ấp tưng bừng ra chợ tết .Họ vui vẻ kéo hàng trên cỏ biếc ;Những thằng cu áo đỏ chạy lon xon,Vài cụ già chống gậy bước lom khom,Cô yếm thắm che môi cười lặng lẽ .Thằng em bé nép đầu bên yếm mẹ ,Hai người thôn gánh lợn chạy đi đầu ,Con bò vàng ngộ nghĩnh đuổi theo sau .Sương trắng rỏ đầu cành như giọt sữa,Tia nắng tía nháy hoài trong ruộng lúa ,Núi uốn mình trong chiếc áo the xanh ,Đồi thoa son nằm dưới ánh bình minh .Người mua bán ra vào đầy cổng chợ .Con trâu đứng vờ rim hai mắt ngủ ,Để lắng nghe người khách nói bô bô .Anh hàng tranh kĩu kịt quẩy đôi bồ ,Tìm đến chỗ đông người ngồi giở bán .Một thầy khóa gò lưng trên cánh phản ,Tay mài nghiên hí hoáy viết thơ xuân .Cụ đồ nho dừng lại vuốt râu cằm ,Miệng nhẩm đọc vài hàng câu đối đỏ .Bà cụ lão bán hàng bên miếu cổ ,Nước thời gian gội tóc trắng phau phau .Chú hoa man đầu chít chiếc khăn nâu ,Ngồi xếp lại đống vàng trên mặt chiếu .Áo cụ lý bị người chen sấn kéo ,Khăn trên đầu đang chít cũng bung ra .Lũ trẻ con mải ngắm bức tranh gà ,Quên cả chị bên đường đang đứng gọi .Mấy cô gái ôm nhau cười rũ rượi ,Cạnh anh chàng bán pháo dưới cây đa .Những mẹt cam đỏ chót tựa son pha .Thúng gạo nếp đong đầy như núi tuyết ,Con gà trống mào thâm như cục tiết ,Một người mua cầm cẳng dốc lên xem. [...]

Xuân về - Nguyễn Bính
Đã thấy xuân về với gió đông.

Với trên màu má gái chưa chồng

Bên hiên hàng xóm cô hàng xóm

Ngước mắt nhìn giời đôi mắt trong.

Từng đàn con trẻ chạy xun xoe

Mưa tạnh trời quang nắng mới hoe

Lá nõn nhành non ai tráng bạc

Gió về từng trận gió bay đi

Thong thả dân gian nghỉ việc đồng

Lúa thì con gái mượt như nhung

Đầy vườn hoa bưởi hoa cam rụng

Ngào ngạt hương bay, bướm vẽ vòng.

Trên đường cát mịn một đôi cô

Yếm đỏ khăn thâm trảy hội chùa

Gậy trúc dắt bà già tóc bạc

Lần lần tràng hạt niệm nam vô.

Câu 2: Trang 173 sgk ngữ văn 7 tập 1

Viết một đoạn văn ngắn nói về tình cảm của mình với quê hương hay một vùng đất mà mình đã từng gắn bó.
Bài làm:
Bài làm tham khảo
Quê hương là gì hả mẹ?

Mà cô giáo dạy phải yêu

Quê hương là gì hả mẹ?

Ai đi xa cũng nhớ nhiều.
Quê hương với mỗi người là một miền kí ức thiêng liêng. Đó có thể là một vùng quê thanh bình, thơ mộng cũng có thể là một thành phố năng động, sôi động. Với tôi, quê hương là một vùng trung du yên ả với đồi núi nhấp nhô, trập trùng. Mảnh đất ấy có con sông nhỏ đưa nước về tưới mát những ruộng lúa, nương dâu xanh tốt. Đất vùng trung du không được màu mỡ, tươi tốt như phù sa đồng bằng, đất chỉ thích hợp với trồng hoa màu và những rừng cọ, đồi chè. Quê hương tôi bình yên đến lạ, là những câu hát vang xa trên những khoảng đồi của người làm nương rẫy, là chia nhau củ sắn ngọt bùi của những người hàng xóm thân quen. Những kỉ niệm ngọt ngào về quê hương sẽ là hàng trang theo tôi suốt cuộc đời.