Bài soạn tham khảo số 4

Bố cục

- Phần 1 (4 câu đầu): quy luật cuộc sống

- Phần 2 (còn lại): quan niệm nhân sinh cao đẹp

Nội dung bài học

- Bài thơ thể hiện sức sống mãnh liệt và cái đẹp của tinh thần lạc quan

- Xây dựng hình ảnh tương phản giàu tính biểu tượng.

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 141 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

- Hai câu thơ đầu diễn tả quy luật biến đổi của thiên nhiên: cây cối biến đổi theo thời tiết

- Nếu đảo ngược vị trí câu thơ thứ hai lên đầu thì mặc dù vẫn nói lên được quy luật tuần hoá biến đổi nhưng đó sẽ là nhìn sự vận động theo quy luật xuân tới để xuân qua, hoa tươi để hoa rụng, chứ không theo quy luật sinh trưởng phát triển tự nhiên (xuân qua rồi xuân tới, hoa rụng rồi hoa tươi).

Câu 2 (trang 141 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

- Câu 3 và 4 diễn tả quy luật biến đổi của đời người: thời gian sự việc qua đi, con người trải qua năm tháng cùng già đi.

- Tâm trạng nhà thơ như nuôi tiếc, xót xa bởi thời gian của vũ trụ thì vô thuỷ vô chung còn thời gian của đời người thì quá ngắn ngủi.

- Tâm trạng nhà thơ như nuôi tiếc, xót xa bởi thời gian của vũ trụ thì vô thuỷ vô chung còn thời gian của đời người thì quá ngắn ngủi.

Câu 3 (trang 141 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

- Hai câu cuối không phải tả thiên nhiên.

- Nội dung ý tứ của hai câu thơ cuối không hề có chút gì mâu thuẫn với nhau

- Vì tác giả mượn việc miêu tả thiên nhiên mà nói đến một quan niệm triết lí trong Phật giáo : khi con người đã giác ngộ đạo (hiểu được chân lí và quy luật) thì có sức mạnh lớn lao, vượt lên trên cả lẽ sinh diệt thông thường.

- Hình tượng cành mai đem đến cho người đọc nhiều cảm nhận:

+ tượng trưng cho vẻ đẹp thanh cao, tinh khiết vượt lên trên hoàn cảnh khó khăn, thử thách, gian nan.

+ tượng trưng cho sức sống bất diệt của con người

Câu 4 (trang 141 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

- Cách mở đầu và kết thúc bài thơ tạo ra cấu trúc vòng tròn, có sự đối lập:

+ mở đầu bằng hình ảnh hoa nở, hoa tàn

+ kết thúc bài thơ hình ảnh xuân tàn nhưng nổi bật hình ảnh “chi mai”- nhành mai.

- Từ ngữ làm nên tính chất khẳng định của câu kết: nhất chi mai

+ hình ảnh hoa mai tượng trưng cho sức sống mãnh liệt của con người vượt trên khó khan

+ thể hiện sự giác ngộ trong nhận thức của con người

- Tâm trạng nhà thơ bâng khuâng, nuối tiếc của tác giả trước sự chảy trôi của thời gian