Bài soạn Tôi đi học (Ngữ văn 8 - SGK Cánh diều) số 4

CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1. Những hình ảnh nào gợi nỗi nhớ cho nhân vật "tôi"?

=> Xem hướng dẫn giải

Những hình ảnh gợi nỗi nhớ cho nhân vật "tôi" là: Hình ảnh đất trời cuối thu, lá ngoài đường rụng, đám mây bàng bạc trôi trên trờ

Câu 2. Tranh minh họa liên quan đến nội dung của văn bản như thế nào?

=> Xem hướng dẫn giải

Tranh minh họa có hình ảnh một người mẹ đang đưa con đến trường trong tiết trời mùa thu. Điều này giống với nội dung của văn bản kể về một buổi tựu trường trong kí ức nhân vật "tôi".

Câu 3. Phần 2 kể về chuyện gì?

=> Xem hướng dẫn giải

Phần 2 kể về cảm xúc của nhân vật “tôi” khi đứng ở sân trường.

Câu 4. Tâm trạng nhân vật "tôi" thế nào khi được gọi tên?

=> Xem hướng dẫn giải

Khi nghe ông đốc đọc tên từng người nhận vật "tôi" cảm thấy như quả tim ngừng đập. Cậu quên cả mẹ đang đứng đằng sau. Khi nghe đến tên mình thì giật mình và lúng túng.

Câu 5. Tại sao các bạn nhỏ lại khóc?

=> Xem hướng dẫn giải

Các bạn nhỏ khóc vì sắp chia tay bố mẹ và cảm lạ lẫm, sợ hãi khi phải bước vào một môi trường mới, vô cùng xa lạ.

Câu 6. Sự thay đổi tâm trạng của nhân vật "tôi" thể hiện trong phần (3) như thế nào?

=> Xem hướng dẫn giải

Tâm trạng của nhân vật tôi chuyển đổi: cậu vừa bỡ ngỡ với mọi thứ xung quanh nhưng cảm thấy chúng chúng thân quen đến lạ.

CÂU HỎI CUỐI BÀI

Câu 1. Theo em, cốt truyện Tôi đi học thuộc dạng nào dưới đây?

A. Kể lại sự việc khác thường, kì lạ

B. Kể lại sự việc giản dị, đời thường mà giàu chất thơ

C. Kể lại sự việc có nội dung trào phúng, châm biếm, hài hước

D. Kể lại sự việc có nội dung giàu tính triết lí

=> Xem hướng dẫn giải

B. Kể lại sự việc giản dị, đời thường mà giàu chất thơ

Câu 2. Cảnh vật trong truyện được nhìn qua con mắt của ai và được nhớ lại theo trình tự nào? Nêu một số chi tiết nổi bật của cảnh vật trong phần 1.

=> Xem hướng dẫn giải

• Cảnh vật trong truyện được nhìn qua con mắt của nhân vật tôi và được nhớ lại theo trình tự thời gian từ hiện tại hồi tưởng về quá khứ, tiết trời cuối thu, hình ảnh em nhỏ tới trường → Dòng hồi tưởng của nhân vật "tôi" về con đường cùng mẹ tới trường → Cảm giác nhân vật "tôi" khi nhìn thấy ngôi trường trong ngày khai giảng → Tâm trạng hồi hộp của nhân vật "tôi" khi ngồi vào chỗ của mình trong tiết học đầu tiên.
• Một số chi tiết nổi bật của cảnh vật trong phần 1:
• Trong tiết trời cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều, trên không có những đám mây bàng bạc.
• Một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, đi trên con đường làng dài và hẹp.
• Dọc đường thấy mấy cậu nhỏ trạc bằng tuổi tôi áo quần tươm tất, nhí nhảnh gọi tên nhau hay trao sách vở cho nhau xem mà tôi thèm.

Câu 3. Phân tích sự thay đổi tâm trạng của nhân vật “tôi” trong ngày đầu tiên tới lớp. Chỉ ra tác dụng của một số câu văn miêu tả và hình ảnh so sánh trong việc khắc hoạ tâm trạng nhân vật.

• Cảnh vật trong truyện được nhìn qua con mắt của nhân vật tôi và được nhớ lại theo trình tự thời gian từ hiện tại hồi tưởng về quá khứ, tiết trời cuối thu, hình ảnh em nhỏ tới trường → Dòng hồi tưởng của nhân vật "tôi" về con đường cùng mẹ tới trường → Cảm giác nhân vật "tôi" khi nhìn thấy ngôi trường trong ngày khai giảng → Tâm trạng hồi hộp của nhân vật "tôi" khi ngồi vào chỗ của mình trong tiết học đầu tiên.
• Một số chi tiết nổi bật của cảnh vật trong phần 1:
• Trong tiết trời cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều, trên không có những đám mây bàng bạc.
• Một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, đi trên con đường làng dài và hẹp.
• Dọc đường thấy mấy cậu nhỏ trạc bằng tuổi tôi áo quần tươm tất, nhí nhảnh gọi tên nhau hay trao sách vở cho nhau xem mà tôi thèm.

Câu 4. Truyện ngắn Tôi đi học là một truyện ngắn giàu chất trữ tình. Theo em, điều gì tạo nên đặc điểm ấy (về nội dung, hình thức, ngôn ngữ)?

Nội dung: Toàn bộ tác phẩm là những dòng hồi tưởng, những dòng cảm xúc, những diễn biến tâm trạng khác nhau của nhân vật "tôi". Cách tác giả xây dựng nhân vật với những mối quan hệ, những tình cảm bình dị, thân thương song rất dịu dàng, đẹp đẽ.

Hình thức: Truyện kết hợp hài hòa giữa miêu tả, tự sự và biểu cảm; bố cục được sắp xếp theo dòng hồi tưởng của nhân vật về buổi tựu trường đầu tiên nên dễ cảm nhận.

Ngôn ngữ: Sử dụng những câu văn giàu cảm xúc với giọng điệu nhẹ nhàng, những hình ảnh so sánh độc đáo và việc sử dụng hàng loạt các từ láy trong việc miêu tả khung cảnh thiên nhiên, tái hiện chân thực, rõ nét cảm xúc bỡ ngỡ, rụt rè của nhân vật tôi trong ngày tựu trường.

Câu 5. Văn bản Tôi đi hăn ọc đã nói hộ được những suy nghĩ và tình cảm gì của rất nhiều người đọc? Điều đó còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay như thế nào?

• Văn bản Tôi đi học đã thay nhiều người đọc nói lên những nỗi nhớ về những năm tháng một thời cắp sách tới trường. Điều đó khơi dậy trong lòng bao người hình dáng ngày đầu đến trường trong kí ức. Đó là những kỉ niệm đẹp, những khoảnh khắc không thể quên.

Câu 6. Bằng sự trải nghiệm của bản thân, hãy tưởng tượng mình là “người bạn tí hon” ngồi cạnh nhân vật “tôi” trong truyện, hôm ấy, em sẽ nói với “tôi” điều gì?

• Nếu bản thân trở thành “người bạn tí hon” ngồi cạnh nhân vật “tôi” trong truyện, hôm ấy, em sẽ nói với “tôi”: Này cậu, hãy cố gắng học tập thật tốt và trân trọng những năm tháng còn được ngồi trên ghế nhà trường, bởi đó là những kỉ niệm đẹp nhất, hồn nhiên và trong sáng nhất của đời người.
  

CHUẨN BỊ

Yêu cầu:

• Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
• Khi đọc hiểu truyện ngắn, các em cần lưu ý:
  • Tóm tắt nội dung văn bản (Truyện kể lại sự việc gì? Sự việc ấy xảy ra trong bối cảnh nào? Cốt truyện có gì đặc biệt?,...)
  • Nhân vật chính là ai? Nhân vật ấy được nhà văn miêu tả ở những phương diện nào (ngoại hình, lời nói, hành động, tâm trạng và mối quan hệ với các nhân vật khác,…)?
  • Ngôn ngữ kể chuyện (trần thuật) có gì đặc sắc?
  • Liên hệ, kết nối với kinh nghiệm của bản thân để hiểu sâu sắc về truyện và hiểu chính mình.

• Đọc trước văn bản Tôi đi học, tìm hiểu thêm thông tin về nhà văn Thanh Tịnh.
• Khi đọc truyện:
  • Tóm tắt: Truyện ngắn "Tôi đi học" được kể lại theo trình tự thời gian, men theo dòng hồi tưởng của nhân vật "tôi" với kỉ niệm ngày đầu tiên đến trường. Trong truyện là chất thơ bàng bạc chen lẫn những cảm xúc háo hức, hồi hộp, bất ngờ của nhân vật "tôi" với những hình ảnh thân quen như: con đường, sách vở, quần áo mới, bạn học mới,...Đó là những hình ảnh vừa xa lạ nhưng cũng vừa gần gũi, trang nghiêm giúp nhân vật "tôi" tự tin bước vào ngày học đầu tiên.
  • Nhân vật chính là nhân vật “tôi”. Nhân vật ấy được nhà văn miêu tả qua các phương diện: lời nói, hành động, tâm trạng, suy nghĩ của nhân vật.
  • Ngôn ngữ trần thuật trong truyện bộc lộ ý thức sử dụng ngôn ngữ có chủ ý của nhà văn, thể hiện quan điểm của tác giả đối với cuộc sống của nhân vật được miêu tả.
  • Cảm xúc ngày đầu tiên đi học: Cái ngày đầu tiên đi học tôi đã trải qua cảm lo lắng, ở một môi trường mới với những con người xa lạ, nhớ nhung cha mẹ, và có chút sợ hãi vì sợ bản thân không hòa nhập được với mọi người.
  • Nhà văn Thanh Tịnh: Sinh năm 1911 mất năm 1988, tên khai sinh là Trần Văn Ninh, quê ở xóm Gia Lạc, ven sông Hương, ngoại ô thành phố Huế. Từ năm 1933, ông đi làm ở các sở tư rồi vào nghề dạy học và bắt đầu viết văn, làm thơ. Những sáng tác của ông đều toát lên vẻ đẹp đằm thắm, êm dịu, trong trẻo với nhiều tác phẩm đặc sắc: Hận chiến trường (tập thơ, 1937), Quê mẹ (tập truyện ngắn, 1941), Ngậm ngải tìm trầm (tập truyện ngắn, 1943)… Năm 2007, ông được tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG

Câu 1. Em hãy nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài Tôi đi học

Giá trị nội dung:

• Dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi” trong những ngày đầu đến trường. Những kỉ niệm trong sáng của tuổi học trò nhất là buổi tựu trường đầu tiên thường được ghi nhớ mãi.
  Giá trị nghệ thuật:

• Tự sự xen lẫn miêu tả và biểu cảm
• Miêu tả tinh tế, chân thực diễn biến tâm trạng của ngày đầu tiên đi học.
• Sử dụng ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm, hình ảnh so sánh độc đáo, ghi lại dòng hồi tưởng, liên tưởng của nhân vật “ Tôi”
• Giọng điệu trữ tình trong sáng.