Bài soạn "Viết đoạn văn trong văn bản thuyết minh" số 4

I - KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG

1. Khi làm bài văn thuyết minh, cần xác định các ý lớn, mỗi ý viết thành một đoạn văn.

2. Khi viết đoạn văn, cần trình bày rõ ý trong câu chủ đề của đoạn văn, tránh lẫn ý của đoạn văn khác vào.

3. Viết đoạn nên tuân theo thứ tự cấu tạo của sự vật, theo thứ tự nhận thức (từ tổng thể đến bộ phận, từ ngoài vào trong, từ xa đến gần), theo thứ tự diễn biến sự việc trong thời gian trước sau hay theo thứ tự chính phụ (cái chính nói trước, cái phụ nói sau).

II - HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU BÀI

1. Nhận dạng các đoạn văn thuyết minh

a) Câu chủ đề của đoạn văn này là : "Thế giới đang đứng trước nguy cơ thiếu nước sạch nghiêm trọng". Các câu tiếp theo cung cấp thông tin về lượng nước ít ỏi, đã thế, lại bị ô nhiễm nên càng thiếu. Các nước nghèo thì việc dùng nước ô nhiễm là điều không tránh khỏi. Dự báo sự thiếu nước ngày càng trầm trọng hơn.

b) Đoạn văn này trình bày về nhà cách mạng, nhà văn hoá lớn Phạm Văn Đồng. Mạch trình bày theo thứ tự : quê quán, các hoạt động chính, các chức vụ quan trọng, mốì quan hệ với nhà cách mạng vĩ đại Hồ Chí Minh.

2. Sửa lại các đoạn văn thuyết minh chưa chuẩn

a) Đoạn văn này có nhược điểm là thuyết minh về chiếc bút bi nhưng nội dung lộn xộn và chưa mạch lạc. Nên giới thiệu cấu tạo trước (các phần ruột bút gồm đầu bút, ống mực ; vỏ bút gồm thân bút, móc gài, nút bấm) ; sau đó giới thiệu cách sử dụng : khi viết cần làm gì, khi viết xong cần làm gì.

b) Phần thuyết minh về đèn bàn cũng có sự lộn xộn. Nên giới thiệu ba phần : 1) phần đế đèn ; 2) phần thân đèn gồm ống thép, dây điện, công tắc, đui đèn, bóng đèn ; 3) phần chao đèn gồm khung sắt và vải lụa (cũng có khi bằng sắt có tráng men trắng).

III - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

Câu 1. Tham khảo:

- Mở bài:

Trường trung học cơ sở nơi em học là một ngôi trường lớn nhất trong vùng. Nhà trường mới được xây lại trên một vùng đất bằng phẳng rộng rãi. Từ cổng nhìn vào sẽ thấy ngay hai dãy nhà hai tầng. Một dãy có các phòng dành cho Ban giám hiệu nhả trường, các thầy cô giáo, y tế học đường. Dãy kia dành cho phòng truvền thống, phòng thí nghiệm, thư viện. Tất cả lớp học đều được bố trí trong hai dãy nhà ba tầng ở phía sau.

- Kết bài:

Ngôi trường em học lả một ngôi trường dẹp. Biết bao kỉ niệm buồn vui của em đã diễn ra ở dây. Chỉ còn hai năm nữa là em sẽ thi tốt nghiệp, sẽ chuyển đến một ngôi trường Trung học phổ thông. Em tự nhủ phải cố gắng học tập, rèn luyện để sau khi ra trường, ấn tượng tốt dẹp về ngôi trường này vẫn còn mãi mãi.

Câu 2. Về đoạn văn này, có thể tham khảo đoạn viết về bác Phạm Văn Đồng. Hãy giới thiệu tóm tắt quê quán của Chủ tịch Hồ Chí Minh, năm Bác ra nước ngoài tìm đường cứu nước, những chức vụ quan trọng mà Người đã từng đảm nhiệm ; đặc biệt là sự lãnh đạo tài tình của Bác đã đưa cách mạng Việt Nam giành được những thắng lợi quan trọng.

Câu 3. Theo gợi ý, em hãy viết khái quát :

Sách "Ngữ văn 8", tập một gồm có 17 bài học. Mỗi bài học thường gồm 3 phân môn : Văn, Tiếng Việt, Tập làm văn. Tuy nhiên, không phải bài nào cũng giống hệt nhau, có bài chỉ có 2 phân môn, có bài lại thêm cả phần ôn tập, kiểm tra. Mỗi phân môn lại có một cách trình bày phù hợp với đặc điểm riêng. Ví dụ, phân môn Văn thường có các mục : Văn bản, Chú thích, Đọc - hiểu văn bản, Ghi nhớ, Luyện tập.