Bài tham khảo số 4
1. Chuẩn bị (Soạn bài Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước sách Cánh Diều)
- Xem lại phần chuẩn bị ở bài Nguyên Hồng - nhà văn của những người cùng khổ để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này
- Đọc trước văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước, tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Bùi Mạnh Nhị.
- Vận dụng những hiểu biết về truyền thuyết Thánh Gióng (Bài 1) để tìm hiểu thêm văn bản nghị luận này.
Gợi ý trả lời câu hỏi trang 80 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 Cánh Diều
- Tác giả Bùi Mạnh Nhị sinh ngày 21/02/1955, quê ở xã Thành Lợi, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định.Ông được phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú, Huân chương lao động hạng nhất. Năm 2001 ông được phong học hàm Phó Giáo sư ngành Văn học.
- Tác phẩm Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước.
+ Tác phần viết về chủ đề đánh giặc cứu nước: Là chủ đề lớn, cơ bản, xuyên suốt lịch sử văn học Việt Nam, văn học dân gian. Và tập trung chứng minh, thuyết phục vấn đề chính Thánh Gióng được xem như tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước.
+ Thuyết phục người đọc bằng các lý lẽ - bằng chứng:
Sự ra đời kì lạ của Gióng: Khiến nhân vật trở nên phi thường; thể hiện sự yêu mến, tôn kính với nhân vật; đặt niềm tin vào những chiến công kì lạ.
Gióng lớn lên kì lạ: Sức mạnh dũng sĩ được nuôi dưỡng từ những cái bình thường, giản dị. Gióng tiêu biểu cho sức mạnh toàn dân.
Gióng vươn vai ra trận đánh giặc: Tất cả sức mạnh, ý chí cộng đồng, thành tựu lao động, văn hóa được bộc lộ trong cuộc đối đầu giặc. Hình tượng bất tử của Gióng
2. Đọc hiểu (Soạn bài Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước sách Cánh Diều)
*Câu hỏi giữa bài
Câu 1 trang 80 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 Cánh Diều.
Câu hỏi: Ở phần (1), tác giả khẳng định điều gì?
Gợi ý trả lời:
- Khái quát về chủ đề đánh giặc cứu nước: Là chủ đề lớn, cơ bản, xuyên suốt lịch sử văn học Việt Nam, văn học dân gian.
- Khẳng định quan điểm: Thánh Gióng thể hiện tập trung chủ đề, là tác phẩm hay nhất cho chủ đề.
Câu 2 trang 80 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 Cánh Diều.
Câu hỏi: Việc ra đời kì lạ của Gióng có ý nghĩa gì?
Gợi ý trả lời:
- Người xưa cho rằng đã là anh hùng thì phải phi thường, phải có khả năng như thần thánh, do trời sai xuống giúp đời. Vì vậy sự đời kì lạ của Gióng có ý nghĩa: báo trước cho một con người phi thường khác hoàn toàn với những người khác, thể hiện sự yêu mến và tôn kính của nhân dân với nhân vật Gióng.
Câu 3 trang 81 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 Cánh Diều.
Câu hỏi: Trích dẫn ý kiến của Lê Trí Viễn ở đây có tác dụng gì?
Gợi ý trả lời:
- Chứng minh cho vấn đề: Sự lớn lên của Gióng cũng chính là thể hiện cho sức mạnh, tinh thần yêu nước của nhân dân.
Câu 4 trang 81 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 Cánh Diều.
Câu hỏi: Ở phần 4, tác giả tập trung phân tích nội dung gì?
Gợi ý trả lời: Tác giả tập trung phân tích nội dung Gióng ra trận đánh giặc.
Câu 5 trang 81 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 Cánh Diều.
Câu hỏi: Câu văn nào nêu ý nghĩa của việc Gióng nhổ tre đánh giặc
Gợi ý trả lời: Gậy sắt gãy, Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc. Gióng đánh giặc cả bằng cây cỏ đất nước, bằng những gì có thể tiêu diệt được giặc.
Câu 6 trang 82 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 Cánh Diều.
Câu hỏi: Ở phần 5, tác giả nêu lên các nội dung chính nào?
Gợi ý trả lời:
- Gióng ra đi cũng phi thường như khi Gióng ra đời: Gióng bay lên trời, cởi giáp sắt bỏ lại rồi bay về trời
- Những vết tích còn lại của Thánh Gióng
Câu 7 trang 82 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 Cánh Diều.
Câu hỏi: Tìm hiểu các từ "bất tử hóa", "Gióng hóa"
Gợi ý trả lời:
- Bất tử hóa: mãi mãi còn sống trong trí nhớ, trong tình cả của người đời.
- Gióng hóa: Gióng đã biến hóa, tựa như một vị thần
Câu 8 trang 82 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 Cánh Diều.
Câu hỏi: Bằng chứng nào cho thấy Gióng để lại các chứng tích?
Gợi ý trả lời:
- Vết ngựa sắt phun ra lửa làm nên màu tre đằng ngà vàng óng.
- Dấu chân ngựa thành những ao hồ chi chít.
- Hội Gióng hàng năm đều dựng lại cảnh không khí dân làng nuôi Gióng, bức trang Gióng ra trậng.
-> Tất cả những chứng tích ấy như những viện bảo tàng thiên nhiên, bảo tàng lịch sử, bảo tàng văn hóa về Gióng.
*Câu hỏi cuối bài
Câu hỏi trang 82 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 Cánh Diều.
Câu 1. Văn bản Thánh Gióng – tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước viết về vấn đề gì? Vấn đề ấy được nêu khái quát ở phần nào? Qua văn bản, em hiểu truyền thuyết Thánh Gióng có ý nghĩa như thế nào?
Gợi ý trả lời:
- Văn bản Thánh Gióng- tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước viết về vấn đề: "Thánh Gióng chính là tượng đài vĩnh cửu tượng trưng cho lòng yêu nước dân tộc.” Thánh Gióng là tác phẩm tiêu biểu thuộc chủ đề yêu nước trong văn học
- Vấn đề ấy được nêu khái quát ngay từ nhan đề của bài
- Ý nghĩa về truyền thuyết Thánh Gióng: Thánh Gióng là hiện thân của sức mạnh thiên nhiên và con người, sức mạnh đó dung hòa và kết tinh lại thành sức mạnh to lớn để quật ngã mọi kẻ thù to lớn. Bên cạnh đó, truyền thuyết cũng nói lên sức mạnh tiềm tàng, ẩn sâu bên trong những con người kì dị. Là sự lưu trữ, giúp nhân dân tin vào truyền thống yêu nước của nhân dân ta.
Câu 2. Các mục (2) Gióng ra đời kì lạ; (3) Gióng lớn lên cũng kì lạ; (4) Gióng vươn vai ra trận đánh giặc; (5) Gióng bay lên trời và dấu xưa còn lại đều dựa vào trình tự các sự kiện trong truyện Thánh Gióng nhưng tác giả không kể lại các sự kiện mà chủ yếu nêu lên nội dung gì?
Gợi ý trả lời: Tác giả chủ yếu tóm tắt và đi sâu vào vấn đề lòng yêu nước.
Câu 3. Vì sao văn bản Thánh Gióng – tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước là văn bản nghị luận văn học? Em hãy chỉ ra các lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu ra trong văn bản.
Gợi ý trả lời:
Bởi vì văn bản này nhằm thuyết phục người đọc, người nghe về một vấn đề: "Thánh Gióng chính là tượng đài vĩnh cửu tượng trưng cho lòng yêu nước dân tộc."
- Các luận điểm, luận cứ:
+ Xây dựng lên nhân vật phi thường qua niềm yêu mến, tôn kính, tin rằng nhân vật đã ra đời kì lạ
+ Gióng lớn lên từ sức mạnh, từ tình yêu nước của nhân dân
+ Gióng đánh trận bảo vệ đất nước
+ Hình tượng bất tử của Gióng
Câu 4. Hãy viết một đoạn văn (khoảng 4 – 5 dòng) về hình tượng Thánh Gióng, trong đó có sử dụng thành ngữ “độc nhất vô nhị” (“có một không hai”).
Gợi ý trả lời:
Thánh Gióng như một nhân vật truyền kì độc nhất vô nhị đã có mặt kịp thời khi đất nước lâm nguy, dẹp tan quân giặc. Hình ảnh Thánh Gióng vẫn luôn hiện hữu với tư thế cưỡi ngựa phun ra lửa, roi sắt thần kỳ quật tan quân thù. Roi gãy vẫn mạnh mẽ nhổ tre đánh giặc. Ta càng tự hào hơn khi Thánh Gióng đánh giặc xong không hề đợi vua ban thưởng mà một mình một ngựa từ từ bay lên trời. Sự ra đi kì lạ của Thánh Gióng không hề ảnh hưởng hình ảnh của chàng trong lòng nhân dân như một nét đẹp rực rỡ, trong sáng nhất của người anh hùng chống giặc. “Cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời” - thật là kì ảo, nhưng thật nhẹ nhàng, ung dung. Người con yêu nước ấy đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đánh giặc cứu nước của mình, và đã ra đi một cách vô tư, thanh thản, không hề màng tới công danh địa vị cho riêng mình. Áo giáp sắt nhân dân làm cho để đánh giặc, khi đánh tan giặc rồi, trả lại cho dân để bay về trời. Điều đó cho em thấy ở hình tượng Thánh Gióng luôn cao đẹp, trong sáng như gương, không một chút gợn nào. Phải chăng đó cũng chính là gương mặt của nhân dân ta được kết tinh trong người Thánh Gióng, ý chí phục vụ thật là vô tư, lớn lao và gương mẫu. Công lao to lớn ấy đã được nhà vua phong làm Phù Đổng Thiên Vương, nhân dân muôn đời ghi nhớ. Thánh Gióng đánh giặc đâu phải là đơn phương độc mã. Thử hỏi rằng nếu không có cơm gạo của dân làng, của nhà vua thì Thánh Gióng có đủ sức để đánh giặc không? Công lao của Thánh Gióng cũng có một phần của nhân dân lao động góp sức tạo lên. Thánh Gióng chính là sự tượng trưng cho sự lớn mạnh của đất nước ta, dân tộc ta.
