Bài văn phân tích tác phẩm "Lai tân" của Hồ Chí Minh số 5

Hồ Chí Minh (1890 – 1969) là một tác gia lớn của nền văn học Việt Nam, một nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca cách mạng Việt Nam. Tập thơ “Nhật ký trong tù” của Hồ Chí Minh vừa phản ánh bộ mặt xấu xa tàn bạo của xã hội nhà tù và xa hội Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch vừa khắc họa chân dung của một bậc “đại trí đại nhân đại dũng” là Hồ Chí Minh.


Bài thơ “Lai Tân” là một bài thơ đã khái quát hóa được bộ mặt xã hội Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch. Bài thơ thông qua những cảnh ngược đời của ban trưởng cảnh trưởng huyện trưởng nhà thơ nhằm vạch trần bộ mặt tham lam và vô trách nhiệm của tầng lớp quan lại của xã hội Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch. Bộ mặt xã hội đó được nhà thơ phản ánh vừa cụ thể vừa khái quát, tác giả viết:


“Ban trưởng nhà lao chuyên đánh bạc

Giải người cảnh trưởng kiếm ăn quanh

Chong đèn huyện trưởng làm công việc

Trời đất Lai Tân vẫn thái bình.”


Tập thơ “Nhật ký trong tù” (1942 – 1943) gồm có 134 bài trong đó bài “Lai Tân” là bài thứ 97. Bài thơ khái quát hóa bộ mặt thống trị thối nát xấu xa của xã hội Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch. Mở đầu bài thơ nhà thơ giới thiệu hai cành ngược đời của bọn quan lại trong và ngoài nhà tù.


“Ban trưởng nhà lao chuyên đánh bạc

Giải người cảnh trưởng kiếm ăn quanh”


Trước hết tác giả đưa ra ánh sáng tên quan lại coi tù ở trong nhà tù đó là ban trưởng.


“Ban trưởng nhà lao chuyên đánh bạc”

“Giam phòng ban trưởng thiên thiên đổ”


Câu thơ mở đầu bài thơ “Lai Tân” tác giả đã chộp được một sự kiên hết sức kinh ngạc là ban trưởng nhà lao đánh bạc. Đây là một chuyện lạ bởi vì xã hội Trung Quốc thời bấy giờ đánh bạc là trọng tội. Hồ Chí Minh đã từng viết về chuyện đánh bạc này trong “Nhật ký trong tù” rằng “đánh bạc ở ngoài quan bắt tội”. Hay là tác giả đã viết hẳn một bài thơ có tên “Một người tù cờ bạc vừa chết”.


Người tù cờ bạc vừa chết vì phạm tội đánh bạc bị tra tấn hành hạ dã man “Thân anh da bọc lấy xương, khổ đau đói rét hết phương sống rồi, hôm qua còn ngủ bên tôi, hôm nay anh đã về nơi suối vàng”. Thế mà ban trưởng lại chuyên đánh bạc và dĩ nhiên đánh bạc trong tù chỉ có thể là đánh bạc với đám tù nhân.


Đánh bạc là đã sai, đánh bạc với đám tù nhân lại càng sai nữa. Chưa dừng lại ở đó đã đánh với đám tù nhân thì phần thắng dĩ nhiên thuộc về ban trưởng. Như vậy đó là một hình thức bóc lột tù nhân của ban trưởng. Tên ban trưởng đã phạm hai trọng tội đó là đánh bạc thủ tiêu luật pháp và tham lam vơ vét của tù nhân. Nhìn ra bên ngoài nhà tù thì tác giả lại tóm được một tên có chức trưởng nữa là cảnh trưởng tức cảnh sát trưởng thi hành pháp luật nhưng cũng làm trái với pháp luật.


“Giải người cảnh trưởng kiếm ăn quanh”

“Cảnh trưởng tham thôn giải phạm tiền”


Trong “Nhật ký trong tù” Hồ Chí Minh đã có nhiều bài thơ ghi lại bộ mặt xã hội Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch. Một cách nổi bật của bọn quan lại thời bấy giờ là nạn ăn hối lộ. Chúng đặt ra đủ cách đủ điều để bóc lột người dân bóc lột tù nhân. Hồ Chí Minh đã từng vạch trần rằng “muốn ngủ cho yên giấc, anh phải trả tiền nhiều”, “vào nhà lao phải trả tiền đèn, tiền Quảng Tây vừa đúng sáu nguyên” nếu không thì “mỗi bước anh đi mỗi bước phiền”.


Tên cảnh trưởng này cũng không nằm ngoài bọn quan lại xấu xa đó, Hồ Chí Minh đã vạch trần sự tham lam của tên cảnh trưởng tìm mọi cách để “kiếm ăn quanh” là ăn tiền hối lộ của phạm nhân. Mặc dù tác giả không nói cụ thể việc ăn hối lộ như thế nào nhưng với cụm từ “cảnh trưởng tham thôn” là cảnh sát trưởng tham lam khi giải phạm nhân thì người đọc cũng liên tưởng tên cảnh sát trưởng này sẽ vòi vĩnh để ăn tiền hối lộ của phạm nhân như thế nào. Như vậy cảnh sát trưởng là giải người có tội thì chính hắn lại là người phạm tội, một cảnh ngược đời.


Với hai câu thơ tác giả đã lôi ra hai nhân vật quan lại trong và ngoài tù để chỉ mặt vạch tên, chúng lại là những kẻ thủ tiêu pháp luật chà đạp lên pháp luật. Lôi ra ánh sáng hai tên trưởng trong và ngoài nhà giam nhà thơ đã khái quát hóa cái đại loạn của nhà tù và xã hội Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch.


Sau khi lôi ra đám quan chức làm bậy ở ngoài xã hội, nhà thơ đi đến việc giới thiệu hình ảnh quan chức đứng đầu huyện Lai Tân. Huyện trưởng nhìn qua thì cũng rất nghiêm túc rất trách nhiệm.


“Chong đèn huyện trưởng làm công việc

Trời đất Lai Tân vẫn thái bình”

“Huyện trưởng thiêu đăng biện công sự

Lai Tân y cực thái bình thiên”


Tên huyện trưởng được tác giả giới thiệu là đang làm công việc “biện công sự” và làm rất cần mẫn. Làm cả ngày cả đêm đến lúc phải chong đèn để làm công việc. Thế mà ban trưởng cảnh trưởng làm loạn chà đạp pháp luật rất xấu xa bỉ ổi mà huyện trưởng vẫn không hề biết. Trong con mắt huyện trưởng thì huyện Lai Tân của hắn vẫn “thái bình” như xưa và hắn tự hào về cái thái bình đó. Khi viết hai chữ này tác giả đã làn bật lên một tiếng cười châm biếm sâu cay.


Nhà thơ Hoàng Trung Thông đã bình luận về hai chữ “thái bình” này rất đúng “Ở đâu đánh giặc thì cứ đánh còn đất trời Lai Tân này thì vẫn thái bình như muôn thuở. Một chữ thái bình mà xâu tác lại bao nhiêu việc làm trên vốn là chuyện muôn thuở của xã hội Trung Quốc còn giai cấp bóc lột thống trị. Chỉ một chữ ấy mà xé toan tất cả sự thái bình dối trá nhưng thực sự là đại loạn bên trong.”


Bài thơ “Lai Tân” chỉ đưa ra ba hình ảnh tiêu biểu cho bọn quan lại thời bấy giờ của Trung Quốc như là ban trưởng, cảnh trưởng, huyện trưởng nhưng nhà thơ đã khái quát hóa được cái bộ mặt thối nát của giai cấp thống trị thời Tưởng Giới Thạch là vừa tham lam vừa vô trách nhiệm trước xã hội.


Về mặt nghệ thuật nhà thơ đã diễn giải nội dung theo sự nâng tầng nâng cấp từ chỗ quan nhỏ là ban trưởng đến quan lớn hơn là cảnh trưởng đến quan lớn hơn nữa là huyện trưởng và càng lên cao thì càng hư hỏng thối nát. Chữ “thái bình” ở cuối bài làm vỡ òa ra một tiếng cười châm biếm làm bung phá ra cái bộ mặt xấu xa của tầng lớp quan lại.

Ảnh minh họa (Nguồn internet)
Ảnh minh họa (Nguồn internet)

Công Ty cổ Phần Toplist
Địa chỉ: Tầng 3-4, Tòa nhà Việt Tower, số 01 Phố Thái Hà, Phường Trung Liệt, Quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội
Điện thoại: 0369132468 - Mã số thuế: 0108747679
Giấy phép mạng xã hội số 370/GP-BTTTT do Bộ Thông tin Truyền thông cấp ngày 09/09/2019
Chịu trách nhiệm quản lý nội dung: Nguyễn Duy Ngân
Chính sách bảo mật / Điều khoản sử dụng | Privacy Policy