Bài văn phân tích tâm trạng của nhân vật trữ tình trong "Đây thôn Vĩ Dạ" của Hàn Mặc Tử số 8

“Thơ là âm nhạc của tâm hồn, nhất là những tâm hồn cao cả, đa cảm” và thơ của Hàn Mặc Tử là thứ âm nhạc như thế. Hàn Mặc Tử là một nhà thơ tài hoa và lỗi lạc của phong trào Thơ mới. Ông viết thơ đâu chỉ bằng chữ mà còn bằng trái tim, bằng tình yêu thơ, yêu thiên nhiên đất nước sâu đậm. “Đây thôn Vĩ Dạ” rút trong tập “Thơ điên” là tác phẩm tiêu biểu cho hồn thơ ông. Gấp lại trang thơ, ta ấn tượng với tâm trạng nhân vật trữ tình trong bài.

Bài thơ mở đầu với một câu hỏi tu từ tình tứ và giàu sức gợi:

“Sao anh không về chơi thôn Vĩ?”

Đó vừa như một lời chào mời, vừa như lời trách móc nhẹ nhàng với người thương ông hằng nhớ đợi chờ. Chỉ với một câu thơ ngắn ngủi, Hàn Mặc Tử đã đưa người đọc trở về với không gian vườn tược nơi xứ Huế mộng mơ:

“Nhìn nắng hàng cau, nắng mới lên

……

Lá trúc che ngang mặt chữ điền?”

Qua lăng kính quả Hàn Mặc Tử, cảnh sắc thiên nhiên hiện lên thật vui tươi, lấp lánh. Từ xa là hình ảnh những hàng cau thẳng tắp vươn cao đón nắng mặt trời. Điệp từ "nắng" cùng với nghệ thuật so sánh " xanh như ngọc" gợi một không gian với những hình ảnh: Từng cành cây, ngọn cỏ, khóm lá rất tươi tốt láng bóng, " xanh như ngọc" là màu xanh sáng xanh trong là xanh của sự sống. Điểm nhấn chính là câu thứ tư khắc họa thiếu nữ trang nhã, phúc hậu. “Lá trúc che ngang mặt chữ điền”. Tác giả đã khéo léo tô đậm nét đẹp của cô gái Huế duyên dáng, dịu dàng, kín đáo, tình tứ đáng yêu giữa một khu rừng vui tươi, lộng lẫy. Có thể nói, phải có một tâm hồn nhạy cảm, biết yêu thương cái đẹp thì tác giả mới có thể vẽ nên bức tranh ngập tràn nắng mới như vậy. Những câu thơ tiếp lại có vẻ đượm buồn với gió, mây, dòng sông và hoa bắp:

“Gió theo lối gió, mây đường mây

Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay”.

Trong thơ ca, gió và mây thường gắn kết, song hành với nhau nhưng này lại chia đôi ngả. Phải chăng nó chất chứa nỗi niềm của chủ thể trữ tình trong cảnh chia lìa? Dòng Hương Giang thấm cái buồn của cảnh vật nên cũng trôi lờ lững trong “buồn thiu”, bâng khuâng. Đứng trước thiên nhiên với tâm trạng u buồn, tác giả buông câu hỏi tu từ:

“Thuyền ai đậu bến sông trăng đó

Có chở trăng về kịp tối nay?”

Buồn bã là thế nhưng nhà thơ vẫn không quên miêu tả vẻ đẹp của dòng “sông trăng” quê hương. Có thể thấy, không gian trăng lấp lánh kia đã trở thành hiện thân về trần thế tươi đẹp, về cuộc đời mà tác giả khao khát được hòa nhập và chiếm lĩnh. Tác giả hoàn toàn ý thức được số phận nghiệt ngã của mình, nhận biết được quỹ thời gian ngắn ngủi của mình. Vì thế, câu hỏi “Có chở trăng về kịp tối nay? ” vang lên. Chữ “kịp” vang lên đầy xót xa, đau đớn như để khắc họa tâm trạng lo âu, bồn chồn của nhà thơ. Qua đó, ta thấy một hồn thơ Hàn Mặc Tử lãng mạn, mang trong mình một tình yêu kín đáo, thơ mộng và thoáng buồn với quê hương. Nắng mới đã tan, sắc trăng đã tắt, nhân ảnh hư mờ, cả đoạn thơ bao phủ bởi một màu trắng xóa của sương khói:

“Mơ khách đường xa, khách đường xa

Áo em trắng quá nhìn không ra

Ở đây sương khói mờ nhân ảnh

Ai biết tình ai có đậm đà”.

Hiện thực nghiệt ngã bỗng chốc ùa về. Nếu trong thơ ca xưa, “sương khói” thường đi liền với tình cố hương thì này, xuất hiện giữa màn khói sương mờ ảo là dáng hình của một cô gái xứ Huế trắng trong, kín đáo. Chữ “quá” vang lên sao lại xót xa tiếc nuối đến thế. Giờ đây, Hàn Mặc Tử đang sống với những mảnh kí ức mong manh, đang dần nhạt hòa của mình. Để rồi, chính nhà thơ cũng trở nên xa lạ trong kí ức của mình “Ai biết tình ai có đậm đà”. Câu hỏi tu từ đặt ở cuối bài thơ dường như khiến nỗi niềm riêng của nhà thơ trở nên xót xa, làm tăng lên nỗi cô đơn trong tâm một con người thiết tha yêu đời yêu người.

Đọc “Đây thôn Vĩ Dạ”, chúng ta thấy mạch cảm xúc của nhân vật trữ tình ở đây là xao xuyến, bâng khuâng, nhớ nhung da diết. Cũng nhờ những tâm trạng ấy mà ta mới thấy được một bức tranh thiên nhiên và con người xứ Huế thật đẹp, một chàng thi sĩ với trái tim thương yêu thiên nhiên, đất nước đang bộc lộ tâm tư, cảm xúc của mình.