Bảo tháp Borobudur

Bảo tháp Borobudur nằm ở ngay trung tâm Java hòn đảo lớn nhất cạnh Sumatra trong quần đảo Indonesia, do vương triều Sailendra xây dựng khoảng cuối thế kỷ VIII. Borobudur được xác định như là một ngôi đền, một bảo tháp (stupa), một mạn - đà - la (đồ hình vũ trụ) khổng lồ, hoặc như một đàn tràng chấn tế. Nhìn chung, có thể xem là kết hợp của cả hai, là bảo tháp thể hiện toàn thể Phật pháp (Dharma), và là mạn - đà - la thể hiện vũ trụ của Pháp giới. Trong truyền thống Mật giáo, đồ hình Kim Cương giới mạn-đà - la (Vajradhâtu - mandala) biểu tượng cho trí tuệ viên mãn và trí tuệ sở chứng của Phật, và cũng được phối hợp với Thai tạng giới mạn - đà - la mô tả vũ trụ tĩnh biểu tượng hiện đại bi tâm của Phật.

Công trình kỳ vĩ này xây trên một bình diện nền vuông mỗi cạnh 112m quay ra bốn hướng, bao quanh bởi năm tầng thềm hình vuông liên đới và ba tầng thêm hình tròn đồng tâm chia theo cấp độ gồm có 72 tháp. Tất cả 504 tượng - trong đó có 72 tượng Phật đặt trong mỗi tháp tròn và 108 tượng đặt trong những hốc dọc những vách tường ngoài của năm tầng thềm được phân biệt với nhau bởi vị trí ở các tường phía Đông, Tây, Nam, Bắc, và bởi động tác thủ ấn. Đây là một trong những công trình tráng lệ nhất và hấp lực nhất trong thế giới Phật giáo. Ý nghĩa biểu tượng tâm linh của Borobudur còn nhiều ẩn ngữ, và sẽ không thể nào lý giải trọn vẹn được. Borobudur từng bị bỏ phế khoảng một thế kỷ sau khi nó được kiến tạo, khi trung tâm của vương quốc Java dời sang phía Đông của đảo này. Qua nhiều thế kỷ, nhất là sau thế kỷ XIV với sự suy tàn của Phật giáo và Ấn giáo khi người Java cải sang đạo Islam, nó bị bỏ rơi hoàn toàn, dần dà bị rừng rậm và tro bụi hỏa diệm sơn phủ kín. Cuối cùng Borobudur được các nhà thám hiểm châu Âu tái khám phá vào đầu thế kỷ XIX, kể từ đó nó được nghiên cứu và phục chế.