Lễ ăn cơm mới của người Xa Phó

Người Xa Phó còn được gọi là Phù Lá, Lao Pạ, Lao Mạ, Bồ Khô Pạ, Bồ Khô Mạ... sống tập trung chủ yếu ở một số xã của huyện Bảo Thắng, huyện Bảo Yên, Thị xã Sa Pa; thành phố Lào Cai của tỉnh Lào Cai. Họ có đời sống kinh tế gắn liền với sản xuất nông nghiệp, bởi vậy đã hình thành nên một tập quán riêng trong đời sống hằng ngày với nhiều nét văn hóa mang đặc trưng của dân tộc mình.

Đối với người Xa Phó, tết cơm mới là một nghi lễ rất quan trọng để cảm ơn tổ tiên, trời đất đã phù hộ cho gia đình, cộng đồng có vụ mùa bội thu. Đồng thời, nghi lễ còn có ý nghĩa là rước hồn mẹ lúa về kho để nghỉ ngơi, để chuẩn bị cho một năm canh tác mới, một mùa vụ mới vào năm sau.

Lễ hội cơm mới còn là dịp để đồng bào Xa Phó cùng nhau vui chơi, chào mừng một mùa vụ bội thu với các trò chơi dân gian, những tiết mục văn hóa văn nghệ, những tiết mục biểu diễn do chính người dân thực hiện: Múa xòe kết hợp với kèn ma nhí, đây là điệu múa xòe đặc trưng của người Xa Phó thường được tổ chức ngày tết, ngày hội vui mừng năm mới đã đến, mừng cho mùa màng bội thu, cầu cho con người cũng như vật nuôi được sinh sôi phát triển.

Múa xòe còn là dịp để con cháu đến chúc mừng người già trong gia đình và là dịp để thanh niên, trai gái tìm hiểu và lựa chọn bạn đời; Thổi sáo cúc kẹ là sáo làm bằng cây trúc, đặc biệt người Xa Phó dùng bằng mũi để thổi, tiếng sáo du dương, lúc trầm, lúc bổng rất say đắm lòng người; Múa sạp là điệu múa tập thể, thể hiện tinh thần đoàn kết, thể hiện tình cảm mến khách của người Xa Phó.