Nên cất bước đi xa khi còn trẻ
Trong mùa nghỉ Đông, con trai tôi gửi một E-mail từ Mỹ về, cho tôi biết rằng sẽ lái ô tô xuất phát từ nơi nó đang sống ở miền Bắc nước Mỹ xuống miền Nam, rồi còn vẽ bản đồ cho hành trình xuyên qua 11 bang. Ngày thứ ba sau khi xuất phát, nó gọi điện thoại từ Thủ phủ Austin Bang Texas về, háo hức cho tôi biết rằng ở đó có viện Bảo tàng O. Henry, tác giả của cuốn tiểu thuyết "Chiếc lá cuối cùng", hôm qua khi đi qua Memphis, nó đã vào thăm di chỉ nơi ở của Elvis Aron, Vua nhạc rock Mỹ.
Tôi thèm muốn được như con trai tôi, tôi ủng hộ nó, nên phiêu bạt đi xa vào tuổi thanh xuân. Phiêu bạt, sẽ khiến cho nó chứng kiến nhận biết những việc mà nó chưa từng thấy, khiến bán kính cuộc đời của nó nối dài càng xa và mở ra càng rộng.
Tôi nhớ vào một đêm đầu mùa xuân của năm nào, một mình tôi đợi chuyển chuyến tàu hỏa trên Nhà ga Béc-lin, chỉ có mấy người cũng đợi tàu trên sân ga vắng vẻ, trong số đó có một thanh niên trông rất giống người Trung Quốc, tôi bèn đến trước mặt cậu ấy để hỏi thăm, quả đúng là như vậy, cậu ấy cũng đón tàu. Chúng tôi liền trò chuyện với nhau, được biết cậu ấy là lưu học sinh đến đây học chuyên ngành Điện tử sau khi đã tốt nghiệp từ Trường Đại học Thiên Tân Trung Quốc. Tuy mười năm đã trôi qua, nhưng tôi vẫn nhớ như in cậu ấy nói một câu như thế này: "Khi vừa đặt chân đến Béc-lin, trong túi cháu chỉ còn lại có 10 USD". Chỉ vẻn vẹn 10 USD trong túi mà cậu ấy dám phiêu bạt như vậy, tôi đoán chừng rằng cậu ấy phải bỏ ra cái giá như thế nào đối với tình cảnh của mình, trên đất khách quê người, cử mục vô thân, ăn gió nằm sương, phiêu bạt chính là số phận của cậu ấy và cũng trở thành tính cách của cậu ấy.
Tôi cũng nghĩ đến chính bản thân mình, khi còn ít tuổi hơn cả thằng con hiện nay, tôi đã đạp xe lên miền Bắc, đến tận Bắc Đại Hoang (tỉnh Hắc Long Giang). Tất nhiên phải nếm trải rất nhiều cái khó khăn, mỗi khi Bắc Đại Hoang nổi cơn bão tuyết, trước hết, bão tuyết thổi bạt cái vẻ ương ngạch của tôi, đất trời giá lạnh, nẻo đường xa xăm, lòng dạ rối bời, tưởng chừng như đã bị bạt đến một khung trời khác, trái tim phiêu bạt tựa như cánh diều bị đứt dây, không biết rồi sẽ bay lạc đến nơi nao. Thế nhưng, hết thảy những thứ đó trong khi khiến tôi phải nếm trải nhiều đau khổ và tàn khốc như vậy rồi, cũng khiến tôi được tiếp xúc với tình thôn quê và tình người tốt đẹp biết bao, mà hết thảy không những đã phổ lên nốt nhạc của tuổi thanh xuân cho tôi, mà ngày nay đã trở thành ký ức khó quên trong đời tôi.
Đúng vậy, trái tim của tuổi trẻ thông thường không an phận, không biết thế nào là trời cao đất dày, và cứ suy nghĩ mông lung, cứ tưởng tượng ở phía xa xôi mới tốt đẹp biết bao, rồi mới dám lên đường đi phiêu bạt. Mà phiêu bạt không có nghĩa là đi du lịch, nhất định phải trả một cái giá, nếm trải thêm mùi vị của nhân sinh, cũng tuyệt đối không phải là hương vị cà phê nhấm nháp trong quán cà phê Starbucks ấm áp. Thế nhưng, cũng chỉ ở tuổi thanh xuân mới có thể đi phiêu bạt. Phiêu bạt, cần có dũng khí, cần phải có sức khỏe và trí tưởng tượng của tuổi trẻ, mới có thể gặt hái được những thứ chỉ ở độ tuổi thanh xuân mới có được sự thu hoạch, và mới có được những ký ức khi đã đến tuổi về già. Cuộc đời con người, nếu như có những gì gọi là không ân hận và không nuối tiếc, theo tôi đó chính là niềm vui nô đùa nghịch ngợm của tuổi thơ, là từng trải phiêu bạt của tuổi thanh xuân, là ký ức khó quên của tuổi về già.
Cả cuộc đời cứ sống trong ngôi nhà ấm áp dễ chịu, cho dù ngôi nhà đó có lư vàng hương toả, có gấm vóc ngọc ngà, thì cũng yếu đuối trước gió, cũng rối loạn tiêu hóa; suốt cả đời không chịu xa rời ngôi nhà một bước, thì cho dù có tình cha nghĩa mẹ, có vợ hiền con ngoan, thì cũng chỉ là con người có tầm mắt thiển cận, có đôi chân yếu mềm và khuôn mặt mỏng manh mà thôi. Tuổi trẻ, càng không nên để cõi lòng chứa đầy những vụn vặn quá sớm rồi rơi tõm vào trong vũng lầy chật hẹp, như con thuyền bị chìm xuống nơi êm đềm, hoặc đắm mình trong thế giới mạng hư vô, hoặc say sưa trong tổ ấm ngọt ngào, hoặc dày công cho sinh hoạt hàng ngày của mình từng ly từng tý, nhỏ như những dây mỳ sợi vậy, hao mòn sự sống của bản thân mình, để rồi trông già đi trước tuổi, như biến thành con ốc sên, chỉ có thể ló đầu ra ngoài chiếc vỏ nặng trịch trong chốc lát sau trận mưa, rồi đưa đôi mắt lờ đờ lên nhìn bầu trời màu tro u ám, rồi cho rằng bầu trời chỉ có to như vậy, trông bẩn như vậy mà thôi.
Tuổi trẻ, phải như hoa Bồ công anh trong mùa xuân vậy, mặc dù cánh hoa mỏng manh nhỏ bé, yếu đuối, chưa đủ sức để mọc đôi cánh bay lên trời xanh, cánh hoa chỉ có thể mượn sức gió thổi để bay đi phương xa; cho dù bay đi rồi rơi xuống nơi chưa biết trước, nhưng cũng nên bay đến mảnh đất hoang mà phấn đấu. Như vậy, bạn sẽ biết rằng thế giới không còn chỉ là ngôi nhà kính đẹp mắt, bạn mới thấy trước mặt không chỉ mà những bức tường ngăn cách cõi lòng. Bạn mới có thể trải nghiệm được, cuộc sống không còn chỉ là bị tắc xe suốt cả ban ngày, không còn chỉ là những bộ phim truyền hình hết tập này đến tập khác vào ban đêm, lại còn những cuộc cãi cọ vụn vặt trong gia đình mỗi lúc một gay gắt, rồi những cuộc cạnh tranh công khai hoặc ngấm ngầm như làn sóng lúc trầm lúc bổng ở đơn vị.
Hầu như ai cũng biết đến nhà thám hiểm Italia Marco Polo马可.波罗, ngay từ 17 tuổi ông đã theo cha và chú đi biển xa đến các nước châu Á, năm 21 tuổi ông một mình đặt chân đến khắp mọi miền đất nước Trung Quốc. Nhà hàng hải nổi tiếng người Anh, thuyền trưởng Cook 库克船长, 21 tuổi đã lần đầu tiên thực hiện ước mơ phiêu bạt thiết tha của mình trên cuộc hành trình vùng biển Bắc Hải. Schubert, nhà soạn nhạc nổi tiếng của Áo, 20 tuổi đã rời quê hương, bắt đầu cuộc đời phiêu bạt nghệ thuật nghèo khó của mình trên đất nước Viên. Nhà du lịch nổi tiếng Trung Quốc Từ Hà Khách, 22 tuổi đã bắt đầu trải nhiệm cuộc hành trình phiêu bạt muôn vàn gian khổ của mình. Đi một ngày đàng, học một sàng khôn... tất nhiên, tôi còn có thể đơn cử hiện tượng được gọi là "Cộng đồng Bắc phiêu" (Tức cộng đồng những người từ các tỉnh thành khác đến Bắc Kinh làm ăn sinh sống), đó là những người phải sống trong các ngôi nhà đơn sơ ở nông thôn Bắc Kinh, họ đều bắt đầu dòng đời phiêu bạt ban đầu của mình ngay từ lúc trẻ. Tuổi trẻ, là tài sản của phiêu bạt, là tấm giấy thông hành của phiêu bạt, là tấm bùa hộ mệnh của phiêu bạt. Mà phiêu bạt, chính là sự phóng đại giấc mơ của tuổi trẻ, là việc mở toang cõi lòng của tuổi trẻ, là quá trình viết nên tác phẩm đầu tay của tuổi trẻ. Cho dù phiêu bạt như bản nhạc "Hành trình mùa đông"《冬之旅》(Winterreise) của nhà soạn nhạc nổi tiếng Schubert 舒伯特, mênh mang một miền, đất trời du du, phía trước xa tít tắp, đằng sau không thấy lối về, đã đặt ra trước mắt biết bao gian truân khó nhọc không thể lường trước được, nhưng cũng đáng để dấn thân đi nếm trải.
Tiêu Phục Hưng
