Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 – 1585)
Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm quê ở làng Trung Am, huyện Vĩnh Lại (nay là huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng). Nguyễn Bỉnh Khiêm là con của ông Nguyễn Văn Định và bà họ Nhữ (con gái của Thượng thư Nhữ Văn Lan) - một người phụ nữ có học vấn, tinh thông việc tướng số. Từ nhỏ Nguyễn Bỉnh Khiêm đã được mẹ dạy dỗ rất cẩn thận nên sớm tỏ ra trưởng thành. Khi lớn lên, nghe tin ở Thanh Hoá có Bảng nhãn Lương Đắc Bằng là người hay chữ nên ông đã tìm vào để thỉnh giáo. Sau khi học ở nhà thầy Lương Đắc Bằng, ông đi thi và đỗ Trạng nguyên khoa thi năm 1535. Ông được nhà Mạc bổ làm Tả Thị Lang bộ Lại. Năm 1542, ông dâng sớ hạch tội 18 tên gian thần nhưng không được chấp nhận nên cáo quan về ở ẩn. Sau đó, nhà Mạc lại mời ông ra làm Thượng thư bộ Lại rồi làm Thái phó tước Trình Quốc công. Vì vậy nhân dân thường gọi ông là Trạng Trình. Năm 70 tuổi ông xin về hưu rồi ở quê cho đến lúc mất.
Trong những năm cáo quan ở ẩn, Nguyễn Bỉnh Khiêm dựng am Bạch Vân, tự xưng là Bạch Vân cư sỹ rồi mở trường dạy học. Học trò của ông có rất nhiều người nổi tiếng cả về văn lẫn võ. Về văn thì có: Nguyễn Dữ, Lương Hữu Khánh, Phùng Khắc Khoan... về võ có Nguyễn Quyện. Học trò của ông sau khi học thành tài thì tìm ra nhiều con đường để tiến thân. Có người theo nhà Mạc, người theo Lê, người phụng sự cho chúa Trịnh nhưng tất cả đều rất tôn trọng ông. Không chỉ học trò mà tất cả những người thời đó đều coi ông như một bậc thầy đáng kính. Các Triều đình nhà Mạc, Lê, Trịnh, Nguyễn... đều rất kính trọng ông và thường sai người đến xin chỉ dạy. Nguyễn Bỉnh Khiêm không câu nệ đường lối chính trị nên đều tận tình chỉ bảo cho tất cả. Và tất cả các thế lực chính trị lúc bấy giờ đều công nhận những chỉ dẫn của ông là đúng. Vì vậy người ta coi ông là bậc đại hiền, bậc tiên tri. Trong lòng của các học trò, ông là thầy giáo tài ba, là Tuyết Giang phu tử lừng lẫy. Trong cảm quan văn hoá dân gian ông được coi là một ông trạng, một vị tiên.
