Nhà thờ đá Phát Diệm
Quần thể nhà thờ đá Phát Diệm nằm trên huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, Nhà thờ Chính tòa Phát Diệm (còn gọi là nhà thờ đá Phát Diệm) là quần thể nhà thờ Công giáo được đánh giá đẹp nhất Việt Nam. Công trình này đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1988.
Quần thể kiến trúc đồ sộ này do linh mục chính xứ Phát Diệm thời bấy giờ Phêrô Trần Lục chủ trì xây dựng từ năm 1875 và đến năm 1898 thì cơ bản hoàn thành. Nhà thờ đá Phát Diệm được xây dựng nhiều hạng mục khác nhau như: ao hồ, tượng đài, Phương Đình, nhà thờ lớn, các nhà nguyện, hang đá nhân tạo... Tất cả bố trí trên một mặt bằng tổng thể hình chữ “Vương, trước có hồ, sau có núi, không những làm cho phong cảnh thêm hữu tình mà còn thể hiện quan niệm của người Á đông “Tiền có thuỷ, hậu có sơn”, mọi việc sẽ diễn ra tốt đẹp, an lành cho cuộc sống hiện tại và tương lai.
Phương Đình là hạng mục công trình được hoàn thành cuối cùng vào năm 1899, là điểm nhấn, là kiệt tác về nghệ thuật, kiến trúc. Phương Đình có nghĩa là “Nhà vuông”, không vút cao trên bầu trời theo hình tháp vuông hoặc tròn thường thấy như ở các thánh đường phương Tây, Phương Đình mang hình dáng của một ngôi đình làng rộng lớn, chiều ngang 21m, sâu 17m, cao 25m.
Tầng dưới là lớn nhất, nếu bỏ đi hai lối lên gác thì phần giữa có hình dáng như một cổng tam quan trong kiến trúc truyền thống, được xây bằng đá xanh với kỹ thuật thủ công tinh xảo. Có thể nói, quần thể Thánh đường Phát Diệm là sự kết hợp hài hòa, tinh tế của lối kiến trúc nhà thờ phương Tây và kiến trúc truyền thống phương Đông. Công giáo mang đức tin đến cho con người nhưng kiến trúc, không gian thờ tự nơi đây mang đậm hình ảnh mái đình, ngôi chùa vốn đã ăn sâu vào tiềm thức của con người Á Đông nói chung và người Việt Nam nói riêng, tạo nên sự bình an, che chở. Và đây cũng là biểu tượng của sự giao thoa giữa Công giáo và truyền thống tín ngưỡng của dân tộc Việt Nam.
Nhà thờ đá Phát Diệm còn là điểm du lịch hấp dẫn của du khách trong nước và ngoài nước, là điểm nhấn trong bức tranh về di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh của quê hương Ninh Bình.
