Thuế máu - Bài 5

Bố cục:

- Phần 1: Từ đầu đến "đất nước mình nữa": Chiến tranh và người bản xứ.

- Phần 2: Tiếp đến "không ngần ngại": Chế độ lính tình nguyện.

- Phần 3: Còn lại: Kết quả của sự hi sinh.

Hướng dẫn soạn bài:

Câu 1 (trang 91 sgk Văn 8 Tập 2): Nhận xét về cách đặt tên các chương, các phần trong văn bản:

- Văn bản được đặt tên là "Thuế máu" trùng với tên chương 1.

- Cách đặt tên chương đã vạch trần tính chất dã man của một loại thuế đặc biệt mà thực dân Pháp đánh vào dân thuộc địa: Thuế máu.

- Tên các phần trong văn bản cũng góp phần tố cáo bộ mặt thực dân Pháp, làm rõ tính chất dã man của thuế máu:

+ Phần 1: Chỉ rõ sự giả nhân giả nghĩa của thực dân Pháp bắt dân thuộc địa làm bia đỡ đạn và chết cho bọn thực dân.

+ Phần 2: Tố cáo cái gọi là "chế độ lính tình nguyện" mà những người thuộc địa phải thực hiện.

+ Phần 3: Nói về kết quả của sự hi sinh, vạch trần những lời lẽ lừa bịp, giả nhân giả nghĩa của bọn thống trị.

Câu 2 (trang 91 sgk Văn 8 Tập 2):

- Thái độ của các quan cai trị thực dân đối với người dân thuộc địa: Trước khi có chiến tranh và Khi có chiến tranh xảy ra

• Trước khi có chiến tranh: Người dân thuộc địa chỉ là những kẻ bẩn thỉu, giỏi lắm chỉ là kéo xe và ăn đòn
• Khi chiến tranh xảy ra: Biến thành những đứa con yêu, những người bạn hiền, những chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do.

- Số phận thảm thương của những người dân thuộc địa trong các cuộc chiến tranh phi nghĩa được miêu tả: phải lìa bỏ quê hương, phơi thây trên các bãi chiến trường, chết chìm trên biển, lấy máu mình tưới lên những vòng nguyệt quế của các cấp chỉ huy, khạc ra từng miếng phổi,..

Câu 3 (trang 91 sgk Văn 8 Tập 2):

- Các thủ đoạn, mánh khóe bắt lính của bọn thực dân:

+ Bắt giam, cưỡng bức phải đi lính

+ Lợi dụng việc bắt lính để tham nhũng

+ Bắt con nhà nghèo, tống tiền con nhà giàu.

+ Rêu rao là người dân tình nguyện "tấp nập đầu quân"

+ Xích tay điệu về tỉnh lị, nhốt và áp tải xuống tàu.

- Người dân thuộc địa không hề tình nguyện hiến dâng xương máu như lời lẽ của bọn cầm quyền. Họ tìm mọi cách để không bị bắt đi lính: tự làm cho mình nhiễm phải những bệnh nặng nhất, thông thường là bệnh đau mắt toét chảy mủ bằng cách xát vào mắt nhiều thứ chất độc từ vôi sống đến mủ bệnh lậu; họ biểu tình, bạo động.

Câu 4 (trang 92 sgk Văn 8 Tập 2):

- Kết quả sự hi sinh của người dân thuộc địa trong các cuộc chiến tranh:

+ Họ lại trở về giống người bẩn thỉu như trước

+ Bị lột hết tất cả của cải, kể cả những thứ họ tự mua

+ Kiểm soát và đánh đập họ vô cớ

+ Cho họ ăn như cho lợn ăn, xếp họ như xếp lợn dưới hầm tàu ẩm ướt thiếu ánh sáng, thiếu không khí.

+ Nói họ: cút đi.

- Nhận xét cách đối xử của chính quyền thực dân đối với họ sau khi đã bóc lột thuế máu của họ: Đây là sự đối xử vô cùng dã man, chúng không 1 lời cảm ơn những người đã đem tính mạng ra chiến đấu cho chúng mà chúng còn đuổi, bóc lột, đánh đập họ.

Câu 5 (trang 92 sgk Văn 8 Tập 2):

- Trình tự bố cục các phần trong chương: theo trình tự thời gian, trước khi chiến tranh xảy ra chúng coi người bản xứ là những tên da đen bẩn thỉu, chỉ biết đánh xe; khi chiến tranh xảy ra chúng lừa bịp họ, tâng bốc họ là những người con yêu, bạn hiền, chiến sĩ bảo vệ công lí; khi chiến tranh kết thúc, đánh đập bóc lột họ. Qua trình tự đó chúng ta thấy được bộ mặt trơ tráo, trắng trợn của thực dân.

- Nghệ thuật châm biếm, đả kích sắc sảo, tài tình của tác giả:

+ Giọng văn châm biếm (chế độ lính tình nguyện được tiến hành như thế này.. chúng tóm những người khỏe mạnh,… đi lính tình nguyện hoặc xì tiền ra,..), những câu hỏi mang tính chất khẳng định (Nếu quả thật…; Những cuộc biểu tình..)

+ Các hình ảnh so sánh mỉa mai để vạch trần sự lừa dối, bóc lột của bọn thực dân.

Câu 6 (trang 92 sgk Văn 8 Tập 2): Đoạn trích giàu yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm thể hiện trong:

- Thái độ mỉa mai, châm biếm, đả kích kẻ thù: chiến tranh vui tươi, quan phụ mẫu nhân hậu,..

- Những từ ngữ có tính khẩu ngữ: đùng một cái, ấy thế mà,..

- Thái độ thắng thắn, chất vấn: Tại sao có cảnh tốp bị xích tay,..

- Sự tin tưởng: Chúng tôi chắc rằng…