Ý nghĩa nhan đề bài "Ai đã đặt tên cho dòng sông" số 5
“Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của Hoàng Phủ Ngọc Tường là bài bút ký xuất sắc được viết tại Huế vào ngày 4 tháng 1 năm 1981. Nhà văn đã xây dựng cho tác phẩm của mình một nhan đề thật đặc biệt, đó là một câu hỏi tu từ: “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”. Câu hỏi gợi mở về việc lý giải nguồn gốc của dòng sông, mà cụ thể hơn đó chính là con sông Hương.
Nguồn gốc của con sông xuất phát từ một huyền thoại mỹ lệ của người dân làng Thành Chung: “Người làng Thành Chung có nghề trồng rau thơm. Ở đây kể lại rằng vì yêu quý con sông xinh đẹp, nhân dân hai bờ sông đã nấu nước của trăm loài hoa đổ xuống dòng sông cho làn nước thơm tho mãi mãi”. Chính huyền thoại ấy là câu trả lời cho câu hỏi trên. Đồng thời qua đó, nhà văn muốn thể hiện niềm tự hào của con người muốn mang cái đẹp để vun đắp cho quê hương xứ Huế. Ngoài ra, nhan đề cũng bộc lộ niềm biết ơn sâu sắc về những con người đã có công khai phá ra vùng đất này. Đây quả thật là một nhan đề giàu ý nghĩa.
Nhan đề “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” lấy từ câu hỏi bâng khuâng của một nhà thơ Hà Nội khi lặng ngắm dòng sông. Bài ký lý giải tên dòng sông bằng một huyền thoại mỹ lệ: “Người làng Thành Chung có nghề trồng rau thơm. Ở đây kể lại rằng vì yêu quý con sông xinh đẹp, nhân dân hai bờ sông đã nấu nước của trăm loài hoa đổ xuống dòng sông cho làn nước thơm tho mãi mãi”.
Huyền thoại ấy đã trả lời câu hỏi: “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”. Rất có thể tác giả muốn khẳng định: chính những người dân bình thường – những người sáng tạo ra văn hóa, văn học, lịch sử “đã đặt tên cho dòng sông”. Với nhan đề như vậy, tác giả muốn lưu ý mọi người về một cái tên đẹp của dòng sông và cũng là cái cớ để tác giả ngợi ca vẻ đẹp của quê hương. Gợi lên niềm biết ơn đối với những người đã khai phá miền đất này, niềm tự hào về quê hương.
