“Nhà thơ viết nằm” Đỗ Trọng Khơi là một thi sĩ độc đáo của nền văn học Việt Nam hiện đại. Tai ương vì bệnh tật đổ xuống cuộc đời khi anh đang bước vào cấp tiểu học. Từ đó, chiếc giường con là nơi anh trải lòng mình qua những trang thơ, trang văn dạt dào cảm xúc về tình người, tình đời.

Nhiều tác phẩm, giải thưởng được báo chí và bạn đọc yêu mến khen tặng đã động viên Đỗ Trọng Khơi rất nhiều trong cuộc sống. “Thu sang” – một thi phẩm lục bát càng khẳng định thêm điều đó. Bài thơ phác họa một bức tranh thiên nhiên buổi giao mùa khi trời đất sang thu, đồng thời là tiếng lòng thiết tha của nhà thơ đối với quê hương, đất nước.

Hai câu thơ mở đầu được nhà thơ miêu tả khoảnh khắc giao mùa bằng sự mẫn cảm và tinh tế. Mùa hè đã bước đến biên độ cuối cùng của nó, chỉ còn lại sự mong manh của thanh âm và màu sắc. Cái gì đã đạt đến giới hạn của sự đầy đặn và viên mãn nhất tất nó phải chuyển sang một hình thái khác.

Mùa hè cũng vậy, khi “đã tràn ngàn nỗi mong manh”, một tiếng chim vút lên sẽ “đẩy khoảng trời xanh sang mùa”, báo hiệu bóng dáng mùa thu đang về chiếm ngự: “Đã tràn ngàn nỗi mong manh/ Tiếng chim đẩy khoảng trời xanh sang mùa”.

Đâu chỉ có âm thanh của tiếng chim vang vọng, chính sắc vàng mới làm nên đặc trưng của vẻ đẹp mùa thu. Mùa thu tự thân đã vàng, vậy nên nhìn đâu màu vàng cũng mênh mang trời đất. Nhà thơ Đỗ Trọng Khơi không miêu tả từng nét vàng cụ thể, ông chỉ cảm nhận qua hai chiều không gian, thời gian một cách khái quát, rộng lớn.

Màu vàng từ nắng mưa, từ sâu trong lòng đất (có lẽ biểu hiện qua hình hài cây lá) và màu vàng từ bầu trời của những mùa thu xưa cũng đang tụ về nhuộm sắc. Tất cả hóa thành vẻ đẹp nên thơ, không chỉ qua cảnh sắc mà sâu lắng hơn, mùa thu đã chiếm trọn lòng người: “Vàng như tự nắng tự mưa/ Tự lòng đất, tự trời xưa nhuộm về”.

Vàng thu đã chiếm ngự, sắc xanh của mùa hè không sao chống đỡ nổi, đã hom hem và “kiệt sức” mất rồi. Ánh nắng nồng rực rỡ mùa hè giờ cũng tan theo âm thanh của “hồn ve” lìa xa trần thế. Những câu thơ tràn đầy cảm xúc, sâu lắng như nỗi lòng vương vấn của thi nhân: “Xanh lên đã kiệt sức hè/ Nắng nồng theo lối hồn ve lìa ngàn”.

Hai câu thơ cuối bài miêu tả âm thanh tiếng lá mùa thu vườn chiều xao động. Một âm thanh rất vui tươi, sống động, khác với sự mơ hồ, lặng lẽ, buồn thương của âm thanh mùa thu trong thơ Lưu Trọng Lư trước Cách mạng tháng Tám 1945: “Vườn chiều rộn lá thu sang/ Heo may ngậm mảnh trăng vàng rong chơi”.

Quả vậy, mùa hè đã thực sự nhường bước để hồn thu ngân lên tiếng nói của mình qua lớp lớp lá thu đang xạc xào, rộn rã. Thú vị nhất là hình ảnh câu thơ cuối bài hiện lên thật đẹp và lãng mạn qua cái nhìn tinh tế và mơ mộng của nhà thơ. Gió heo may vốn không có dáng hình, diện mạo, chỉ se se lạnh khi đất trời đón bóng thu sang.

Thế nhưng, qua cảm nhận của Đỗ Trọng Khơi, heo may đang “ngậm” mảnh trăng vàng “rong chơi” giữa bầu trời mênh mang sắc vàng thấm đẫm: Trăng vàng, lá vàng, mưa vàng, nắng vàng và dường như cả trời đất cổ kim cũng ùa về trong sắc vàng rạo rực. Một bức tranh thu vàng rộng lớn, mênh mông choáng ngợp hồn người.

“Thu sang” của Đỗ Trọng Khơi là bức tranh thiên nhiên sống động, đẹp đẽ trong buổi giao mùa – từ hạ sang thu qua cảm xúc và cái nhìn tinh tế của tác giả. Với ngôn ngữ thơ biểu cảm, hình tượng thơ giàu âm thanh và màu sắc, bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước tươi đẹp, rộn ràng. Một nhà thơ “suốt đời nằm để viết” có được tình cảm trong sáng ấy quả là một nghị lực, một niềm lạc quan thật đáng ngưỡng mộ lắm thay!

Nguồn: Lê Thành Văn (giaoducthoidai.vn)

Một năm bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, mùa nào cũng mang trong mình một vẻ đẹp riêng nhưng có lẽ mùa đẹp nhất, mùa lãng mạn nhất phải kể đến đó chính là mùa thu với một vẻ đẹp nhẹ nhàng mà đầy chất thơ mông. Đặc biết đối với khoảnh khắc giao mùa từ hạ sang thu lại là một bức tranh đẹp mà rất nhiều nhà thơ chú ý đến. Đặc biệt phải nhắc tới bài thơ “Thu sang” của tác giả Đỗ Trọng Khơi.

“Đã tràn ngân nỗi mong manh

Tiếng chim đẩy khoảng ngày xanh sang mùa

Vàng như tự nắng tự mưa

Tự lòng đất, tự trời xưa nhuộm về

Xanh lên đã kiệt sức hè

Nắng hồng theo lối hồn ve lìa ngàn

Vườn chiều rộn lá thu sang

Heo may ngậm mảnh trăng vàng rong chơi”

Khi mà thời tiết mùa hè chỉ còn lại chút mong manh trên bầu trời, bằng sự cảm nhận tinh tế của mình nhà thơ đã cảm nhận được trên bầu trời ấy là tiếng của lòa chim đẩy ngày sang thu đến càng gần. Không chỉ mỗi tiếng chim mà cả màu sẵn cũng trở nên hết sức hài hòa như báo trước sự ra đi của mùa hè cũng như mùa thu đang đến tràn ngập sức sống.

Trên bầu trời xuất hiện sắc vàng mà như tự trời đất nhuộm vàng sắc trời ấy chứ không phải do mùa hạ đi để lại sắc vàng. Đó là màu vàng tự nắng, tự mưa tự trời xưa nhuộm về hết sự tự nhiên.

Còn lại chút sắc xanh tại bầu trời ấy như đã kiệt sức, báo hiệu rằng mùa hè sắp phải đi để chỗ cho mùa thu đến. Chút nắng hồng còn lại như theo theo tiếng ve biến mất đi để hoàn toàn nhường chỗ lại cho mùa thu đến. Khung cảnh lúc này như một bức tranh tươi sáng, tràn đầy màu sắc tươi sáng vô cùng rộn rã.

Trong bức tranh thiên nhiên ấy, cuối cùng mùa thu cũng đã bước vào. Trong vườn rộn lá báo hiệu cho sự xuất hiện của mùa thu. Không chỉ vậy còn có sự xuất hiện của gió heo may, làn gió đặc trưng mà chỉ mùa thu mới có và cảnh ánh trăng vàng rong chơi như những ngày rằm tháng 8.

Bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa màu sắc cùng âm thanh của bức tranh thiên nhiên. Ta có thể thấy âm thanh ở đây vô cùng rộn rã, náo nhiệt kết hợp cùng những gam màu tươi sáng, rực rỡ. Qua đó thể hiện được rõ nét vẻ đẹp của mùa thu với sự sinh động, có hồn và tràn ngập sức sống. Ngôn ngữ giàu tính biểu cảm, hình ảnh thơ đầy màu sắc, tượng thanh phong phú.

Bài thơ là sự cảm nhận tinh tế của tác giả Đỗ Trọng Khơi đối với thiên nhiên. Đó là sự thả hồn vào thiên nhiên, cảm nhận bài thơ một cách hết sức tinh tế để rồi tác giả đã khéo léo vẽ ra trước mắt người đọc một bức tranh thiên nhiên vô cùng sinh động, màu sắc tươi tắn và có cả tiếng của chim.

Mùa thu là đề tài quen thuộc trong sáng tác thơ ca. Một trong những bài thơ hay viết về mùa thu là Thu sang của Đỗ Trọng Khơi.

Mở đầu bài thơ, tác giả đã khắc họa khoảnh khắc giao mùa thật tinh tế. Mùa hè đã chuẩn bị rời đi, chỉ còn lại âm thanh và màu sắc thật mong manh. Một tiếng chim “đẩy khoảng trời xanh sang mùa”, báo hiệu mùa thu đã về:

“Đã tràn ngập nỗi mong manh

Tiếng chim đẩy khoảng ngày xanh sang mùa”

Nhưng không chỉ có âm thanh, sắc vàng mới làm nên đặc trưng của vẻ đẹp mùa thu. Nhà thơ không miêu tả từng nét vàng cụ thể, mà chỉ cảm nhận qua chiều không gian, thời gian một cách khái quát, rộng lớn.

Màu vàng đến từ nắng, từ mưa. Màu vàng đến tự lòng đất hay tự trời xưa. Tất cả đã hóa thành vẻ đẹp nên thơ, sắc vàng đã chiếm trọn không gian:

“Vàng như tự nắng tự mưa

Tự lòng đất, tự trời xưa nhuộm về”

Mùa hè đã đi qua, cùng với âm thanh của “hồn ve” lìa xa trần thế. Những câu thơ tràn đầy cảm xúc, sâu lắng như nỗi lòng vương vấn của thi nhân:

“Xanh lên đã kiệt sức hè

Nắng nồng theo lối hồn ve lìa ngàn”

Hai câu thơ cuối bài thơ miêu tả âm thanh tiếng lá mùa thu vườn chiều xao động. Một âm thanh rất vui tươi, sống động, khác hoàn toàn với sự mơ hồ, lặng lẽ, buồn thương của âm thanh mùa thu trong thơ Lưu Trọng Lư trước Cách mạng tháng Tám 1945:

“Vườn chiều rộn lá thu sang

Heo may ngậm mảnh trăng vàng rong chơi”

Thu đã sang qua lớp lá vàng xào xạc. Hình ảnh cuối bài thật là độc đáo và thú vị. Gió heo may vốn dĩ không có dáng hình, diện mạo, chỉ se se lạnh khi đất trời đón bóng thu sang. Qua cảm nhận của riêng nhà thơ, gió heo may đang “ngậm” mảnh trăng vàng “rong chơi” giữa bầu trời mênh mang sắc vàng thấm đẫm.

Trăng vàng, lá vàng, mưa vàng, nắng vàng và dường như cả trời đất cổ kim cũng ùa về trong sắc vàng rạo rực. Nhà thơ Đỗ Trọng Khơi đã khéo léo sử dụng những hình ảnh độc đáo, bằng thể thơ lục bát truyền thống cùng với giọng thơ nhẹ nhàng góp phần diễn tả vẻ đẹp lúc thu sang.

Như vậy, bài thơ đã khắc họa được vẻ đẹp thiên nhiên trong buổi giao mùa – từ hạ sang thu qua cảm xúc và cái nhìn tinh tế của tác giả.

Khoảnh khắc giao mùa luôn đem đến cho các nhà thơ nhiều cảm xúc. Và bài thơ “Thu sang”, Đỗ Trọng Khơi đã khắc họa tinh tế vẻ đẹp của thiên nhiên lúc thu sang.

“Đã tràn ngập nỗi mong manh

Tiếng chim đẩy khoảng ngày xanh sang mùa”

Khi mà những dấu hiệu của mùa hè chỉ còn lại mong manh. Thì một tiếng chim vang lên cũng đã “đẩy khoảng trời xanh sang mùa”. Thiên nhiên đã bước vào thu với những tín hiệu rõ ràng.

Nhà thơ đã khắc họa vẻ đẹp của mùa thu qua sắc vàng. Màu vàng đến từ nắng, từ mưa. Màu vàng đến tự lòng đất hay tự trời xưa. Từ “nhuộm” được sử dụng thật tinh tế, gợi cảm giác dường như toàn bộ sắc thu đã tràn ngập trong không gian

“Vàng như tự nắng tự mưa

Tự lòng đất, tự trời xưa nhuộm về”

Tiếp đến, tác giả gửi gắm tâm tư cùng với sự luyến tiếc mùa hè. Sắc xanh cảu ngày hè cùng với âm thanh của “hồn ve” đã lìa xa.

“Xanh lên đã kiệt sức hè

Nắng nồng theo lối hồn ve lìa ngàn”

Đến hai câu thơ cuối cùng, khung cảnh khu vườn trong chiều thu hiện lên đầy độc đáo:

“Vườn chiều rộn lá thu sang

Heo may ngậm mảnh trăng vàng rong chơi”

Khu vườn thu có lá vàng kêu xào xạc. Hình ảnh cuối bài là một nhân hóa độc đáo. Gió heo may vốn không có dáng hình, diện mạo. Nhưng nhà thơ đã viết rằng gió heo may đang “ngậm” mảnh trăng vàng “rong chơi” giữa bầu trời mênh mang sắc vàng thấm đẫm. Một nhân hóa thật khéo léo và thú vị.

Bài thơ “Thu sang” đã khắc họa được vẻ đẹp thiên nhiên trong buổi giao mùa – từ hạ sang thu qua cảm xúc và cái nhìn tinh tế của tác giả.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa nhận xét: “Đỗ Trọng Khơi là một nhà thơ đặc biệt, thất học, mồ côi và bị tật nguyền từ bé nhưng bằng nghị lực, anh vượt lên số phận để sống, để cống hiến và đóng góp cho nền văn học nước nhà.

Những vần thơ của anh luôn chứa đầy tính nhân sinh quan, là sự chiêm nghiệm về những gì thân thuộc, gần gũi quanh ta. Là nét chấm phá rất riêng về phong cách nghệ thuật…”. Nhà thơ Đỗ Trọng Khơi đọc sách để tìm đến với chân lý sống, tìm đến những niềm tin, niềm lạc quan và tìm thấy chính mình.

Đặc biệt qua tác phẩm “Thu sang” ta có thể nhìn thấy một hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, sống động được thể hiện bằng tình cảm yêu thương, trân trọng đối với thiên nhiên của tác giả.

Đã tràn ngàn nỗi mong manh

Tiếng chim đẩy khoảng ngày xanh sang mùa

Vàng như tự nắng tự mưa

Tự lòng đất, tự trời xưa nhuộm về

Xanh lên đã kiệt sức hè

Nắng nồng theo lối hồn ve lìa ngàn

Vườn chiều rộn lá thu sang

Heo may ngậm mảnh trăng vàng rong chơi.

Khi mà thời tiết mùa hạ chỉ còn lại chút mong manh trên bầu trời, bằng sự cảm nhận tinh tế của mình Đỗ Trọng Khơi đã cảm nhận được trên bầu trời ấy là tiếng của lòa chim đẩy khoảnh khắc sang thu đến càng gần.

Không chỉ là tiếng chim mà cả màu sắc cũng trở nên hết sức hài hòa như báo trước sự ra đi của mùa hè, mùa thu đang đến tràn ngập sức sống. Trên bầu trời xuất hiện sắc vàng tự trời đất nhuộm lấy chứ không phải do mùa hạ đi để lại sắc vàng. Đó là màu vàng tự nắng, tự mưa tự trời xưa nhuộm về hết sự tự nhiên,

Còn lại chút sắc xanh tại bầu trời ấy như đã kiệt sức, báo hiệu rằng mùa hè sắp phải đi để chỗ cho mùa thu đến. Chút nắng hồng còn lại như theo theo tiếng ve biến mất đi để hoàn toàn nhường chỗ lại cho mùa thu đến. Khung cảnh lúc này như một bức tranh tươi sáng, tràn đầy màu sắc tươi sáng vô cùng rộn rã.

Trong bức tranh thiên nhiên ấy thì cuối cùng mùa thu cũng đã bước vào. Trong vườn rộn lá vàng báo hiệu cho sự xuất hiện của mùa thu.

Bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa mảng màu sắc và âm thanh của bức tranh thiên nhiên. Chúng ta có thể thấy âm thanh ở đây vô cùng rộn rã, náo nhiệt kết hợp cùng những gam màu tươi sáng, rực rỡ. Qua đó thể hiện được rõ nét vẻ đẹp của mùa thu với sự sinh động, có hồn và tràn ngập sức sống.

Bằng tâm hồn tinh tế, nhạy cảm của mình nhà thơ Đỗ Trọng Khơi đã vẽ ra trước mắt người đọc một bức tranh thiên nhiên vô cùng phong phú và đặc sắc. Chắc hẳn phải là một người có tâm hồn yêu thiên nhiên thiết tha thì mới có thể vẽ ra được những dòng thơ chân thực đến vậy.

Nếu một lần trải nghiệm hương sắc mùa thu “chùng chình qua ngõ” trong Sang thu của Hữu Thỉnh, bạn sẽ cảm thấy đắm say cái “đám mây mùa hạ vắt nửa mình sang thu”. Còn đến với Thu sang của Đỗ Trọng Khơi, bạn càng cảm nhận được cái giao hòa giữa thiên nhiên đất trời và con người nó vô cùng trong trẻo, ngọt ngào và yêu mến.

Tác giả Đỗ Trọng Khơi có một tâm hồn giàu tình yêu dành cho thiên nhiên, tình cảm ấy rất trong sáng và tràn ngập sức sống. Bài thơ Thu sang của ông đã ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên tươi mới, tràn ngập sức sống vào mùa thu, từ đó thể hiện tình yêu thiên nhiên, quê hương đất nước. Tình yêu ấy khiến tác giả nhìn thấy thiên nhiên lức nào cũng tươi đẹp, rộn ràng và hấp dẫn. Đó là tình yêu thiên nhiên và khát vọng hòa nhập vào thiên nhiên của tác giả được thể hiện qua những gam màu tươi sáng, rực rỡ, những hình ảnh tràn ngập sức sống, những chuyển biến tinh tế của cảnh sắc. Chính bởi yêu thiên nhiên, chìm đắm trong thiên nhiên nên ông mới có thể cảm nhận những rung chuyển ấy, và nhìn nó bằng ánh mắt tươi mới, khác hẳn những ánh nhìn u buồn, ủ dột của các nhà văn khác về mùa thu.

Bằng việc miêu tả những chuyển biến của thiên nhiên lúc thu sang, tác giả mang đến cho người đọc hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, sống động đồng thời thể hiện tình cảm yêu thương, trân trọng đối với sự hiện hữu của thiên nhiên quanh mình.