Phần I: ĐỀ VĂN BIỂU CẢM VÀ CÁC BƯỚC LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Đề văn biểu cảm:

a. Cảm nghĩ về dòng sông:

- Đối tượng: dòng sông quê hương em.

- Tình cảm cần biểu hiện: sự yêu quý của em với dòng sông quê hương.

b. Cảm nghĩ về đêm trăng trung thu:

- Đối tượng: trăng trong đêm trung thu, kỉ niệm trong đêm trăng.

- Tình cảm: yêu thích đêm trăng trung thu.

c. Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ

- Đối tượng: nụ cười của mẹ

- Tình cảm: yêu quý, trân trọng.

d. Vui buồn tuổi thơ.

- Đối tượng: kỉ niệm vui buồn của tuổi thơ

- Tình cảm: nhắc lại, thấy gắn bó, hoài niệm về quá khứ.

e. Loài cây em yêu.

- Đối tượng: cây na

- Tình cảm: yêu quý, coi nó như bạn.

2. Các bước làm bài văn biểu cảm:

Cho đề bài: Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ.

a. Tìm hiểu đề và tìm ý:

- Đối tượng biểu cảm: nụ cười của mẹ

- Hình dung về nụ cười của mẹ: nụ cười động viên, an ủi, hạnh phúc…

b. Lập dàn bài:

* Mở bài: giới thiệu em ấn tượng nhất nụ cười của mẹ.

* Thân bài:

- Vài nét về mẹ: hiền lành, nụ cười sáng và lan tỏa hạnh phúc đến cho mọi người.

- Biểu hiện về nụ cười của mẹ:

+, Mẹ cười khi thấy hạnh phúc (lúc em được điểm cao).

+, Nụ cười của mẹ là sự động viên cho em ( khi em học đàn nhưng chưa đánh được).

+, Nụ cười tha thứ, bao dung khi em mắc lỗi (em nói lời không phải với mẹ).

- Khi thiếu vắng nụ cười của mẹ: em cảm thấy nó thiếu đi một thứ gì đó quan trọng.

- Em làm như thế nào để lúc nào cũng thấy mẹ cười: em phải chăm ngoan, học giỏi.

* Kết bài: Cảm xúc của em với mẹ và phải luôn yêu thương, kính trọng mẹ.

c. Các em dựa trên dàn bài gợi ý và viết bài hoàn chỉnh.

d. Sau khi viết, các em chỉnh sửa các lỗi chính tả, diễn đạt và xem bài của mình đã đúng chủ đề chưa.

Phần II: LUYỆN TẬP

a. Bài văn biểu đạt tình cảm: yêu làng quê An Giang của tác giả.

Đối tượng: quê hương An Giang yêu dấu.

Nhan đề: Quê hương An Giang của tôi.

b. Nêu dàn ý của bài:

- Mở bài: giới thiệu tình yêu quê hương của tác giả.

- Thân bài:

+, Những kỉ niệm tuổi thơ

+, Tình yêu quê hương trong chiến đấu và tình yêu đối với những người anh hùng của quê hương.

- Kết bài: Cảm xúc của con người xa quê.

c. Phương thức biểu cảm của bài văn: biểu cảm trực tiếp.

I. Đề văn biểu cảm và các bước làm bài văn biểu cảm

1. Đề văn biểu cảm

- Đối tượng:

a. Dòng sông quê hương

b. Đêm trăng trung thu

c. Nụ cười của mẹ

d. Kỉ niệm tuổi thơ

e. Loài cây

- Tình cảm:

Các đề a, b, c và d đều thể hiện tình cảm yêu mến.
Đề d thể hiện tình cảm vui buồn đan xen.

2. Các bước làm bài văn biểu cảm

a.

- Đối tượng: nụ cười của mẹ.

- Cần hình dung được: nụ cười của mẹ như thế nào, khi nào thì mẹ cười, tác dụng của nụ cười ấy đối với người viết.

b. Lập dàn bài:

* Mở bài: Giới thiệu chung về nụ cười của mẹ: ấm áp, dịu dàng hay rạng rỡ, tươi tắn?

* Thân bài:

- Giới thiệu qua về mẹ: tên, tuổi và nghề nghiệp.

- Miêu tả đôi nét về mẹ: dáng người, khuôn mặt… Và nêu ra đặc điểm em ấn tượng nhất: nụ cười.

- Mẹ thường mỉm cười: khi em được điểm tốt, khi em giúp đỡ công việc nhà…

- Tác dụng của nụ cười: nguồn động lực để em cố gắng.

- Khi thiếu vắng nụ cười của mẹ: buồn bã, thiếu đi cảm giác vui vẻ…

* Kết bài: Tình cảm của em dành cho mẹ: yêu thương, hy vọng mẹ luôn được vui vẻ.

c. Viết bài: Dự kiến cách viết đối với từng phần

- Mở bài: Sử dụng một câu ca dao hoặc câu thơ viết về mẹ để dẫn dắt đến hình ảnh người mẹ và nụ cười của mẹ.

- Thân bài: Trình bày theo những nội dung ở phần tìm ý. Nhưng qua việc miêu tả hình ảnh nụ cười và kể lại những kỉ niệm về nụ cười của mẹ.

- Kết bài: Bộc lộ tình cảm chân thành dành cho mẹ (có thể sử dụng một bài thơ viết về mẹ để kết lại).

d. Sau khi viết xong cần đọc lại và sửa chữa bài viết: các lỗi chính tả, dùng từ và ngữ pháp để bài viết hoàn hảo nhất.

=> Tổng kết:

- Đề văn biểu cảm bao giờ cũng nêu ra đối tượng biểu cảm và định hướng tình cảm cho bài làm.

- Các bước làm bài văn biểu cảm là:

Tìm hiểu đề
Tìm ý và lập dàn ý
Viết bài
Đọc lại và sửa bài
- Muốn tìm ý cho bài văn biểu cảm thì phải hình dung cụ thể đối tượng biểu cảm trong mọi trường hợp và cảm xúc, tình cảm của mình trong các trường hợp đó.

- Tìm lời văn thích hợp, gợi cảm khi diễn đạt tình cảm.

II. Luyện tập

Đọc bài văn trong SGK và trả lời câu hỏi:

a.

- Bài văn trên bộc lộ tình yêu quê hương của người viết.

- Đối tượng: mảnh đất An Giang, quê hương của tác giả.

- Đặt tên nhan đề: An Giang quê tôi, An Giang - mảnh đất của kí ức,

- Tên đề văn: Cảm nghĩ về quê hương.

b. Dàn ý:

* Mở bài: Giới thiệu về đối tượng biểu cảm: quê hương với những cái đẹp, cái lớn lao.

* Thân bài:

- Quê hương hiện lên trong kí ức của tác giả:

Cánh đồng bao la vàng rực.
Tiếng chuông chùa ngân thẳm canh khuya.
Ánh nắng chiều tà…
Màu đá xám đen, tấm phên xác xơ che nắng người đập đá.
- Hình ảnh quê hương hiện lên trong lịch sử: là bãi chiến trường với những con người anh hùng đã mãi mãi nằm xuống.

* Kết bài: Tình yêu của tác giả dành cho quê hương.

c.

- Phương thức biểu đạt: biểu cảm.

- Tác giả đã bộc lộ trực tiếp tình yêu, nỗi nhớ dành cho quê hương: các từ “yêu”, “nhớ” được lặp lại nhiều lần.

* Bài tập ôn luyện: Xác định đối tượng và tình cảm trong đề văn sau. Sau đó lập dàn ý cho đề văn đó.

Đề bài: Cảm nghĩ về người thầy, người cô mà em yêu mến.

Gợi ý:

a. Đối tượng: người thầy, người cô

b. Tình cảm: yêu mến, kính trọng và biết ơn.

c. Lập dàn ý:

* Mở bài: Giới thiệu về người thầy/cô giáo của em.

* Thân bài:

- Miêu tả qua về thầy/cô:

Vóc dáng
Đôi mắt
Mái tóc
Khuôn mặt
Giọng nói: ấm áp, truyền cảm.
- Kỉ niệm về thầy cô:

Những tiết học đầy ắp nụ cười.
Những bài giảng bổ ích.
Lời khuyên cố gắng trong học tập.
=> Lòng yêu mến, ngưỡng mộ và cảm phục dành cho thầy/cô.

* Kết bài: Bộc lộ tình cảm dành cho thầy/cô của mình.

I. NỘI DUNG CÂU HỎI LÝ THUYẾT

Câu 1 - Trang 87 SGK

Đề băn biểu cảm thường chỉ ra đối tượng biểu cảm và tình cảm cần biểu hiện. Hãy chỉ ra những nội dung đó trong các đề sau:

a) Cảm nghĩ về dòng sông (hoặc dãy núi, cánh đồng, vườn cây,...):

b) Cảm nghĩ về đêm trăng trung thu

c) Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ

d) Vui buồn tuổi thơ

e) Loài cây em yêu

Trả lời

Trong mỗi đề văn biểu cảm thường có hai nội dung chính cần phải xác định: đối tượng biểu cảm và tình cảm cần thể hiện. Tìm hiểu đề văn biểu cảm là phải xác định được hai nội dung này.

a. Cảm nghĩ về dòng sông.

- Đối tượng biểu cảm là dòng sông (hoặc cánh đồng, vườn cây, ... ) quê hương

- Tình cảm cần thể hiện là sự yêu quý của em với dòng sông (hoặc cánh đồng, vườn cây, ... ) đó.

b. Cảm nghĩ về đêm trăng trung thu.

- Đối tượng biểu cảm là trăng trong đêm trung thu.

- Tình cảm yêu thích chân thực của bản thân.

c. Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ

- Đối tượng biểu cảm là nụ cười của mẹ.

- Tình yêu thương tôn kính với mẹ.

d. Vui buồn tuổi thơ.

- Đối tượng biểu cảm là kỉ niệm tuổi thơ.

- Những vui buồn và suy nghĩ về những kỉ niệm đó.

e. Loài cây em yêu.

- Đối tượng biểu cảm là một loài cây bất kì.

- Tình cảm được biểu hiện bằng sự yêu thích chăm sóc của em.

Câu 2 - Trang 88 SGK

Các bước làm bài văn biểu cảm

Cho đề bài: Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ

a) Tìm hiểu đề và tìm ý

b) Lập dàn bài

c) Viết bài

d) Đọc và sửa chữa

Trả lời

a) Tìm hiểu đề và tìm ý:

- Đối tượng phát biểu cảm nghĩ mà đề văn nêu ra là Nụ cười của mẹ

- Đặc điểm của nụ cười của mẹ:

Nụ cười yêu thương, khích lệ với từng bước đi của em: khi em mới chào đời, khi chập chững những bước đi đầu tiên, khi biết nói, khi lần đầu đi học, mỗi lần được điểm tốt...
Không phải lúc nào mẹ cũng cười: chỉ lúc mẹ vui khi được khen, khi em làm việc tốt, khi mẹ cảm thấy hạnh phúc
Lúc mẹ không cười: Khi em làm mẹ buồn lòng, lúc mẹ ốm, mệt mỏi
Để thấy được nụ cười của mẹ: Luôn cố gắng học tập, ngoan ngoãn và nghe lời để mẹ thấy vui lòng, chăm sóc mẹ thật tốt để mẹ không mệt mỏi...
Cảm xúc của em mỗi khi nhìn thấy nụ cười của mẹ: yêu thương, vui vẻ, hạnh phúc, cảm thấy rất ấm áp và tin tưởng vào cuộc sống

b) Lập dàn bài

Mở bài: Giới thiệu về nụ cười của mẹ và cảm xúc khái quát của bản thân

Thân bài:

- Đặc điểm nụ cười của mẹ

Miêu tả nụ cười của mẹ: đôi mắt mẹ nheo lại, nở nụ cười rực rỡ lộ hàm răng trắng đều như hạt bắp hoặc chỉ là cười mỉm nhưng ánh mắt thì không giấu nổi niềm vui
Em bắt gặp nụ cười của mẹ khi nào: Khi còn bé, khi chập chững biết đi và bập bẹ tập nói; khi mẹ dắt tay em qua cánh cổng trường trong ngày đầu tiên đi học, khi em làm được việc tốt...
- Cảm xúc của em mỗi khi nhìn thấy nụ cười của mẹ

- Không phải lúc nào mẹ cũng cười: những lúc mẹ buồn, mẹ ốm, mẹ mệt, khuôn mặt mẹ tái nhợt, thiếu sức sống hoặc đôi mắt buồn buồn nhìn xa xăm...

- Em phải làm gì để luôn nhìn thấy nụ cười của mẹ?

Kết bài: Khẳng định lại vai trò nụ cười của mẹ với cuộc sống của em

c) Viết bài

Dựa vào dàn bài và dự kiến cách viết từng phần của bài làm thế nào để bày tỏ cho hết niềm yêu thương, kính trọng đối với mẹ.

d) Sửa bài

Sau khi viết xong, cần đọc lại và sửa chữa bài để bớt những ý thừa, thêm những ý thiếu và kiểm tra các lỗi về chính tả, về ngữ pháp...

II. LUYỆN TẬP

Bài luyện tập trang 89 SGK

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

Thông thường người ta đi xa trở lại quê nhà hay kể với bà con láng giềng chuyện lạ phương xa. Riêng tôi về làng, về xứ, lúc nào cũng thích nói đến cái đẹp, cái lớn của quê mình.

Tuổi thơ tôi đã hằn sâu trong kí ức những ngọn núi trông xa lấp lánh như kim cương, lúc xanh mờ, khi xanh thẫm, lúc tím lơ, khi rực rỡ như những núi ngọc màu xanh. Những năm tháng xa quê, dông tố cuộc đời tưởng chừng cuốn bay tất cả, nhưng trong tâm tư tôi những dòng sông quê mênh mông vẫn cuồn cuộn chảy, những dòng kinh biêng biếc vẫn lặng lờ trôi. Tôi yêu những cánh đồng bao la vàng rực ngày mùa, mù mù khói ra, thơm vị mía lùi và trắng xóa sương mù sau Tết. Yêu cả chuông chùa ngân thăm thẳm canh khuya. Tôi yêu ánh nắng chiều ta trải màu vàng tái trên rẫy khoai mì, nghiêng nghiêng bên triền núi. Biết bao đếm trăn trở tôi viết bao trang về con rạch nhỏ cạn lờ chảy qua bến Miễu, cát vàng xâm xấp nước. Tôi yêu màu đá xám đen, tấm phên xác xơ che nắng cho người đập đá. Tôi nhớ ngọn cỏ phất phơ giữa đồng nước lớn, cây cà na trái nặng chùm chùm, cây gáo mồ côi, cây gáo đôi im lìm xa ngoài đồng bãi. Nhe con chiên ngoan mơ về "Đất Hứa", tôi da diết mong gặp lại cây đa bến Miễu, cây me giá Đá Chẹt, con đường quanh co lỗi lõm trên Pháo Đài. Tôi nhớ những dòng nước lấp lánh từ triền đá cap ào ào đổ xuống, róc rách len vào khe đá rồi thong thả bò qua con đường trải đá, chảy xuống xóm làng.

An Giang từ bao đời đến bây giờ là đất nóng, là bãi chiến trường. Bờ cõi An Giang đời này sang đời khác luôn luôn bị xâm lăng và đãm máu. Lịch sử An Giang đã viết bằng những cuộc đời lận đận, những số phận bi thương, những tâm hồn vĩ đại, bằng máu và nước mắt, bằng những lưỡi gươm và cây tầm vông vạt nhọn, bằng nhưng mũi phi tiêu và câu súng thô sơ. Tôi thèm được leo lên Pháo Đài tìm lại phiến đá nào đã in dấu chân Hoàng Đạo Cật, cùng đồng đội của anh đánh tung trận địa pháo tầm xa của giặc. Tôi tha thiết muốn biết triền đá nào chí sĩ can trường Trương GIa Mô đã từ trên ngọn tháp lao xuống, nhất định không để sa vào tay giặc Pháp. Tôi muốn tìm lại vang bóng con người đến phút cuối đời còn làm cho giặc khiếp sợ mà nhà cách mạng lỗi lạc Phan Bội Châu nghe tin đã khóc với những lời thơ thống thiết...

Ôi, quê mẹ nơi nào cũng đẹp, nơi nào cũng rực rỡ chiến tích, kì công. Từ mảnh đất quê nghèo tôi chập chững ra đi, khi về đôi chân rắn chắc vì được luyện qua nhiều miền xa đất nước. Khi đi, từ khung cửa hẹp của ngôi nhà lá nhỏ, tôi ngơ ngác nhìn ra vùng đất rộng bên ngoài với đôi mắt khù khờ. Khi về, ánh sáng mặt trời những miền đất lạ soi sáng mỗi bước tôi đi. Tôi nhìn rõ quê hương hơn, thấy được xứ sở mình đẹp hơn ngày khởi cuộc hành

(Theo Tản văn Mai Văn Tạo)

Câu hỏi:

a) Bài văn biểu đạt tình cảm gì, đối với đối tượng nào? Hãy đặt cho bài văn một nhan đề và một đề văn thích hợp.

b) Hãy nêu lên dàn ý của bài

c) Chỉ ra phương thức biểu cảm của bài văn

Trả lời

a) Bài văn này biểu đạt tình yêu tha thiết của tác giả với quê hương An Giang yêu dấu. Có thể đặt nhan đề cho bài văn là: An Giang trong trái tim tôi.

b) Dàn ý của bài: Dàn ý bài này theo bố cục ba phần:

- Mở bài: Giới thiệu tình yêu quê hương An Giang.

- Thân bài: Những biểu hiện tình yêu quê hương của tác giả:

+ Những kỉ niệm tuổi thơ.

+ Tình yêu quê hương trong chiến đấu và tình yêu đối với những người con anh hùng của quê hương.

- Kết bài: Tình yêu quê hương trong suy nghĩ và cảm nhận của người con xa quê (khi đã trưởng thành).

c) Phương thức biểu cảm của bài văn: Tác giả bộc lộ trực tiếp tình cảm yêu quê hương thắm thiết của mình đối với khung cảnh cũng như truyền thống đấu tranh giữ nước.

I. Đề văn biểu cảm và các bước làm bài văn biểu cảm:

1. Đề văn biểu cảm:

a. Cảm nghĩ về dòng sông:

- Đối tượng: dòng sông quê hương em.

- Tình cảm cần biểu hiện: sự yêu quý của em với dòng sông quê hương.

b. Cảm nghĩ về đêm trăng trung thu:

- Đối tượng: trăng trong đêm trung thu, kỉ niệm trong đêm trăng.

- Tình cảm: yêu thích đêm trăng trung thu.

c. Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ

- Đối tượng: nụ cười của mẹ

- Tình cảm: yêu quý, trân trọng.

d. Vui buồn tuổi thơ.

- Đối tượng: kỉ niệm vui buồn của tuổi thơ

- Tình cảm: nhắc lại, thấy gắn bó, hoài niệm về quá khứ.

e. Loài cây em yêu.

- Đối tượng: cây na

- Tình cảm: yêu quý, coi nó như bạn.

2. Các bước làm bài văn biểu cảm:

Cho đề bài: Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ.

a. Tìm hiểu đề và tìm ý:

- Đối tượng biểu cảm: nụ cười của mẹ

- Hình dung về nụ cười của mẹ: nụ cười động viên, an ủi, hạnh phúc…

b. Lập dàn bài:

*Mở bài: giới thiệu em ấn tượng nhất nụ cười của mẹ.

*Thân bài:

- Vài nét về mẹ: hiền lành, nụ cười sáng và lan tỏa hạnh phúc đến cho mọi người.

- Biểu hiện về nụ cười của mẹ:

+, Mẹ cười khi thấy hạnh phúc (lúc em được điểm cao).

+, Nụ cười của mẹ là sự động viên cho em ( khi em học đàn nhưng chưa đánh được).

+, Nụ cười tha thứ, bao dung khi em mắc lỗi (em nói lời không phải với mẹ).

- Khi thiếu vắng nụ cười của mẹ: em cảm thấy nó thiếu đi một thứ gì đó quan trọng.

- Em làm như thế nào để lúc nào cũng thấy mẹ cười: em phải chăm ngoan, học giỏi.

*Kết bài: Cảm xúc của em với mẹ và phải luôn yêu thương, kính trọng mẹ.

II. LUYỆN TẬP:

a. Bài văn biểu đạt tình cảm: yêu làng quê An Giang của tác giả.

Đối tượng: quê hương An Giang yêu dấu.

Nhan đề: Quê hương An Giang của tôi.

b. Nêu dàn ý của bài:

- Mở bài: giới thiệu tình yêu quê hương của tác giả.

- Thân bài:

+, Những kỉ niệm tuổi thơ

+, Tình yêu quê hương trong chiến đấu và tình yêu đối với những người anh hùng của quê hương.

- Kết bài: Cảm xúc của con người xa quê.

c. Phương thức biểu cảm của bài văn: trực tiếp.

Phần I: ĐỀ VĂN BIỂU CẢM VÀ CÁC BƯỚC LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Đề văn biểu cảm:

Đề bài- Đối tượng biểu cảm- Tình cảm cần biểu hiện

a) Cảm nghĩ về dòng sông quê hương.

Dòng sông quê hương em.

Sự yêu quý và kỉ niệm của em với dòng sông quê hương.

b) Cảm nghĩ về đêm trăng trung thu.

Đêm trăng trung thu.

Tình cảm yêu thích đêm trăng trung thu.

c) Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ.

Nụ cười của mẹ.

Yêu quý, trân trọng.

d) Vui buồn tuổi thơ.

Kỉ niệm vui buồn của tuổi thơ.

Nhắc lại, thấy gắn bó, hoài niệm về quá khứ.

e) Loài cây em yêu.

Loài cây em yêu (na, xoài, bưởi, nhãn, ổi, …).

Cảm nghĩ về loài cây.

2. Các bước làm bài văn biểu cảm

Đề bài: Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ.

a) Tìm hiểu đề và tìm ý:

- Đối tượng biểu cảm: nụ cười của mẹ

- Hình dung về nụ cười của mẹ: nụ cười động viên, an ủi, hạnh phúc,…

- Tình cảm của em với nụ cười của mẹ nói riêng và với mẹ nói chung:

+ Không phải lúc nào mẹ cũng nở nụ cười.

+ Cảm xúc của em khi vắng nụ cười của mẹ (buồn, trống trải và nhớ mẹ).

+ Làm sao để luôn thấy nụ cười của mẹ (em phải luôn chăm ngoan và học giỏi).

b) Lập dàn bài:

* Mở bài: Nêu cảm xúc chung của em với nụ cười của mẹ.

* Thân bài:

- Vài nét về mẹ: hiền lành, nụ cười tươi sáng và lan tỏa hạnh phúc đến cho mọi người.

- Biểu hiện về nụ cười của mẹ:

+ Mẹ cười khi hạnh phúc (lúc em được điểm cao).

+ Nụ cười khuyến khích ( khi em học đàn nhưng chưa đánh được).

+ Nụ cười tha thứ, bao dung khi em mắc lỗi (em nói lời không phải với mẹ).

- Khi thiếu vắng nụ cười của mẹ: em cảm thấy như thiếu đi một thứ gì đó quan trọng.

- Em làm như thế nào để lúc nào cũng thấy mẹ cười: em phải chăm ngoan, học giỏi.

* Kết bài: Cảm xúc của em với mẹ và phải luôn yêu thương, kính trọng mẹ.

c) Viết bài:

Dựa vào dàn bài và dự kiến cách viết từng phần của bài làm thế nào để bày tỏ cho hết niềm yêu thương, kính trọng đối với mẹ.

d) Sửa bài

Sau khi viết xong, cần đọc lại và sửa chữa bài để bớt những ý thừa, thêm những ý thiếu và kiểm tra các lỗi về chính tả, về ngữ pháp, ...

Phần II: LUYỆN TẬP

Trả lời câu hỏi (trang 89, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

a)

- Bài văn biểu đạt tình yêu làng quê An Giang của tác giả.

- Đối tượng: quê hương An Giang yêu dấu.

- Nhan đề: An Giang quê hương tôi.

b) Dàn ý:

- Mở bài: Giới thiệu tình yêu quê hương của tác giả.

- Thân bài:

+ Những kỉ niệm tuổi thơ êm đẹp.

+ Tình yêu quê hương trong chiến đấu và tình yêu đối với những người anh hùng của quê hương.

- Kết bài: Cảm xúc của con người xa quê.

c) Phương thức biểu cảm của bài văn thể hiện trực tiếp qua những câu văn: Tôi da diết mong gặp lại …, Tôi thèm được … , Tôi tha thiết muốn biết … , Tôi muốn tìm lại …, …

A. Kiến thức trọng tâm

I. Đề văn biểu cảm và các bước làm bài văn biểu cảm

1. Đề văn biểu cảm

Thường chỉ ra đối tượng biểu cảm và tình cảm cần biểu hiện. Hãy chỉ ra những nội dung đó trong các đề sau:

a) Cảm nghĩ về dòng sông (hoặc dãy núi, cánh đồng, vườn cây,...):

b) Cảm nghĩ về đêm trăng trung thu

c) Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ

d) Vui buồn tuổi thơ

e) Loài cây em yêu

Trả lời

Đề- Đối tượng biểu cảm- Tình cảm cần biểu hiện

a)

Dòng sông (hoặc dãy núi, cánh đồng, vườn cây,...)

Tình yêu mến, tự hào

b)

Đêm trăng trung thu

Đẹp, tình yêu thiên nhiên

c)

Nụ cười của mẹ

Yêu, cảm thấy hạnh phúc, ấm áp

d)

Niềm vui hoặc nỗi buồn tuổi thơ

Trân trọng, nâng niu và nhớ về

e)

Loài cây nào đó

Tình yêu, sự thích thú

2. Các bước làm bài văn biểu cảm

Cho đề bài: Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ

a) Tìm hiểu đề và tìm ý:

Đối tượng phát biểu cảm nghĩ mà đề văn nêu ra là Nụ cười của mẹ
Đặc điểm của nụ cười của mẹ:
Nụ cười yêu thương, khích lệ với từng bước đi của em: khi em mới chào đời, khi chập chững những bước đi đầu tiên, khi biết nói, khi lần đầu đi học, mỗi lần được điểm tốt...
Không phải lúc nào mẹ cũng cười: chỉ lúc mẹ vui khi được khen, khi em làm việc tốt, khi mẹ cảm thấy hạnh phúc
Lúc mẹ không cười: Khi em làm mẹ buồn lòng, lúc mẹ ốm, mệt mỏi
Để thấy được nụ cười của mẹ: Luôn cố gắng học tập, ngoan ngoãn và nghe lời để mẹ thấy vui lòng, chăm sóc mẹ thật tốt để mẹ không mệt mỏi...
Cảm xúc của em mỗi khi nhìn thấy nụ cười của mẹ: yêu thương, vui vẻ, hạnh phúc, cảm thấy rất ấm áp và tin tưởng vào cuộc sống
b) Lập dàn bài

Mở bài: Giới thiệu về nụ cười của mẹ và cảm xúc khái quát của bản thân

Thân bài:

Đặc điểm nụ cười của mẹ
Miêu tả nụ cười của mẹ: đôi mắt mẹ nheo lại, nở nụ cười rực rỡ lộ hàm răng trắng đều như hạt bắp hoặc chỉ là cười mỉm nhưng ánh mắt thì không giấu nổi niềm vui
Em bắt gặp nụ cười của mẹ khi nào: Khi còn bé, khi chập chững biết đi và bập bẹ tập nói; khi mẹ dắt tay em qua cánh cổng trường trong ngày đầu tiên đi học, khi em làm được việc tốt...
Cảm xúc của em mỗi khi nhìn thấy nụ cười của mẹ
Không phải lúc nào mẹ cũng cười: những lúc mẹ buồn, mẹ ốm, mẹ mệt, khuôn mặt mẹ tái nhợt, thiếu sức sống hoặc đôi mắt buồn buồn nhìn xa xăm...
Em phải làm gì để luôn nhìn thấy nụ cười của mẹ?
Kết bài: Khẳng định lại vai trò nụ cười của mẹ với cuộc sống của em

c) Viết bài

d) Đọc và sửa chữa

Ghi nhớ: trang 88 sgk Ngữ Văn 7 tập hai

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

II. Luyện tập

Bài tập: trang 89 sgk Ngữ Văn 7 tập một

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

Thông thường người ta đi xa trở lại quê nhà hay kể với bà con láng giềng chuyện lạ phương xa. Riêng tôi về làng, về xứ, lúc nào cũng thích nói đến cái đẹp, cái lớn của quê mình.

Tuổi thơ tôi đã hằn sâu trong kí ức những ngọn núi trông xa lấp lánh như kim cương, lúc xanh mờ, khi xanh thẫm, lúc tím lơ, khi rực rỡ như những núi ngọc màu xanh. Những năm tháng xa quê, dông tố cuộc đời tưởng chừng cuốn bay tất cả, nhưng trong tâm tư tôi những dòng sông quê mênh mông vẫn cuồn cuộn chảy, những dòng kinh biêng biếc vẫn lặng lờ trôi. Tôi yêu những cánh đồng bao la vàng rực ngày mùa, mù mù khói ra, thơm vị mía lùi và trắng xóa sương mù sau Tết. Yêu cả chuông chùa ngân thăm thẳm canh khuya. Tôi yêu ánh nắng chiều ta trải màu vàng tái trên rẫy khoai mì, nghiêng nghiêng bên triền núi. Biết bao đếm trăn trở tôi viết bao trang về con rạch nhỏ cạn lờ chảy qua bến Miễu, cát vàng xâm xấp nước. Tôi yêu màu đá xám đen, tấm phên xác xơ che nắng cho người đập đá. Tôi nhớ ngọn cỏ phất phơ giữa đồng nước lớn, cây cà na trái nặng chùm chùm, cây gáo mồ côi, cây gáo đôi im lìm xa ngoài đồng bãi. Nhe con chiên ngoan mơ về "Đất Hứa", tôi da diết mong gặp lại cây đa bến Miễu, cây me giá Đá Chẹt, con đường quanh co lỗi lõm trên Pháo Đài. Tôi nhớ những dòng nước lấp lánh từ triền đá cap ào ào đổ xuống, róc rách len vào khe đá rồi thong thả bò qua con đường trải đá, chảy xuống xóm làng.

An Giang từ bao đời đến bây giờ là đất nóng, là bãi chiến trường. Bờ cõi An Giang đời này sang đời khác luôn luôn bị xâm lăng và đ máu. Lịch sử An Giang đã viết bằng những cuộc đời lận đận, những số phận bi thương, những tâm hồn vĩ đại, bằng máu và nước mắt, bằng những lưỡi gươm và cây tầm vông vạt nhọn, bằng nhưng mũi phi tiêu và câu súng thô sơ. Tôi thèm được leo lên Pháo Đài tìm lại phiến đá nào đã in dấu chân Hoàng Đạo Cật, cùng đồng đội của anh đánh tung trận địa pháo tầm xa của giặc. Tôi tha thiết muốn biết triền đá nào chí sĩ can trường Trương GIa Mô đã từ trên ngọn tháp lao xuống, nhất định không để sa vào tay giặc Pháp. Tôi muốn tìm lại vang bóng con người đến phút cuối đời còn làm cho giặc khiếp sợ mà nhà cách mạng lỗi lạc Phan Bội Châu nghe tin đã khóc với những lời thơ thống thiết...

Ôi, quê mẹ nơi nào cũng đẹp, nơi nào cũng rực rỡ chiến tích, kì công. Từ mảnh đất quê nghèo tôi chập chững ra đi, khi về đôi chân rắn chắc vì được luyện qua nhiều miền xa đất nước. Khi đi, từ khung cửa hẹp của ngôi nhà lá nhỏ, tôi ngơ ngác nhìn ra vùng đất rộng bên ngoài với đôi mắt khù khờ. Khi về, ánh sáng mặt trời những miền đất lạ soi sáng mỗi bước tôi đi. Tôi nhìn rõ quê hương hơn, thấy được xứ sở mình đẹp hơn ngày khởi cuộc hành

(Theo Tản văn Mai Văn Tạo)

Câu hỏi:

a) Bài văn biểu đạt tình cảm gì, đối với đối tượng nào? Hãy đặt cho bài văn một nhan đề và một đề văn thích hợp.

b) Hãy nêu lên dàn ý của bài

c) Chỉ ra phương thức biểu cảm của bài văn

Bài làm:
a)
Bài văn biểu đạt nỗi nhớ quê hương da diết, tình yêu quê hương, đất nước của một người con xa quê.
Đối tượng của bài văn là: Cái đẹp, cái lớn của quê hương
Nhan đề: Quê hương; Quê tôi; Quê mẹ...
Đề bài thích hợp cho đề văn: Cảm nghĩ của về quê hương mình.
b) Bài văn có bố cục 3 phần:
Mở bài (Từ đầu...đến cái đẹp, cái lớn quê mình): Dẫn dắt và giới thiệu về quê hương, cảm nhận của tác giả về quê hương.
Thân bài
Khung cảnh thiên nhiên của quê hương trong kí ức của tác giả => Bộc lộ cảm xúc của tác giả luôn: nỗi nhớ, tình yêu
Quê hương An Giang trong những trang vàng của lịch sử => Sự yêu mến, tự hào của tác giả về truyền thống tốt đẹp của quê hương mình
Kết bài: Khẳng định lại sự trưởng thành, suy nghĩ và tình yêu quê hương của tác giả.
c) Phương thức biểu cảm của bài văn: Hầu hết những câu văn đều bộc lộ cảm xúc một cách trực tiếp bằng những từ ngữ rất bình dị và những hình ảnh giàu sức gợi. Qua đó ta có thể hình dung về tình cảm mãnh liệt, tình yêu và nỗi nhớ da diết của tác giả với quê hương.