Việt Nam ta nổi tiếng với nhiều danh lam thắng cảnh được hình thành dưới bàn tay của thiên nhiên, tạo hóa như: vịnh Hạ Long, Ngũ Hành Sơn,……Tiêu biểu trong số đó phải kể đến hệ thống hang động đẹp, kỳ vĩ của vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng _ di sản thiên nhiên thế giới, lập được nhiều kỷ lục thế giới như hang Sơn Đoòng, động Vòm,….Hang động nằm trong những hang động đẹp nhất, rộng nhất thế giới phải kể đến “ kỳ quan đệ nhất động” động Phong Nha.

Động Phong Nha là một trong những danh thắng tự nhiên thuộc hệ thống hang động của vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng nằm tại huyện Bố Trạch, và Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, cách thành phố Đồng Hới khoảng 50km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội khoảng 500 km về phía nam. Để đến được động Phong Nha ta phải xuống bến thuyền đi qua con sông Son là tiến vào cửa hang động. Tuy động Phong Nha được hình thành do những kiến tạo địa chất xảy ra trong lòng dãy núi đá vôi Kẻ Bàng. Hệ thống đứt gãy chằng chịt trên mặt đá vôi đã tạo điều kiện cho nước dễ thấm vào các khối đá vôi. Sự xâm thực đã gặm mòn, hòa tan, rửa trôi đá vôi trong hàng triệu năm.

Nơi đây còn tìm thấy những vết tích, văn tự khắc trên vách đá bằng ngôn ngữ Chăm Pa cổ cho thấy động Phong Nha được người Chăm phát hiện từ thời xa xưa khi vùng đất này còn thuộc Vương quốc Chăm Pa và từng là nơi vua Hàm Nghi trú ngụ trong thời kỳ thực hiện chiếu Cần Vương kháng chiến chống thực dân Pháp. Để đến động Phong Nha ta có thể đi theo hai con đường. Một là xuống bến thuyền đi theo dòng sông Son, hai là ngược dòng sông Gianh đến đoạn sông Gianh gặp sông Son rồi cứ theo sông Son mà vào động.

Có thể nói, đến với động Phong Nha ta như lạc vào thế giới thần tiên mang vẻ đẹp độc đáo, kỳ vĩ, nên thơ. Phong Nha dài 7.729 m, có 14 hang, có dòng sông ngầm dài 13.969 m. Các thạch nhũ trong động trải qua hàng triệu năm kiến tạo từ nước có hòa tan đá vôi, từ đó tích tụ thành những hình tượng lạ mắt như hình sư tử, hình ngai vàng, hình đức Phật v.v. Nơi đây được chia làm hai động : động khô và động nước. Ở động nước, nơi đây gồm ba hang: Bi Ký, Cô Tiên, Cung Đình với những thạch nhũ nhiều màu sắc, hình dáng và nét hùng vĩ của những buồng, hành lang đá vôi phủ đầy thạch nhũ.

Tiếp đến là động khô, nổi bật nhất ở nơi đây phải kể đến hang Tiên Sơn, là chỉnh thể thống nhất với động Phong Nha, tọa lạc ở độ cao khoảng 200m trên trần động Phong Nha, động Tiên Sơn có chiều dài là 980m và không ăn chung với động Phong Nha. Để lên hang Tiên Sơn, ta phải men theo vách núi quanh co uốn lượn, nơi đây mang một vẻ hoang sơ, kỳ vĩ với nhiều nhũ đá rủ xuống, nhiều măng đá “mọc” từ dưới lên tạo thành các hình thù kỳ lạ. Theo các nhà khoa học thuộc Hội hang động Hoàng gia Anh, động này được kiến tạo cách đây hàng chục triệu năm, khi một dòng nước chảy qua quả núi đã đục rỗng, bào mòn núi đá vôi Kẻ Bàng. Sau đó, do địa chất thay đổi, khối đá vôi đổ sụp, chặn dòng chảy và làm nên động khô Tiên Sơn..

Ngoài ra động khô còn nổi tiếng với động Thiên Đường “hoàng cung trong lòng đất”, là một trong những trong những kỳ quan tráng lệ và huyền ảo bậc nhất thế giới, được coi là hang động khô dài nhất thế giới, có có chiều dài 31,4km, chiều rộng dao động từ 30 đến 100m, nơi rộng nhất 150m và có chiều cao từ đáy lên trần động khoảng 60m. Những thạch nhũ ở nơi đây có nhiều hình thù hơn động nước Phong Nha. Một trong những nhánh hang thuộc hệ thống động Phong Nha nằm trên sông Chày tên là Hang Tối có cửa hang rộng 20 mét, cao 40m, vừa là hang nước, vừa là hang khô với chiều dài 5.258m, cao 80m, tên gọi của hang là do đoàn thám hiểm hang động Hoàng gia Anh khi đến thám hiểm vào năm 1990 và 1992 đặt bởi bên trong hang “ánh sáng tối” như đặc quánh lại tưởng như có thể chạm vào được.

Ta có thể thấy vẻ đẹp của động Phong Nha mang nét rất riêng mà không nơi nào có được, chính vì thế mà nó có những giá trị đặc sắc như giá trị về khảo cổ, lịch sử, văn hóa cũng như giá trị về du lịch với nguồn lợi nhuận to lớn từ những lượng khách tứ phương đổ về vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng để thăm động. Với những giá trị ấy, động cần được bảo tồn, duy trì và phát triển nếu không nơi đây sẽ chịu sự tàn phá từ thiên nhiên và từ việc khai thác không kế hoạch mà bị hủy hoại, giữ gìn vẻ đẹp thiên nhiên hang động nơi đây chính là giữ lại những nét đẹp đặc trưng của thiên nhiên Việt Nam tới những thế hệ nay và mai sau.

“Đệ nhất kì quan Phong Nha” nằm trong một quần thể hang động thuộc khối núi đá vôi Kẻ Bàng ở miền tây Quảng Bình.

Có thể tới phong nha rất dễ dàng bằng hai con đường: đường thủy ngược dòng sông gianh đến đoạn sông gianh gặp sông son rồi cứ theo sông son mà vào. Đường bộ theo tỉnh lộ số 2 đến bến sông son (đường dài chừng 20 cây số). Từ bến sông này đi thuyền máy độ ba mươi phút là tới cửa hang phong nha. Sông mang tiếng là “son” nhưng nước lại một màu xanh thẳm và rất trong.

Ngồi trên thuyền chạy ngược sông, nhìn ra hai bên bờ, ta thấy những khối núi đá vôi trùng điệp, những xóm làng, nương ngô, bãi mía nằm rải rác. Phong nha gồm hai bộ phận: động khô và động nước. Động khô ở độ cao 200m, theo các nhà địa lý học, thuở xưa vốn là một dòng sông ngầm, nay đã kiệt sức, chỉ còn những vòm đá trắng vân nhũ và vô số cột đá màu xanh ngọc bích óng ánh.

Trái với động khô, động nước hiện thời vẫn đang có một con sông dài chảy suốt ngày đêm… Sông khá sâu và nước rất trong. Hấp dẫn và được khách du lịch lui tới nhiều nhất chính là động nước. Vào động nước phải đi bằng thuyền và mang theo đèn đuốc, bởi càng đi sâu vào trong thì hang càng tối. Hiện nay, ở một số nơi trong hang đã mắc điện nhưng muốn đi suốt 1.500m hang vẫn phải cần tới đuốc, đèn.

Động chính phong nha gồm mười bốn buồng, nối với nhau bởi một hành lang phụ dài vài trăm mét. Ơ các buồng ngoài, trần hơi thấp, chỉ cách mặt nước độ lom. Từ buồng thứ tư trở đi vòm hang đá cao tới 25 – 40m. Đến hang thứ mười bốn, có thể theo các hành lang hẹp để đến các hang to ở phía sâu bên trong, cùng các dòng sông ngầm dưới khối núi đá vôi kẻ bàng và khu rừng nguyên sinh 40 hecta vẫn còn cất giữ bao điều huyền bí thú vị, hấp dẫn mà con người vẫn chưa biết hết.

Đi thuyền thăm động phong nha, chúng ta sẽ vô cùng kinh ngạc và thích thú trước vẻ đẹp lộng lẫy, kì ảo của nó. Dưới ánh sáng lung linh của đèn đuốc, các khối thạch nhũ hiện lên đủ hình khối, màu sắc. Có khối hình con gà, con cóc, có khối xếp thành đốt trúc dựng đứng trên mặt nước… Lại có khối mang hình mâm xôi, cái khánh, hoặc hình các tiên ông đang ngồi đánh cờ… Bàn tay tài hoa của tạo hóa khéo tạo cho các khối thạch nhũ không những chỉ đẹp về đường nét mà còn rất huyền ảo về sắc màu, một sắc màu óng lánh như kim cương không bút nào lột tả hết.

Đây đó, trên vách động còn rủ xuống những nhánh phong lan xanh biếc. Trong hang cũng có một số bãi cát, bãi đá để thuyền ghé lại cho khách đi thuyền dừng chân mặc sức leo trèo, luồn lách qua các bậc đá, các ngõ ngách để thăm thú đây đó, chụp ảnh, ghi hình hoặc thắp hương lên các bàn thờ do người chăm, người Việt dựng nên tự thuở nào.

Đi suốt chiều dài hơn ngàn mét ở phần ngoài của động phong nha, du khách đã có cảm giác như lạc vào một thế giới khác lạ – thế giới của tiên cảnh. Nơi đây vừa có nét hoang sơ, bí hiểm; lại vừa rất thanh thoát và giàu chất thơ. Một tiếng nước gõ long tong, một tiếng nói trong hang động đều có âm vang riêng, khác nào tiếng đàn, tiếng chuông nơi cảnh chùa, đất bụt.

Với một vẻ đẹp đặc sắc, độc đáo riêng, động phong nha được xem là “kỳ quan đệ nhất động” của Việt Nam.

Những năm gần đây, ngành du lịch của đất nước ta đang rất phát triển. Trên khắp đất nước có rất nhiều những danh lam thắng cảnh nổi tiếng như vịnh Hạ Long, phố cổ Hội An, Mỹ Sơn… Trong số đó, động Phong Nha cũng là một địa điểm thu hút rất nhiều khách du lịch trong và ngoài nước. Động Phong Nha đã được UNESCO công nhận là di sản văn hoá thế giới.

Động Phong Nha nằm trong quần thể hang động thuộc khối núi đá vôi Kẻ Bàng, thuộc địa phận xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch tỉnh Quảng Bình. Ta có thể đến Động Phong Nha thật dễ dàng bằng hai con đường: nếu bạn thích đi đường thuỷ thì ngược dòng sông Gianh đến đoạn sông Gianh gặp sông Son rồi cứ theo sông Son mà vào động. Nếu đi đường bộ thì lộ trình sẽ theo tỉnh lộ số 2 đến bến sông Son (đoạn đường này ước chừng 20 cây số). Nhưng dù đi bằng cách nào thì bạn đều phải đi xuồng máy hoặc chèo đò từ bến sông Son vào cửa hang Phong Nha. Nếu đi bằng xuồng máy từ bến sông Son vào đến cửa hàng Phong Nha thì mất khoảng nửa giờ. Ngồi trên xuồng ngắm nhìn dòng sông xanh thẳm và rất trong, nhìn những khối núi đá vôi trùng điệp, những xóm làng, nương ngô rải rác hai bên bờ thì thật là thú vị.

Phong Nha gồm hai bộ phận là động khô và động nước. Động khô ở độ cao khoảng 200m, giờ chỉ còn những vòm đá trắng vân nhũ cùng vô số những cột đá óng ánh màu xanh ngọc. Nhưng theo các nhà địa lý học thì xưa kia, ở động khô này vốn là một dòng sông ngầm, nay đã cạn hết nước. Động nước thì bây giờ vẫn còn có một con sông dài chảy suốt ngày đêm. Con sông này nước rất trong và cũng khá sâu. Động nước là nơi hấp dẫn và được khách du lịch lui tới nhiều hơn cả. Vì hiện nay động nước vẫn có một con sông dài nên muốn vào được thì cần phải có thuyền. Nhưng điều quan trọng là phải mang theo đèn, đuốc để thắp sáng vì càng vào sâu trong hang thì càng ít ánh sáng. Tuy một số nơi ở trong hang đã được mắc điện nhưng muốn đi suốt 1500 mét hang thì vẫn phải cần có dụng cụ để thắp sáng.

Động chính Phong Nha có tới mười bốn buồng nối với nhau bằng một hành lang chính dài hơn một nghìn mét. ở các buồng ngoài trần thấp, chỉ cách mặt nước chừng 10m. Từ buồng thứ tư trở đi thì vòm hang đã cao tới 25 – 40m. Đến hang cuối cùng, hang thứ mười bốn thì bạn có thể thỏa sức mà thám hiểm các hàng to ở phía trong sâu theo cách hành lang hẹp. Nhưng những hang to này mới chỉ có một vài đoàn thám hiểm với đầy đủ trang thiết bị từ máy móc, đèn, quần áo đến thuốc men, đặt chân tới. Liệu bạn có đủ tự tin để trở thành một nhà thám hiểm tài ba không? Tuy nhiên hang động Phong Nha vẫn còn cất giữ biết bao điều huyền diệu, thú vị đang chờ đợi chúng ta đến khám phá.

Đi thuyền thăm động Phong Nha, chúng ta sẽ bị bất ngờ và hấp dẫn trước vẻ đẹp kỳ ảo của nó. Dưới ánh sáng của đèn đuốc, các khối nhũ đá hiện lên với nhiều màu sắc, hình khối. Những khối nhũ đá này có đường nét hài hoà, màu sắc huyền ảo, sắc lóng lánh như kim cương. Nhất là dưới ánh đèn đuốc thì cảnh hiện lên lại càng lung linh, huyền ảo. Trên vách động thi thoảng còn thấy những nhánh phong lan rừng rủ xuống xanh mướt. Trong hang cũng có một số bãi cát nhỏ, tới đây du khách có thể ghé thuyền lại mà leo trèo, thăm thú, ghi hình, chụp ảnh làm kỷ niệm. Vào động Phong Nha ta cảm thấy một khung cảnh thật khác lạ: trước mắt là những khối nhũ đá lung linh huyền ảo, ta lại được nghe tiếng nước chảy, âm vang của tiếng nói, được cảm nhận không khí mát mẻ, trong lành thật là sảng khoái.

Quả thật xứng với danh hiệu "Kỳ quan đệ nhất động", động Phong Nha là một hang động đẹp, kỳ vĩ. Theo báo cáo khoa học của đoàn thám hiểm hội địa lý Hoàng gia Anh, động Phong Nha có tới bảy cái nhất: hang động dài nhất, cửa hang cao và rộng nhất, bãi cát, bãi đá rộng và đẹp nhất, có những hồ ngầm đẹp nhất, hành khô rộng và đẹp nhất, thạch nhũ tráng lệ và kỳ ảo nhất, sông ngầm dài nhất. Để giữ gìn và bảo tồn vẻ đẹp của động Phong Nha, chúng ta phải có ý thức tham gia bảo vệ danh lam thắng cảnh này.

Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng là một vườn quốc gia tại huyện Bố Trạch, và Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, cách thành phố Đồng Hới khoảng 50km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội khoảng 500 km về phía nam. Vườn quốc gia này giáp khu bảo tồn thiên nhiên Hin Namno ở tỉnh Khammouan, Lào về phía tây, cách Biển Đông 42 km về phía đông kể từ biên giới hai quốc gia.

Phong Nha – Kẻ Bàng nằm ở một khu vực núi đá vôi rộng 200.000 ha thuộc lãnh thổ Việt Nam, khu vực lãnh thổ Lào tiếp giáp vườn quốc gia này cũng có diện tích núi đá vôi 200.000 ha. Diện tích vùng lõi của vườn quốc gia là 85.754 ha và một vùng đệm rộng 195.400 ha. Vườn quốc gia này được thiết lập để bảo vệ một trong hai vùng carxtơ lớn nhất thế giới với 300 hang động và bảo tồn hệ sinh thái bắc Trường Sơn ở khu vực Bắc Trung Bộ Việt Nam.. Đặc trưng của vườn quốc gia này là các kiến tạo đá vôi, 300 hang động, các sông ngầm và hệ động thực vật quý hiếm nằm trong Sách đỏ Việt Nam và Sách đỏ thế giới. Các hang động ở đây có tổng chiều dài khoảng hơn 80km nhưng các nhà thám hiểm hang động Anh và Việt Nam mới chỉ thám hiểm 20km, trong đó 17km ở khu vực Phong Nha và 3km ở khu vực Kẻ Bàng.

Kiến tạo carxtơ của Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng được hình thành từ 400 triệu năm trước, từ thời kỳ Đại Cổ Sinh do đó là carxtơ cổ nhất ở châu Á. Trải qua nhiều thay đổi lớn về địa tầng và địa mạo, địa hình khu vực này hết sức phức tạp. Phong Nha - Kẻ Bàng phô diễn các bằng chứng ấn tượng về lịch sử Trái Đất, giúp nghiên cứu lịch sử hiểu được lịch sử địa chất và địa hình của khu vực. Khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng có lẽ là một trong những mẫu hình riêng biệt và đẹp nhất về sự kiến tạo carxtơ phức tạp ở Đông Nam Á.

Giấu mình trong núi đá vôi được che chở bởi những cánh rừng nhiệt đới, Phong Nha giờ đây đã trở nên nổi tiếng bởi sự hào phóng của tạo hoá đã ban tặng cho vùng đất này một hệ thống hang động thật lộng lẫy với con sông ngầm được xác định là dài nhất thế giới. Động nằm ở vùng núi đá vôi Kẻ Bàng, cách thị xã Ðồng Hới 50 km về phía tây bắc. Từ Ðồng Hới, đi ô tô đến xã Sơn Trạch, sau đó đi thuyền trên sông Son, khoảng 30 phút thì đến động. Chỉ cách đây vài năm, đây còn là một con đường đất đỏ, mưa thì lầy lội, nắng thì bụi bẩn. Nơi mà một thời bom đạn chiến tranh đã không chừa một tấc đất, một nhành cây, một ngọn cỏ. Nhưng giờ đây, chính con đường này đã thổi một luồng sinh khí mới cho bộ mặt của cả vùng núi hoang sơ này.

Nếu như đấng tạo hoá đã tạo ra con người thì hình như chính tạo hoá lại che chở cho chúng. Trải qua bao cuộc chiến, động Phong Nha vẫn còn đó, nguyên sơ như hàng triệu năm về trước. Những làng quê yên bình nằm xen kẽ giữa những lùm tre thấp thoáng mái nhà nâu đỏ bên hữu ngạn sông Son. Những cô thôn nữ đứng gọi đò bên bến nước, những chiếc thuyền đưa khách ngược xuôi, chào hỏi nhau bằng ngôn ngữ của nhiều vùng làm sống động cả bến sông. Thuyền cập bến cũng là lúc du khách bắt đầu một cuộc hành trình khám phá một mê hồn cung giữa chốn đời thường.

Động Phong Nha có rất nhiều nhánh với chiều dài lên đến khoảng trên 20 km, nhưng hiện nay người ta mới khám phá nhánh dài nhất là một phần của con sông ngầm có tên là Nậm Aki mà sông Son là phần lộ ra mặt đất, nó chui ngầm dưới đất ở vùng núi Pu-Pha-Ðam cách đó hơn 20km về phía Nam. Trước cửa động, cảnh núi non sông nước càng thêm quyến rũ, thiên nhiên hùng vĩ với vô vàn hình ảnh kỳ thú hiện ra như khêu gợi trí tưởng tượng của con người. Người ta đã khéo đặt tên cho cảnh đẹp nơi đây là Động Phong Nha (Động Răng Gió). Vào mùa nước lớn. nước sông Son dâng cao che khuất cửa hang, thuyền du lịch không vào đây được. Tương truyền hơn một trăm năm về trước, ông vua trẻ Hàm Nghi đã ẩn mình ở đây cùng một số cận thần và ra lời kêu gọi Cần Vương.

Cửa động rộng khoảng 20 mét, cao 10 mét, có nhũ đá lô nhô. Bơi thuyền qua cửa hang, động rộng như một cái bát úp trên mặt nước. Nước sông trong veo và phẳng lặng như mặt gương, càng vào sâu ánh sáng càng nhạt dần rồi mất hẳn. Xen lẫn với tiếng mái chèo như có tiếng chiêng "bi…tùng…bi" vẳng lên, người bản địa cho rằng đó là âm nhạc trong tiệc rượu của Thần Núi vọng ra… tất cả hợp thành tiếng nhạc, lúc âm u như tiếng chiêng, lúc bập bùng như tiếng trống. Động chính của động Phong Nha gồm 14 buồng nối liền bởi một hành lang nước dài đến 1500m. Từ buồng thứ 14 ta còn có thể theo những hành lang hẹp khác đi vào sâu hơn nữa đến những buồng cũng to rộng không kém nhưng có phần nguy hiểm hơn, nơi mà quá trình phong hoá đá vôi vẫn còn tiếp tục. Thuyền ngược dòng độ 800m thì đến chỗ cạn gọi là Hang nước cạn: nước biến đi nhường chỗ cho đá cát. Nhũ đá từ trên rủ xuống, măng đá từ dưới nhô lên tua tủa như cây rừng với những hình dáng kỳ lạ kích thích trí tưởng tượng.

Phong Nha không giống như những điểm du lịch khác ở Việt Nam, động nằm trong khu rừng nguyên sinh Kẻ Bảng dường như còn nguyên sơ và tinh khôi. Trong con mắt của những vị du khách du lịch, những cư dân bản địa nơi đây mang một phong cách rất riêng "Họ cư xử thân thiện và tình cảm mang tính cách của người nông dân thuần khiết hơn là nhìn nhân du khách như là một cơ hội để tìm kiếm nguồn tài chính. Ðiều này càng làm cho Phong Nha thêm hấp dẫn khách du lịch".

Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng nằm ở phía Bắc dãy núi Trường Sơn (tọa độ từ 17°21′ tới 17°39′ vĩ bắc và từ 105°57′ tới 106°24′ kinh đông), thuộc địa phận các xã Tân Trạch, Thượng Trạch, Phúc Trạch, Xuân Trạch và Sơn Trạch thuộc huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Cách thành phố Đồng Hới khoảng 50km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội khoảng 500 km về phía nam.

Vườn quốc gia này giáp khu bảo tồn thiên nhiên Hin Namno ở tỉnh Khammouan, Lào về phía tây, cách Biển Đông 42 km về phía đông kể từ biên giới của hai quốc gia. Phong Nha- Kẻ Bàng là một vùng khí hậu trong lành, mát lạnh quanh năm trung bình chỉ 20 – 240C được đánh giá là một trong hai vùng núi đá vôi rộng nhất thế giới, với diện tích trên 200.000 ha (trong đó, diện tích vùng lõi là 85.754 ha và một vùng đệm rộng 195.400 ha). Đặc trưng của khu vườn quốc gia này là những kiến tạo đá vôi dạng karst hàng triệu năm tuổi với hơn 300 hang động và hệ thống các sông ngầm. Hàng trăm loài động, thực vật quý hiếm đang tồn tại, trong đó có nhiều loài có tên trong sách đỏ Việt Nam và thế giới, chính là nguồn cảm hứng cho du khách và các nhà khoa học về đây khám phá.

Tên gọi vườn quốc gia này ghép từ hai thành phần: tên động Phong Nha và tên khu vực rừng núi đá vôi Kẻ Bàng. Theo Lê Quý Đôn thì Phong Nha là tên một làng miền núi ngày xưa (nay là thôn Phong Nha, xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch). Có ý kiến khác lại cho rằng tên gọi Phong Nha xuất phát từ hình ảnh những ngọn núi nằm thành từng dãy đều đặn như hình ảnh các quan đứng thành hàng trên sân chầu hay ở quan thự, người ta đã lấy chữ Phong Nha theo chữ Hán để đặt tên cho động Phong Nha. Động Phong Nha còn có tên khác như Động Thầy Tiên, Núi Thầy, Động Troóc, Hang Chùa.

Phong Nha – Kẻ Bàng được ví như một bảo tàng địa chất khổng lồ có giá trị và mang ý nghĩa toàn cầu bởi cấu trúc địa lý phức tạp, tập hợp nhiều loại đá khác nhau như sa thạch, thạch anh, phiến thạch, đá vôi chứa silic, đá mac - nơ, đá granodiorit, đá diorite, đá aplite, pegmatite… Phong Nha – Kẻ Bàng cũng chứa đựng lịch sử phát triển địa chất phức tạp, lâu dài từ 400 triệu năm trước của trái đất. Trải qua các giai đoạn kiến tạo quan trọng và các pha chuyển động đứt gãy, phối tảng, uốn nếp đã tạo ra các dãy núi trùng điệp và các bồn trầm tích bị sụt lún. Những biến động trên cũng đã góp phần tạo nên sự đa dạng về địa chất, địa hình, địa mạo.

Vùng đá vôi Phong Nha – Kẻ Bàng có những đặc trưng toàn cầu trong nhiều giai đoạn phát triển từ Palaeozoic (đại cổ sinh – chừng 400 triệu năm trước) đến giai đoạn cổ sinh muộn kỷ Cacbon và Pecmi (340 – 240 triệu năm trước). Một đặc điểm mang tính đặc thù ở đây là hệ thống sông chảy ngầm và các hang động trong lòng núi đá vôi. Vùng địa mạo phi đá vôi có đặc điểm chung là núi thấp với thảm thực vật phủ trên bề mặt. Quá trình bào mòn tạo ra các thềm dọc theo các thung lũng của các sông Son, sông Chày hay tại các bờ của các khối núi đá vôi ở vùng trung tâm. Vùng địa hình chuyển tiếp là những dạng khác nhau xen giữa các núi đá vôi.

Bên cạnh giá trị về lịch sử địa chất, địa hình, địa mạo, Phong Nha – Kẻ Bàng còn được thiên nhiên ưu đãi ban tặng cho những cảnh quan kì bí, hùng vĩ. Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng ẩn chứa bao điều bí ẩn của tự nhiên, những hang động như những lâu đài lộng lẫy trong lòng núi đá vôi được tạo tác từ hàng triệu năm trước. Khu Phong Nha – Kẻ Bàng có một quần thể hơn 300 hang động lớn nhỏ phong phú, kỳ vỹ được mệnh danh là “ Vương quốc hang động”, nơi tiềm ẩn nhiều điều kỳ lạ và hấp dẫn, là thiên đường cho các nhà khoa học hang động, các nhà thám hiểm và du lịch.

Đến nay, 20 hang động với tổng chiều dài trên 70km đã được Đoàn khảo sát Hoàng gia Anh phối hợp với Khoa Địa lý Đại học Quốc gia Hà Nội khảo sát có hệ thống, kỹ lưỡng và đã được công bố trên Tạp chí Toàn cảnh và Dư luận-số 48, tháng 7 năm 1994, được đánh giá là một trong những cảnh quan đẹp nhất với các đặc trưng: có sông ngầm đẹp nhất, có cửa hang cao và rộng nhất, các bãi cát, bãi đá ngầm đẹp nhất, có hồ nước ngầm đẹp nhất, có hang khô rộng và đẹp nhất, có hệ thống thạch nhũ kỳ ảo và tráng lệ nhất, là hang nước dài nhất.

Các hang động này có thể chia thành ba hệ thống chính: hệ thống động Phong Nha, hệ thống hang Vòm và hệ thống hang Rục Mòn. Hệ thống động Phong Nha có tổng chiều dài trên 40km bắt nguồn từ phía nam của vùng núi đá vôi Kẻ Bàng. Cửa chính của hệ thống động này là động Khe Ry và động én nằm ở độ cao khoảng 300m so với mặt nước biển. Các hang trong hệ thống này phân bổ theo dạng cành cây chạy theo hướng đông bắc – tây nam. Hệ thống hang Vòm có tổng chiều dài trên 30km bắt nguồn từ hang Rục Cà Roòng, nằm ở độ cao 360m so với mặt nước biển và kết thúc là hang Vòm. Hệ thống hang Vòm nằm trên trục có hướng chung là nam – bắc. Sông Rục Cà Roòng lúc ẩn mình trong núi đá, lúc lại xuất hiện trên những thung lũng hẹp và sâu, cuối cùng đổ ra sông Chày ở cửa hang Vòm. Hệ thống hang Rục Mòn nằm ở địa phận huyện Minh Hóa cũng là một trong những hang động lớn nhưng chưa được khai thác nhiều.

Động Phong Nha ( Động nước ) là danh thắng tiêu biểu nhất của hệ thống hang động thuộc quần thể danh thắng Phong Nha - Kẻ Bàng. Tổng chiều dài 7.729 mét, có 14 hang, có dòng sông ngầm dài 13.969 mét lung linh kỳ ảo và rực rỡ nhất. Cửa động cao khoảng 10 mét, rộng 25 mét. Từ phía trên, nhũ đá nhỏ xuống trông như những giọt sương khổng lồ đang tan chảy… Bên cạnh đó là Động Tiên Sơn ( Động khô) nằm ở độ cao 200m, theo các nhà địa lý học, từ xa xưa dòng sông ngầm đã cạn nước, chỉ còn lại những vòm đá trắng và cột đá xanh ngọc bích. Các thạch nhũ trong động Phong Nha trải qua hàng triệu năm kiến tạo từ đá vôi dạng karst, bị nước mưa thẩm thấu, hoà tan và chảy xuống từ nóc hang tạo thành những nhũ đá vô cùng lạ mắt như sư tử, ngai vàng, Đức Phật… Nước mưa tiếp tục rơi xuống đáy hang, kết canxi tạo ra măng đá. Những phiến đá, măng đá, nhũ đá, sông ngầm muôn hình muôn vẻ lung linh kỳ vĩ. Dường như Phong Nha là nơi hội tụ tất cả vẻ đẹp hoàn mỹ nhất của thiên nhiên và là nơi trí tưởng tượng được thăng hoa nhất.

Ngoài ra còn có động Thiên Đường được được Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh đánh giá là hang động khô dài nhất Châu Á, một trong những hang động kỳ vĩ nhất mà đoàn từng khảo sát nhiều hang động trên thế giới.Động Thiên đường có cấu trúc kỳ vĩ, tráng lệ và huyền ảo khiến những người khám phá hang động liên tưởng về một thiên cung nơi trần thế (vì vậy mà động được đặt tên là Thiên đường). Đặc biệt, gần đây, đoàn thám hiểm người Anh mới phát hiện ra một trong những hang mới nhất đó là Sơn Động. Hang này được cho là hang động lớn nhất thế giới. Khoang lớn nhất ở Sơn Động có chiều dài hơn 5km, cao 200m và rộng 150 m Với kích thước này, hang Sơn Động vượt hang Deer ở vườn quốc gia Gunung Mulu ở Sarawak Malaysia, lớn gấp 4-5 lần động Phong Nha, lớn hơn Động Thiên Đường. Hang Sơn Đoòng được đánh giá là một bức tranh “Hoành tráng, đẹp đến mức kinh ngạc” với nhiều thạch nhũ có hình thù kỳ lạ,điều đặc biệt nhất có điểm chứa cả rừng cây nguyên sinh đang phát triển ở trong lòng hang. Các nhà khoa học địa chất thế giới nhận định Sơn Đoòng là hang động kỳ vĩ nhất thế giới.

Cùng với hệ thống hang động kỳ diệu Phong Nha - Kẻ Bàng còn một hệ thống sông ngòi trong vùng khá phức tạp và các sông ngầm dài nhất. Có 3 con sông chính: sông Troóc, sông Chày, sông Son trong khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng với dòng nước trong xanh chảy giữa vùng núi đá có rừng tạo nên cảnh đẹp thơ mộng như bức tranh thuỷ mặc quyến rũ du khách. Bên cạnh đó, khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng còn có hàng chục con suối và thác nước đẹp như: Thác Gió, Thác Mệ Loan, Suối Moọc phun lên từ chân một dãy núi đá vôi, Suối Trạ An… Phong Nha - Kẻ Bàng còn có hàng chục đỉnh núi cao trên 1.000 mét, hiểm trở, chưa từng có vết chân người, là các điểm hấp dẫn thể thao leo núi và thám hiểm. Điển hình là các đỉnh Co Rilata cao 1.128 mét, Co Preu cao 1.213 mét. Xen kẽ giữa các đỉnh núi trên 1.000 mét là những thung lũng phù hợp cho du lịch sinh thái.

Trong Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng còn tồn tại một khu rừng nhiệt đới nguyên sinh ít bị tác động với độ che phủ trên 96,2% và có tính đa dạng sinh học cao. Tại vùng này theo số liệu điều tra, bước đầu có nhiều loài thực vật đặc hữu của rừng núi đá vôi như Chò đãi, Chò nước, Trầm hương, Nghiến, Sắng, Ba kích và Sao… Thực vật bậc cao có 2651 loài. Gần đây, các nhà khoa học phát hiện thêm nhiều loài thực vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng cao ngoài tự nhiên như Bách xanh đá, Lan hài đốm, Lan hài xanh, Lan hài xoắn và nhiều thực vật quý hiếm khác cũng được ghi nhận.

Phong Nha - Kẻ Bàng còn là nơi sinh sống của 113 loài thú lớn, nổi bật nhất là hổ và bò tót, loài bò rừng lớn nhất thế giới, 302 loài chim, trong đó có 35 loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam và 19 loài nằm trong Sách đỏ thế giới; 81 loài bò sát lưỡng cư (18 loài trong Sách đỏ Việt Nam và 6 loài Sách đỏ thế giới); 259 loài bướm; 72 loài cá, trong đó có 4 loài đặc hữu Việt Nam. Năm 1996, ở đây có loài cá mới phát hiện ở Việt Nam. Linh trưởng có 10 bộ linh trưởng, chiếm 50% tổng số loài thuộc bộ linh trưởng ở Việt Nam, 7 loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam, đặc biệt là voọc Hà Tĩnh, sao la, mang.Vì thế, nơi đây được đánh giá là có hệ tự nhiên đa dạng nhất trong tất cả các vườn quốc gia và khu dự trữ sinh quyển quốc gia trên thế giới.

Đặc biệt, rừng trên núi đá vôi là nơi phân bố nhiều loài Linh trưởng nhất Việt Nam, gồm 10 loài được ghi nhận, chiếm khoảng 50% tổng số loài thuộc bộ Linh trưởng ở Việt Nam, 7 loài Linh trưởng thuộc bộ Linh trưởng được liệt kê vào Sách Đỏ Việt Nam và 3 loài phụ có tính đặc hữu hẹp ở Việt Nam. So với các khu bảo tồn và vườn quốc gia khác ở Việt Nam thì độ phong phú của các loài động vật ở Phong Nha - Kẻ Bàng còn khá cao. Các loài quý hiếm, đặc biệt Linh trưởng có số lượng cao nhất trong nước.

Ngoài sinh cảnh thảm thực vật và động vật hoang dã, Khu Phong Nha - Kẻ Bàng còn là nơi đã từng tồn tại và đang hiện diện cả một hệ di tích lịch sử văn hoá có giá trị cho nhiều thời đại như các di tích khảo cổ học thời tiền sử, văn hoá Chămpa và Việt cổ, di tích căn cứ kháng chiến chống Pháp của vua Hàm Nghi cuối thế kỷ XIX tại núi Ma Rai và những địa danh nổi tiếng trên đường mòn Hồ Chí Minh như bến phà Xuân Sơn, bến phà Nguyễn văn Trỗi, đường 20 Quyết Thắng đã đi vào huyền thoại gắn liền với những chiến công hiển hách và sự hy sinh cao cả của dân tộc Việt Nam trong chiến tranh giành độc lập và thống nhất Tổ quốc. Thêm nữa, trong khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng sinh sống chủ yếu là người Chứt, một số ít người Việt và Bru - Vân Kiều văn hoá vật thể và phi vật thể của họ là đối tượng nghiên cứu của nhiều khoa học và đồng thời là địa chỉ hấp dẫn của loại hình du lịch văn hoá dân tộc ít người ở vùng Phong Nha - Kẻ Bàng.

Trong những năm qua, Khu du lịch Phong Nha -Kẻ Bàng đã trở thành địa chỉ yêu thích của du khách. Số lượng khách du lịch đến tham quan Phong Nha ngày càng đông, nhất là từ khi Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới. Cùng với Thánh địa Mỹ Sơn, Phố cổ Hội An, Cố đô Huế, Di sản Thiên nhiên Thế giới Phong Nha - Kẻ Bàng, tuyến du lịch độc đáo “Con đường Di sản Miền Trung” hình thành và lan rộng, tạo nên sức hấp dẫn đối với khách du lịch.

Đi dọc đất nước hình chữ S có vô số những cảnh đẹp tuyệt trần, nếu ở miền Trung chắc hẳn ai cũng biết động Phong Nha được thế giới công nhận là tuyệt tác kì quan thiên nhiên độc đáo, ấn tượng.

Động Phong Nha thuộc vùng núi đá vôi Kẻ Bàng, xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Động Phong Nha sở hữu vẻ đẹp độc đáo mà lãng mạn. Động Phong Nha được bao quanh bởi các cánh rừng rậm rạp bảo vệ động một cách tự nhiên.

Có hai cách để bạn đi đến động, nếu đi đường thuỷ thì ngược dòng sông Gianh đến đoạn sông Gianh gặp sông Son rồi cứ theo sông Son mà vào động Phong Nha. Nếu du khách thích đi đường bộ thì cứ đi theo tỉnh lộ số 2 đến bến sông Son sau đó phải đi xuồng máy từ bến sông Son vào cửa hang Phong Nha mất thời gian khoảng ba mươi phút. Khi đi du khách sẽ có cơ hội ngắm nhìn cảnh quan thiên nhiên với dòng sông, núi đá vôi đẹp, cánh đồng…mọi thứ đều rất đơn sơ,hoang dã.

Đến động Phong Nha du khách sẽ thăm quan bên trong bằng thuyền, cửa động đủ rộng đủ thuyền đi vào, trong động hơi tối nên cần đèn chiếu sáng, du khách có thể quan sát cảnh quan trong động chi tiết nhất. Trong động chia làm động khô và động nước. Động khô là những vòm đá trắng vân nhũ nhiều màu sắc được tạo thành bởi những dòng sông ngầm đã cạn hết nước từ hàng ngàn năm trước. Động nước vẫn còn nước chảy từ các con sông ngầm trong lòng đất, nước rất sạch nhưng lại khá sâu.

Đến với động chính Phong Nha sẽ có nhiều nối với nhau, du khách sẽ được đi đến từng buồng bằng hành lanh riêng. Khám phá từng địa điểm đến hang cuối cùng là hang thứ mười bốn bạn sẽ thám hiểm các hàng sâu theo cách hành lang hẹp. Những hang sâu bên trong chủ yếu dành cho các nhà khoa học chứ du khách không nên đi vào. Ẩn sâu các hang động còn rất nhiều điều khám phá bí ẩn.

Thú vị nhất với du khách đó chính là đi thuyền khám phá, đi đến đâu bạn sẽ kinh ngạc bởi vẻ đẹp kỳ ảo, huyền bí của không gian động. Dưới ánh sáng của đèn khối nhũ đá hiện lên với nhiều màu sắc, hình khối nhìn lung linh, huyền ảo như chốn bồng lai. Trên vách động đôi khi bạn còn thấy các nhánh phong lan rừng xanh mướt mọc vươn lên sức sống rất mạnh mẽ. Trong hang có các bãi cát du khách đến đây chụp hình, vui chơi lưu lại các kỉ niệm đẹp khi tham quan. Điều thú vị nhất khi khám phá đó là không gian trong động đẹp, lung linh, lắng nghe tiếng nước chảy róc rách, không khí dễ chịu, mát mẻ tất cả sẽ mang đến cho bạn cảm giác không nơi nào có được.

Đến Quảng Bình bạn nhớ ghé thăm động Phong Nha – Kẻ Bàng, chắc chắn bạn sẽ bị chinh phục bởi cảnh quan thiên nhiên lung linh, huyền ảo, tựa chốn bồng lai chỉ có một trong đời.

Nhắc đến Quảng Bình “vương quốc của những hang động” ta không thể không nhắc đến vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng với hệ thống hang động đẹp và rộng bậc nhất Việt Nam, lập nhiều kỷ lục thế giới như hang Sơn Đoòng được coi là địa danh đầu tiên và duy nhất được ba tổ chức thế giới xác lập kỷ lục hang động tự nhiên lớn nhất. Trong đó có một hang động nằm trong những hang động đẹp nhất thế giới, được mệnh danh là “kỳ quan đệ nhất động” phải kể đến động Phong Nha.

Động Phong Nha thuộc hệ thống hang động của vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng nằm tại huyện Bố Trạch, và Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, cách thành phố Đồng Hới khoảng 50 km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội khoảng 500 km về phía nam, động gồm nhiều hang nằm trên sông Son, sông Chày. Tuy động Phong Nha được hình thành do những kiến tạo địa chất xảy ra trong lòng dãy núi đá vôi Kẻ Bàng. Hệ thống đứt gãy chằng chịt trên mặt đá vôi đã tạo điều kiện cho nước dễ thấm vào các khối đá vôi. Sự xâm thực đã gặm mòn, hòa tan, rửa trôi đá vôi trong hàng triệu năm. Qua đó nó đã tạo nên một hang động ăn sâu trong núi đá vôi.

Cách đây hơn 400 triệu năm vào thời kỳ Đại Cổ Sinh nhưng qua nơi đây còn gắn liền với một truyền thuyết được lưu truyền trong dân gian. Truyền thuyết kể rằng ngày xưa khi Thiên Đàng và Hạ Giới nối với nhau bởi cổng trời, có một Tiên sư Đạo Pháp xin Thiên Đế xuống Hạ giới để rao giảng đạo pháp, mở mang thêm trí đức lành cho dân gian, nhân dân Hạ giới vô cùng kính trọng và yêu mến ông, đặc biệt là các vị nha quan chính vì vậy khi Tiên sư đạo pháp về trời, thạch động mà Tiên sư thường giảng pháp và giáo hóa cho dân làng và quan lại được nhân dân đặt tên là động Phong Nha, các nha quan có tấm lòng thành kính với Tiên sư được nhân dân lập đền thờ trước cửa động và đặt tên là Tiên sư tự cốc.

Là món quà quý giá mà tạo hóa ban tặng, phong cảnh thiên nhiên động Phong Nha chính vì thế mang vẻ hữu tình, nên thơ và vô cùng độc đáo. Động Phong Nha dài 7.729 m, có 14 hang, có dòng sông ngầm dài 13.969 m. Các thạch nhũ trong động trải qua hàng triệu năm kiến tạo từ nước có hòa tan đá vôi, từ đó tích tụ thành những hình tượng lạ mắt như hình sư tử, hình ngai vàng, hình đức Phật v.v. Nơi đây được chia làm hai động : động khô và động nước. Ở động nước, nơi đây gồm ba hang: Bi Ký, Cô Tiên, Cung Đình với những thạch nhũ nhiều màu sắc, hình dáng và nét hùng vĩ của những buồng, hành lang đá vôi phủ đầy thạch nhũ.

Tiếp đến là động khô, nổi bật nhất ở nơi đây phải kể đến hang Tiên Sơn, là chỉnh thể thống nhất với động Phong Nha, tọa lạc ở độ cao khoảng 200m trên trần động Phong Nha, động Tiên Sơn có chiều dài là 980m và không ăn chung với động Phong Nha. Để lên hang Tiên Sơn, ta phải men theo vách núi quanh co uốn lượn, nơi đây mang một vẻ hoang sơ, kỳ vĩ với nhiều nhũ đá rủ xuống, nhiều măng đá “mọc” từ dưới lên tạo thành các hình thù kỳ lạ. Theo các nhà khoa học thuộc Hội hang động Hoàng gia Anh, động này được kiến tạo cách đây hàng chục triệu năm, khi một dòng nước chảy qua quả núi đã đục rỗng, bào mòn núi đá vôi Kẻ Bàng.

Sau đó, do địa chất thay đổi, khối đá vôi đổ sụp, chặn dòng chảy và làm nên động khô Tiên Sơn. Ngoài ra động khô còn nổi tiếng với động Thiên Đường “hoàng cung trong lòng đất”, là một trong những trong những kỳ quan tráng lệ và huyền ảo bậc nhất thế giới, được coi là hang động khô dài nhất thế giới, có có chiều dài 31,4 km, chiều rộng dao động từ 30 đến 100m, nơi rộng nhất 150m và có chiều cao từ đáy lên trần động khoảng 60m. Những thạch nhũ ở nơi đây có nhiều hình thù hơn động nước Phong Nha. Nằm trên một nhánh sông khác, sông Chày, Hang Tối là một trong những nhánh hang thuộc hệ thống động Phong Nha, có cửa hang rộng 20 mét, cao 40m, vừa là hang nước, vừa là hang khô với chiều dài 5.258m, cao 80m, tên gọi của hang là do đoàn thám hiểm hang động Hoàng gia Anh khi đến thám hiểm vào năm 1990 và 1992 đặt bởi bên trong hang “ánh sáng tối” như đặc quánh lại tưởng như có thể chạm vào được.

Không chỉ có những nét đẹp độc đáo mà thiên nhiên ban tặng cho động Phong Nha, nơi đây còn mang những giá trị đặc sắc như giá trị địa chất – địa mạo, giá trị du lịch cao với lượng lớn khách đổ về tham quan đem lại nguồn lợi nhuận khổng lồ cho địa phương. Ngoài ra còn có giá trị về khảo cổ lịch sử bởi những văn tự chữ viết người Chăm, động Phong Nha là nơi vua Hàm Nghi trú ngụ trong thời kỳ thực hiện Chiếu Cần Vương kháng chiến chống thực dân Pháp . Động Phong Nha cũng như vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng chính là niềm tự hào của người dân đất Quảng Bình nói chung và người dân Việt Nam nói riêng, quảng bá vẻ đẹp thiên nhiên tạo hóa, sinh vật nước ta ra ngoài thế giới.

Việt Nam có rất nhiều những cảnh quan, những khu di tích đẹp, độc đáo được bạn bè quốc tế công nhận. Nói đến những khu di tích nổi tiếng bởi phong cảnh đẹp không thể không kể đến di tích động Phong Nha.

Động Phong Nha thuộc vùng núi đá vôi Kẻ Bàng, xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.Động Phong Nha với vẻ đẹp hùng vĩ mà không kém phần thi vị, lãng mạn. Động Phong Nha được coi là “ Thiên Nam đệ nhất động” của Việt Nam, bao quanh động là những cánh rừng nhiệt đới rậm rạp, tươi tốt. Để vào động Phong Nha, du khách phải đi qua dòng sông Son khoảng hơn ba mươi phút.Động Phong Nha là một vùng núi đá rộng lớn, hùng vĩ. Du khách chỉ có thể vào tham quan động bằng một phương tiện duy nhất- đó là thuyền.

Đến trước cửa động ta sẽ thấy một lối vào rộng từ hai mươi đến hai mươi lăm mét, chiều cao khoảng mười mét.Trong động tương đối tối bởi nó bị núi đá che khuất ánh nắng mặt trời, mặt khác vị trí mà du khách sẽ đi vào đó là trong lòng của động. Hai bên đường được lắp đặt hệ thống đèn,nhờ đó mà du khách có thể quan sát rõ nét từng hình thù, cảnh quan trong động.

Động Phong Nha có tổng chiều dài lên đến 7.729 mét, cao khoảng 50 mét với rất nhiều nhánh hang lớn nhỏ khác nhau. Trong động, quang cảnh hùng vĩ sẽ hiện ra trước mắt của du khách,những nhũ thạch ngàn năm tạo thành những hình dạng vô cùng độc đáo, màu sắc sáng tối khác nhau. Bơi thuyền ngắm khung cảnh kì vĩ nơi đây tạo cảm giác lạc vào xứ sở của thần tiên vậy. Người xưa tương truyền rằng,những nhũ đá rũ xuống trong lòng hang đã tạo nên cái tên “ Phong Nha” ngày nay, có nghĩa là gió luồn qua kẽ răng.

Động Phong Nha nổi tiếng với những khối nhũ thạch biến hóa độc đáo, chính những hình dạng độc đáo đó đã khiến người ta liên tưởng và đặt cho nó những cái tên như: sư tử, kì lân, vô chầu, cung đình hay tượng phật… Đi vào trong động khoảng một ki lô mét là đến hang Bí, đây là một nhánh phụ nằm sâu trong động Phong Nha. Đây là một hang có vẻ đẹp vô cùng độc đáo,nét đẹp tự nhiên, hoang sơ sẽ tạo ra cảm giác ngỡ ngàng cho du khách khi đặt chân đến đây.

Với vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ mà tự nhiên,tạo hóa đã ban tặng cho Động Phong Nha thì động Phong Nha đã được hiệp hội Hoàng Anh bình chọn là một trong những hang động đẹp nhất trên thế giới với bảy tiêu chí: Hang động có cửa hang cao và rộng; có bãi cát, bãi đá ngầm đẹp nhất, có sông ngầm đẹp nhất, có hệ thống thạch nhũ kỳ ảo và tráng lệ nhất có các hang khô cao và rộng, có Hồ nước ngầm sâu và đẹp, có nước dài nhất. Đây sẽ là một địa điểm du lịch, tham quan lí tưởng cho du khách trong và ngoài nước.

Động Phong Nha kẻ bàng là nơi thu hút nhiều khách du lịch tham gia và nghỉ dưỡng những giá trị to lớn để lại cho mỗi người đó là những giây phút thư thái và thoải mái nhất, chúng ta cảm nhận được những giây phút khỏe mạnh và có những cái nhìn rất sâu sắc và có ý nghĩa dành cho mỗi con người, những hình ảnh của những đầm tích đá vôi cũng xuất hiện với số lượng lớn, nó nằm trong khu vực Quảng Bình, nơi có rất nhiều những hang động, ở đây du khách có thể ngắm nhìn và cảm nhận nó mạnh mẽ và da diết nhất, những hình ảnh của động Phong Nha làm cho con người như đang lạc vào thế giới thần tiên, nó mơ mộng huyền ảo nhưng cũng để lại những cảnh vật rất có giá trị và có ý nghĩa mạnh mẽ và sâu sắc nhất đôi với mỗi con người.

Những thách dung nham của núi cũng xuất hiện rất đậm nét trong động này, nó không chỉ để lại những giá trị to lớn và có ý nghĩa mạnh mẽ nhất của con người khi đem dành tặng cho nó, mỗi hình ảnh đều thể hiện được cái nhìn rất sâu sắc về hiện tượng và sự vật xung quanh nó, với hang động trầm tích của những nham thạch xuất hiện nơi đây.

Động Phong Nha Kẻ Bàng là nơi thu hút rất nhiều khách du lịch đến đây tham quan và nghỉ dưỡng nó thu hút mạnh mẽ được lượng khách đông và đem lại giá trị cho cảnh quan.

Cứ mỗi khi nhắc tới những địa điểm du lịch ở nước ta, người ta lại nghĩ đến Vịnh Hạ Long, đảo Cát Bà, Phan Thiết,… nhưng một trong những địa danh nổi tiếng ấy không thể thiếu động Phong Nha – di sản văn hóa thế giới. Sự kì ảo của động Phong Nha đã đem lại cho du khách cảm giác thích thú như được lạc vào thế giới thần tiên. Động Phong Nha là một quà tặng của thiên nhiên dành cho đất nước ta.

Động Phong Nha nằm trong vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, một vườn quốc gia tại huyện Bố Trạch và Minh Hóa thuộc tỉnh Quảng Bình, cách thành phố Đồng Hới khoảng 50km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội khoảng 500 km về phía Nam. Phong Nha – Kẻ Bàng nằm ở một khu vực núi đá vôi rộng khoảng 200.000ha. Vườn quốc gia bao gồm 300 hang động lớn nhỏ khác nhau. Điểm đặc trưng của vườn quốc gia này là các kiến tạo đá vôi, 300 hang động và các sông ngầm, hệ thống động vật quý hiếm nằm trong sách đỏ Việt Nam và sách đỏ Thế giới.

Các hang động ở đây với tổng chiều dài là khoảng hơn 80km nhưng các nhà thám hiểm Anh và Việt Nam mới chỉ tìm hiểu được 20km. Vào tháng 4 năm 2009, một đoàn thám hiểm thuộc Hiệp hội Hoàng gia Anh đã phát hiện ra một hang động khác lớn hơn rất nhiều động Phong Nha nhưng động Phong Nha vẫn là hang động giữ nhiều kỉ luật về cái “nhất”: hang nước dài nhất, cửa hang cao và rộng nhất; bãi cát, đá rộng và đẹp nhất; hồ ngầm đẹp nhất; thạch nhũ tráng lệ và kì ảo nhất; dòng sông ngầm dài nhất Việt Nam; hang khô rộng và đẹp nhất thế giới.

Trước đó, khi Phong Nha – Kẻ Bàng chưa phải là vườn quốc gia, khu vực này là khu vực bảo tồn thiên nhiên, từ ngày 9 tháng 8 năm 1986 được mở rộng thêm diện tích là 41132ha. Mãi đến ngày 12 tháng 12 năm 2001, thủ trướng chính phủ đã ra nghị quyết chuyển khu bảo tồn thiên nhiên này thành vườn đa quốc gia và có tên gọi như hiện nay. Quá trình hình thành hang động là một quá trình khá lâu dài. Từ những kiến tạo địa chất xảy ra trong lòng dãy núi đá vôi Kẻ Bàng vào thời kì Đại cổ sinh đã làm thay đổi hoàn toàn về địa chất nơi đây. Sự tác động của nội lực bên trong lòng trái đất và ngoại lực đã tạo ra vẻ đẹp kì bí rất riêng của động Phong Nha. Hệ thống đứt gãy chằng chịt trên mặt đá vôi đã tạo điều kiện cho nước dễ thấm vào các khối đá vôi. Sự xâm thực đã gặm mòn, hòa tan, rửa trôi đá vôi trong hàng triệu năm. Qua đó nó đã tạo nên một hang động ăn sâu trong núi đá vôi.

Động Phong Nha bao gồm động khô và động nước, nổi bật nhất trong các động khô là động Tiên Sơn. Động Tiên Sơn có chiều dài 980m. Từ cửa động đi vào khoảng 400m có một vực sâu khoảng 10m và sau đó là động đá ngầm dài gần 500m khá nguy hiểm. Du khách đến tham quan, để đảm bảo an toàn chỉ được đi sâu vào 400m tính từ cửa động. Động Thiên Sơn là nơi có cảnh thạnh nhũ và những phiến đá kì vĩ huyền ảo. Các âm thanh phát ra từ các phiến đá, khi được gõ vào vọng như tiếng cồng chiêng.Theo các nhà khoa học thuộc Hội hang động Hoàng gia Anh, động này được kiến tạo cách đây hàng chục triệu năm, khi một dòng nước chảy qua quả núi đã đục rỗng, bào mòn núi đá vôi Kẻ Bàng. Sau đó, do địa chất thay đổi, khối đá vôi đổ sụp, chặn dòng chảy và làm nên động khô Tiên Sơn.

Còn hệ thống động nước nổi bật nhất là động Phong Nha. Tạo hóa đã dựng nên những khối thạch nhũ đủ màu sắc với những hình dạng khác nhau. Vẻ kì ảo ấy khiến ai đến tham qua cũng trầm trồ khen ngợi. Động Phong Nha dài 7729m. Hang có chiều dài dài nhất của động là 145m. Động Phong Nha còn được mệnh danh là Thủy Tề Tiên vì nơi đây những cột đá, thạch nhũ như mang một phong thái rất khác nhau. Tiếng nước vỗ vào đá vang vọng thật xa. Động Phong Nha đẹp như một bức tranh thủy mạc mà nhiều hang động khác phải ngưỡng mộ.

Động Phong Nha ngoài có giá trị về du lịch nó còn là một di chỉ khảo cổ. Những nhà thám hiểm và người dân nơi đây đã phát hiện ra nhiều chữ khắc trên đá của người xưa, gạch, tượng đá, tượng phật, mảnh gốm và nhiều bài vị tại đây. Ở động Phong Nha người ta đã phát hiện nhiều mảnh than và miệng bình gốm có tráng men của Chàm và các đồ gốm thô sơ khác. Động Phong Nha còn là nơi vua Hàm Nghi trú ngụ trong thời kì thực hiện chiếu Cần Vương kháng chiến chống Pháp.

Động Phong Nha – hang động tạo nên niềm tự hào cho dân tộc Việt Nam. Nó là bằng chứng cho sự ưu đãi của thiên nhiên nước ta. Động Phong Nha đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới. Ai đã từng đến động đều nhớ mãi sự kì diệu mà động mang lại từ vẻ đẹp thuần túy thiên nhiên.

Trên lãnh thổ Việt Nam có nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng, ngày càng thu hút đông đảo khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan, du ngoạn và trong số đó không thể không nhắc tới vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, nơi đây đã hai lần được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới.

Như chúng ta đã biết, vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng là một trong số những vườn quốc gia lớn nhất của Việt Nam, thuộc phía Bắc của dãy núi Trường Sơn hùng vĩ, nằm ở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Nơi đây cách xa thủ đô Hà Nội khoảng tầm 500 ki-lô-mét về phía nam và nằm tiếp giáp với Lào ở phía tây, phía đông của nó cách biển Đông khoảng 42 ki-lô-mét. Tên gọi vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng phổ biến rộng rãi khắp mọi nơi và cho đến ngày nay vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau về nguồn gốc của tên gọi này. Tuy nhiên, hầu hết mọi người đều thống nhất rằng, tên gọi vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng xuất hiện chính là sự kết hợp giữa động Phong Nha và tên của khu rừng núi đá vôi Kẻ Bàng. Đồng thời, trước khi trở thành vườn quốc gia vào năm 2001, nơi đây là một khu bảo tồn thiên nhiên.

Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng có diện tích rộng lớn với hơn 100000 ha. Nơi đây mang trên mình những đặc trưng cơ bản của kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng, ẩm với nhiệt độ trong năm dao động trong khoảng từ 23-25 độ C. Nét đặc trưng riêng của vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng đó chính là những khối kiến tạo bằng đá vôi theo kiểu karst với tuổi thọ lâu đời - hàng triệu năm cùng các hang động lớn nhỏ, hệ thống sông ngòi, đỉnh núi phong phú cùng thảm thực vật đa dạng.

Trước hết, vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng là nơi có nhiều hang động độc đáo. Chắc có lẽ không quá khi người ta mệnh danh vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng là "vương quốc của hang động" bởi lẽ nói đây có hơn 300 hang động và chúng đều là những hang động kì vĩ, độc đáo, là món quà vô giá mà thiên nhiên, tạo vật đã ban tặng cho nơi đây. Các hang động ở đây đã được phân chia thành ba hệ thống hang động lớn là hệ thống động Phong Nha, hệ thống hang Rục Mòn và hệ thống hang Vòm. Mỗi hệ thống hang ấy lại bao gồm các hang khác nhau với những đặc điểm riêng biệt. Những hang động ở nơi đây không chỉ hấp dẫn du khách ghé thăm mà còn thu hút cả các nhà thám hiểm và các nhà khoa học.

Đồng thời, vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng còn là nơi có hệ thống sông ngòi đặc biệt là sông ngầm cùng hệ thống các đỉnh núi rất phong phú. Tổng thể khu vực vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng có hệ thống sông ngòi khác phức tạp, song có ba con sông lớn đều chảy vào sông Gianh chính là sông Troóc, sông Chày, sông Son. Ba con sông này uốn mình giữa màu xanh bát ngát, rộng lớn của vườn quốc gia đã vẽ nên một bức tranh sơn thủy hữu tình cho mảnh đất nơi đây. Cùng với đó, Phong Nha - Kẻ Bàng còn có các sông ngầm được xem là dài nhất trên thế giới cùng rất nhiều những dòng thác, con suối với vẻ đẹp hấp dẫn, mê ly, trong đó không thể không nhắc đến một số địa danh như suối Mọc, thác Mệ Loan, thác Gió,... Bên cạnh dòng nước xanh hiền hòa, nhẹ dịu, nơi đây còn được thiên nhiên ban tặng cho những đỉnh núi cao, nằm xen kẽ các thung lũng. Điều đó vừa tạo nên một bức tranh cảnh quan thật đẹp vừa góp phần tạo điều kiện để phát triển du lịch sinh thái.

Đặc biệt, vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng là nơi có thảm thực vật đa dạng và phong phú. Trước hơn hết, trong khu vực của vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng hiện vẫn còn nguyên vẹn một khu rừng nhiệt đới với độ che phủ lên tới hơn 96% với nhiều loại thực vật đặc hữu và vô cùng quý hiếm. Thêm vào đó, nơi đây còn là nơi sinh sống, trú ngụ của nhiều loài động vật có giá trị với số lượng lớn các loài như 131 loài thú lớn, 81 loài bò sát lưỡng cư, 259 loài bươm, 72 loài cá,... Và trong số những loài đó có rất nhiều loài nằm trong "Sách đỏ Việt Nam" và đang đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng. Đặc biệt, trong những năm gần đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra nhiều loài động vật kì lạ, khác thường như cá, tôm, bọ cạp không mắt sinh sống trong các hang động trong khu vực này.

Phong Nha - Kẻ Bàng là một vườn quốc gia lớn bậc nhất của cả nước và có ý nghĩa, vai trò quan trọng. Nơi đây không chỉ là địa điểm du lịch hấp dẫn, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước mà nó còn là nơi thu hút các nhà khoa học, nhà thám hiểm đến tham quan và khám phá, khai quật những nét đặc sắc và bí ẩn, hoang sơ ở nơi đây. Đồng thời, vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng cũng đóng góp vai trò to lớn trong quá trình bảo vệ đa dạng sinh học, đặc biệt là bảo vệ các loài động, thực vật quý hiếm đang đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng. Thêm vào đó, nơi đây là nơi tồn tại và lưu giữ nhiều di tích lịch sử, văn hóa có giá trị trong suốt chiều dài hình thành, xây dựng và phát triển đất nước như các di tích khảo cổ học thời tiền sử, văn hoá Chămpa và Việt cổ, di tích căn cứ kháng chiến chống Pháp,... Và đây cùng là nơi sinh sống của đồng bào các dân tộc ít người, nơi lưu giữ được những nét đẹp văn hoá phong phú, lâu đời.

Tóm lại, vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng là một địa điểm du lịch hấp dẫn với nhiều cảnh quan kì lạ, độc đáo. Nơi đây là một điểm dừng chân thú vị trên chặng đường khám phá "Con đường di sản miền Trung".