Bài soạn "Bố của Xi-mông" số 4

I. Vài nét về tác giả
- G. Mô- pa- xăng (1850-1893) tên đầy đủ là Guy de Maupassant
- Quê quán: vùng Normandie ở miền Bắc nước Pháp
- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:
+ Năm 1871, ông đến Paris làm một viên chức nhỏ cho Bộ Hải quân
+ Từ năm 1878 trở đi ông làm một viên chức Bộ Giáo dục
+ Hoạt động văn chương của ông bắt đầu khoảng giữa thời gian từ 1871-1880, bắt đầu bằng những bài thơ
+ Trong khoảng 1880-1891, ông đã sáng tác thêm khoảng 300 truyện ngắn, trong đó có rất nhiều truyện xuất sắc như: Người đã khuất, Món tư trang, Cái thùng con, …

II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Văn bản là một phần của truyện ngắn Bố của Xi-mông, lấy từ Tuyển tập truyện ngắn Pháp, thế kỉ XIX, bản dịch của Lê Hồng Sâm, NXB Đại học và THCN, Hà Nội, 1986
2. Bố cục
- 4 phần:
+ Phần 1: Nỗi tuyệt vọng của Xi- mông
+ Phần 2: Xi-mông gặp bác Phi- líp
+ Phần 3: Bác Phi- líp đưa Xi- mông về nhà
+ Phần 4: Ngày hôm sau ở trường
3. Giá trị nội dung
- Qua diễn biến tâm trạng của ba nhân vật: Xi-mông, Blăng-sốt và Phi-líp, nhà văn gợi cho ta về lòng yêu bạn bè, mở rộng ra là yêu thương con người, sự thông cảm với những nỗi đau hoặc lầm lỡ của người khác
4. Giá trị nghệ thuật
- Ngòi bút miêu tả tâm lí nhân vật của tác giả thật sâu sắc, tinh tế; hình thức giản dị trong sáng, thể hiện một nội dung cô đọng, sâu sắc.

* Tóm tắt văn bản: Xi-mông là một em bé không có bố. Vì vậy, em thường bị những đứa trẻ khác bắt nạt. Trong một lần tuyệt vọng, em đã ra bờ sông và định tự vẫn. Bác thợ rèn Phi-lip đã đưa em về nhà. Xi-mông đề nghị bác Phi-lip làm bố của em. Bác nhận lời và chỉ coi đó là một chuyện đùa. Ngày hôm sau, khi lũ trẻ trêu chọc, em không bỏ chạy và thầy giáo đã giải thoát cho em.

Đọc hiểu văn bản:

Câu 1 - Trang 143 SGK ngữ văn 9 tập 2: Hãy xác định từng phần nếu chia bài văn trên thành bốn phần căn cứ vào diễn biến của truyện: nỗi tuyệt vọng của Xi-mông; Phi-líp gặp Xi-mông và nói sẽ cho em một ông bố; Phi-líp đưa Xi-mông về nhà trả cho chị Blăng-sốt và nhận làm bố của em; Xi-mông đến trường nói với các bạn là có bố và bố em tên là Phi-líp.

Trả lời:

– Đoạn 1 (từ đầu đến “em chỉ khóc hoài”): nỗi tuyệt vọng của Xi-mông.

– Đoạn 2 (tiếp đến “Người ta sẽ cho cháu… một ông bố”): bác Phi-líp gặp Xi-mông và an ủi em.

– Đoạn 3 (tiếp đến “bỏ đi rất nhanh”): bác Phi-líp đưa Xi-mông về với mẹ và nhận làm bố của em.

– Đoạn 4 (còn lại) Xi-mông đến trường và khoe với các bạn rằng em có một ông bố tên là Phi-líp.

Câu 2 - Trang 143 SGK ngữ văn 9 tập 2: Xi-mông đau đớn vì sao? Nỗi đau đớn ấy được nhà văn khắc họa như thế nào qua những ý nghĩ, sự bộc lộ tâm trạng và cách nói năng của em trong bài văn?
Trả lời:

Xi-mông đau đớn vì em bị các bạn chê là không có bố. Tất cả các bạn đều có bố. Riêng Xi-mông thì không. Em đau đớn đến mức định ra bờ sông để tự tử. Nhưng cảnh vật bờ sông làm cho em nguôi ngoai ý định đó. Tuy vậy, em vô cùng đau khổ. Nhà văn diễn tả em khóc rất nhiều: khóc khi các bạn trêu (sau khi khóc em rất thèm được nằm ngủ ở đây, trên mặt cỏ, dưới nắng ấm). Nghĩ đến mẹ, em lại khóc và nói em không bị lạc mà muốn nhảy xuống sông vì không có bố. Nỗi đau khổ còn thể hiện ở giọng nghẹn ngào, mắt đẫm lệ khi Xi-mông trả lời bác Phi-líp ở giọng nói luôn ngắt quãng xen những tiếng nấc buồn tủi.

Câu 3 - Trang 143 SGK ngữ văn 9 tập 2: Qua hình ảnh ngôi nhà của chị Blăng – sốt, thái độ của chị đối với khách và nỗi lòng của chị khi nghe con nói, chứng minh chị Blăng-sốt chẳng qua vì lỡ lầm mà sinh ra Xi-mông, chứ căn bản chị là người tốt.
Trả lời:

Chị Blăng-sốt là một phụ nữ tốt. Ngôi nhà của chị là một ngôi nhà nhỏ, quét vôi trắng, hết sức sạch sẽ. Một mình chị chịu đựng để nuôi Xi-mông khôn lớn. Thái độ của chị với bác Phi-líp là một thái độ nghiêm túc, đúng mực đến mức khi vừa nhìn thấy chị “bác công nhân bỗng tắt nụ cười, vì bác hiểu ra ngay là không bỡn cợt được nữa với cô gái cao lớn, xanh xao, đứng nghiêm nghị trước cửa nhà mình, như muốn cấm đàn ông bước qua ngưỡng cửa ngôi nhà…”. Chị vô cùng thương con, khi nghe con khóc vì chuyện không có bố, chị đã đỏ mặt, ôm con hôn lấy hôn để, trong khi nước mắt lã chã tuôn rơi.

Câu 4 - Trang 144 SGK ngữ văn 9 tập 2: Nêu lên những diễn biến tâm trạng của Phi-líp qua các giai đoạn: khi gặp Xi-mông; trên đường đưa Xi-mông về nhà; khi gặp chị Blăng-sốt; lúc đối đáp với Xi-mông.
Trả lời:

Bác Phi-líp khi gặp Xi-mông thì mỉm cười vì chuyện em không có bố. Chỉ vì muốn an ủi em nên đã nói rằng người ta sẽ cho Xi-mông một ông bố. Trên đường đưa Xi-mông về nhà, bác nghĩ rằng mẹ của chú bé đã có một tuổi thanh xuân lầm lỡ thì rất có thể lại lỡ lầm. Nhưng khi nhìn thấy chị Blăng-sốt thì bác bỗng tắt nụ cười và trở nên lúng túng, e dè, nói năng úp úng. Phi-líp hiểu rằng không thể bỡn cợt được với cô gái nghiêm nghị, đứng đắn. Khi đối đáp với Xi-mông, bác coi như là một chuyện đùa, nhận làm bố của em. Nhưng chính sự hồn nhiên, ngây thơ của Xi-mông đã làm cho Phi-líp cảm mến em. Hành động nhấc bổng em lên và hôn vào hai má em chứng tỏ điều đó. Diễn biến tâm trạng của bác Phi-líp vừa phức tạp, vừa bất ngờ.