Bài soạn "Con cò" số 1

Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến con ngủ chẳng phân vân): Hình ảnh con cò qua lời ru của mẹ khi con còn bé

- Phần 2 (tiếp… và trong hơi mát câu văn): hình ảnh con cò gắn với cuộc đời đứa con

- Phần 3 (còn lại): Suy ngẫm, triết lý nhà thơ về ý nghĩa lớn lao của tình mẹ thể hiện qua hình ảnh con cò và lời hát ru

Câu 1 (Trang 48 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Hình tượng con cò bao trùm toàn bài thơ.

- Con cò trong ca dao là hình ảnh thiên nhiên, hình ảnh người nông dân, người phụ nữ sống cần cù, vất vả

- Hình ảnh con cò tượng trưng cho tấm lòng bao la của mẹ, và những lời hát ru

Câu 2 (trang 48 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Phần 1: Con cò trong những lời hát ru của mẹ

Phần 2: Con cò đi vào trong tiềm thức của tuổi thơ, gần gũi và sẽ theo con người đi suốt cuộc đời

Phần 3: hình ảnh con cò, nhà thơ suy ngẫm triết lý về ý nghĩa của lời ru và tình mẹ đối với cuộc đời mỗi con người

Ý nghĩa biểu trưng con cò có sự phát triển: con cò trong lời ru trở thành con cò mang tấm lòng của mẹ

- Hình ảnh con cò nâng đỡ con, đồng hành với con suốt đời với tình yêu thiêng liêng, cao cả

Câu 3 (Trang 48 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Trong hai bài ca dao trước, hình ảnh con cò gợi tả không gian và khung cảnh quen thuộc, nhịp điệu nhẹ nhàng, thong thả của cuộc sống thời xưa

- Trong bài ca dao, hình ảnh con cò tượng trưng cho người lao động nhọc nhằn, vất vả kiếm sống nuôi con

Câu 4 (trang 48 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Hình tượng trung tâm trong bài thơ là cánh cò nhưng cảm hứng chủ đạo lại là tình mẹ

+ Hình ảnh con cò gợi ý nghĩa về biểu tượng về lòng mẹ, sự dìu dắt, nâng đỡ đầy dịu dàng của người mẹ

Những câu thơ mang tính khái quát đều là những câu thơ chứa chan tình cảm yêu thương của mẹ

+ Quy luật tình cảm bền vững, sâu nặng, thể hiện tình cảm yêu thương vô bờ của mẹ

+ Mẹ theo con tới bất cứ phương trời nào, luôn che chở, động viên con

- Lời ru là khúc hát chan chứa tình yêu thương của mẹ

+ Mẹ hóa thân vào cánh cò mang ý nghĩa sâu xa: sự hi sinh, nhọc nhằn để bảo vệ con

- Hình ảnh kết bài như tiếng lòng tha thiết, kết tinh cao nhất của tình mẫu tử

Câu 5 (trang 48 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Thể thơ: tự do, với nhiều câu thơ ngắn, cấu trúc giống nhau, lặp lại âm điệu lời ru

- Giọng điệu: tha thiết, gợi ra nhiều suy ngẫm, triết lý, chiêm nghiệm

- Thể hiện cảm xúc đa dạng, nhất quán, sáng tạo

Luyện tập

Câu 1 (trang 48 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ vừa trò chuyện với đối tượng (những em bé Tà-ôi trên lưng mẹ) với giọng điệu gần như lời ru, lại có những lời ru trực tiếp từ người mẹ, thống nhất tình yêu con với tình yêu cách mạng. Bài thơ Con cò gợi lại điệu hát ru để nói về ý nghĩa lời ru và ngợi ca tình mẹ.

Câu 2 (trang 49 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

Đoạn văn tham khảo :

Dù ở gần con,

...

Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.

Tình mẹ là thiêng liêng, cao quý. Bàn tay mẹ che chở, nâng đỡ con trên mỗi bước đường đời. Hình ảnh cò trắng đi từ lời ru ra đời thực, cò mẹ ben con suốt đời, mãi yêu cò con bé bỏng. Dù có lớn khôn, mẹ vẫn dõi theo con, mẹ là hiện thân của sức mạnh diệu kì, với tình thương bao la, một tình cảm không thể thay thế.

Ý nghĩa - Giá trị

- Học sinh, qua bài thơ phân tích được ý nghĩa hình tượng con cò, đồng thời liên tưởng, kết nối với các bài ca dao dân ca khác cũng có hình ảnh con cò.

- Từ đó nhận ra được sức mạnh, vẻ đẹp bất diệt, thiêng liêng của tình mẫu tử và ý nghĩa của lời ru đối với cuộc sống con người.