Bài soạn "Đoàn thuyền đánh cá" số 6

I, Tìm hiểu chung bài Đoàn thuyền đánh cá

1.Tác giả

Huy Cận là một trong những thi sĩ thơ Mới tiêu biểu, đã nhanh chóng hào nhập vào với cuộc sống lao động mới của nhân dân sau cách mạng tháng 8.

2.Tác phẩm

Bài thơ được lấy cảm hứng trong một chuyến đi thực tế của tác giả ở vùng mỏ Quảng Ninh.

Bố cục:

Hai khổ đầu : cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi.
Bốn khổ thơ tiếp : cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
Khổ cuối : đoàn thuyền trở về.

II, Đọc hiểu văn bản Đoàn thuyền đánh cá

Câu 1 (trang 142 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

Không gian miêu tả trong bài thơ hùng vĩ, rộng lớn, khoáng đạt.
Thời gian từ hoàng hôn đến bình minh ngày hôm sau.

Câu 2 (trang 142 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

Hình ảnh người lao động và công việc của họ được miêu tả trong không gian rộng lớn của vũ trụ, giữa biển khơi bao la, tráng lệ.

Biện pháp nghệ thuật : cảm hứng lãng mạn, bay bổng ; liệt kê, so sánh, nhân hóa thể hiện được sự phong phú của các loài cá, vẻ đẹp kì diệu và sự giàu có của biển khơi, hiện lên hình ảnh người lao động mới thật đẹp, thật hăng say, con người hòa quyện với vẻ đẹp thiên nhiên.

Câu 3 (trang 142 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

Một số hình ảnh đặc sắc :

Cảnh biển vào đêm vừa rộng lớn vừa gần gũi với con người:

Mặt trời xuống biển như hòn lửa

Sóng đã cài then đêm sập cửa

Biện pháp nhân hóa và so sánh đã mở ra một trường liên tưởng giàu sức gợi, mặt trời như hòn lửa đỏ rực đang từ từ đi vào thế nghỉ ngơi, mọi chuyển động của sự sống và con người như tạm dừng lại. Nhà thơ hình dung biển cả như ngôi nhà lớn đã cài then, sập cửa. Quả là một hồn thơ phong phú, giàu trí tương tượng.

Câu 4 (trang 142 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

Đây là khúc ca về lao động, tinh thần làm chủ và niềm vui phơi phới.

Âm hưởng, giọng điệu bài thơ : khỏe khoắn, sôi nổi, phơi phới bay bổng.
Các yếu tố góp phần tạo nên âm hưởng bài thơ : gieo vần biến hóa, vần trắc xen lẫn vần bằng, vần liền, vần cách… tạo âm vang cho tinh thần lao động. Nhịp thơ có khi đầy sức trẻ, sức lao động, có khi hân hoan những chùm cá nặng.

Câu 5 (trang 142 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

Có thể thấy sự biến đổi của nhà thơ rất rõ trong Đoàn thuyền đánh cá, trước thiên nhiên và con người lao động, tác giả có một cái nhìn tươi mới, tràn đầy cảm xúc hào hứng. Mỗi hình ảnh thơ đều mang sức sống, mang niềm vui, cuốn theo tình yêu say đắm, mãnh liệt trước biển khơi bao la, hùng vĩ, giàu có vô tận của nhà thơ. Trên bức tranh ấy, người lao động hăng say làm việc. Đây chính là cái nhìn tin tưởng, phấn khởi của nhà thơ trước cuộc đời mới.

IV, Luyện tập bài Đoàn thuyền đánh cá

Câu 1(trang 142 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

Đoạn văn tham khảo :

Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh so sánh đầy ấn tượng : Mặt trời xuống biển như hòn lửa. Không gian đang khép lại được mở ra mênh mông nhờ sắc đỏ rực của ánh mặt trời chiều hoàng hôn. Vũ trụ là ngôi nhà lớn mà sóng và đêm được nhân hóa biết cài then, sập cửa. Đêm đã buông xuống! Cả vũ trụ đang bước vào trạng thái nghỉ ngơi. Nhưng chính trong không gian ấy,những người dân lao động lại bắt đầu hành tình thường nhật của mình: Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi – Câu hát căng buồm cùng gió khơi. Câu hát thể hiện niềm lạc quan, niềm tin của người lao động về một thành quả bội thu với tinh thần say mê lao động. Cảm thức về không gian đã được Huy Cận thể hiện rất rõ trong những hình ảnh kì vĩ, tráng lệ, rộng lớn của thiên nhiên, biển cả.

Phân tích khổ thơ cuối

Kết cấu đầu cuối tương ứng đã tạo nên sự sóng đôi, và niềm hân hoan cho người đọc như một khúc tráng ca hăng say, khỏe khoắn về tinh thần lao động và sự chiến thắng của con người khi đã phải trải qua bao khó khăn, vất vả. Hình ảnh đòn thuyền chạy đua cùng mặt trời được nhân hóa, khiến cho câu thơ đầy sức mạnh, và ở đó nổi bật lên hình ảnh người dân lao động đang chủ động, hăng say và phóng khoáng trên hành trình vất vả mà gian lao.