Bài soạn "Nghị luận trong văn bản tự sự" số 1

I. Tìm hiểu yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự

1. Đọc đoạn trích

2. Những câu có tính chất lập luận:

- Đoạn 1: Đoạn trích Lão Hạc

+ Nếu ta không cố tình hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện…

+ Vợ mình không ác nhưng thị khổ quá rồi

+ Một người quá khổ thì người ta chẳng còn nghĩ được đến ai nữa

+ Mình biết vậy nên mình chỉ buồn chứ không nỡ giận

- Đoạn 2:

+ Vợ mình không ác nhưng thị khổ quá rồi

+ Một người đau chân có lúc nào quên được cái chân đau của mình

+ Mình biết vậy nên chỉ buồn chứ không nỡ giận

Đoạn lập luận trong đoạn trích Thúy Kiều báo ân báo oán

Lập luận của Kiều:

+ Xưa nay đàn bà có mấy người cay nghiệt, ghê gớm

+ Càng cay nghiệt càng nhiều oan trái

Lập luận của Hoạn Thư thể hiện ở tám dòng:

+ Đàn bà chuyện ghen tuông là bình thường, hiển nhiên

+ Khẳng định việc đối xử tốt với cô khi cô chép kinh ở Quan Âm các

+ Thứ ba: hai người phụ nữ không thể chung chồng nên không nhường cho nhau được

+ Dù sao mình gây ra nhiều đau khổ cho cô, giờ đây mình chỉ trông vào lòng khoan dung rộng lớn của cô

- Với lập luận sắc bén của Hoạn Thư, Kiều đã tha bổng cho Hoạn Thư.

- Đoạn trích (1 ), để khắc họa cuộc đối thoại ngầm diễn ra trong ý thức của nhân vật ông giáo về cách nhìn đời, nhìn người

- Tác giả để cho nhân vật này tự đánh giá về vợ mình, rằng “vợ tôi không ác”, để lý giải cho tâm trạng “chỉ buồn chứ không nỡ giận”

Các luận điểm:

+ Nếu ta không cố tìm mà hiểu những người xung quanh mình thì chỉ thấy toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn, không bao giờ ta thương

→ Luận điểm có tính chất đặt vấn đề

- Các câu trong văn bản tự sự thường là kiểu câu trần thuật, miêu tả

- Các từ ngữ thường dùng trong lập luận văn bản là những từ ngữ có tính chất khái quát, tổng hợp

II. Luyện tập

Bài 1 (trang 139 sgk ngữ văn 9 tập 1)

Đoạn trích (a) lời của nhân vật ông giáo- người kể chuyện xưng “tôi”, một trí thức

- Ông giáo thuyết phục bạn đọc, thuyết phục về điều cố tìm hiểu những người xung quanh để cảm thông, yêu thương họ

- Nếu có ai vì quá khổ mất khả năng cảm thông, đồng cảm với người khác thì ta cũng không nên vì thế mà giận họ

Câu 2 (trang 139 sgk ngữ văn 9 tập 1)

Lúc đầu, Hoạn Thư cũng hồn lạc phách xiêu, nhưng với bản chất khôn ngoan, lọc lõi

+ Hoạn Thư nói về lẽ thường: phụ nữ ghen tuông là chuyện bình thường

+ Hoạn Thư từng nương tay với Kiều khi cho nàng chép kinh, khi Kiều bỏ trốn đã không đuổi theo

+ Hoạn Thư cũng khẳng định chuyện lấy chồng chung thì không tránh khỏi việc ghen tuông, nghi kị

→ Kiều đã tha bổng cho Hoạn Thư vì “Khôn ngoan đến mực nói năng phải lời”