Bài soạn "Phò giá về kinh" của Trần Quang Khải số 1
I. Đôi nét về tác giả Trần Quang Khải
- Trần Quang Khải sinh năm 1241, mất năm 1294, con trai thứ ba của vua Trần Thái Tông
- Ông còn là người có nhiều vần thơ “sâu lí xa thú” (Phan Huy Chú)
II. Đôi nét về tác phẩm Phò giá về kinh
1. Hoàn cảnh ra đời
- Bài thơ “Phò giá về kinh” được làm khi ông đi đón Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông về Thăng Long (Hà Nội ngày nay) ngay sau chiến thắng Chương Dương, Hàm Tử và giải phóng kinh đô năm 1285
- Bài thơ được viết theo thể ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật
2. Bố cục (2 phần)
- Phần 1 (hai câu thơ đầu): Hào khí chiến thắng của quân ta
- Phần 2 (hai câu còn lại): Khát vọng muôn đời thái bình, độc lập
3. Giá trị nội dung
Bài thơ thể hiện hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình, thịnh trị của dân tộc ta ở thời đại nhà Trần
4. Giá trị nghệ thuật
- Thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm súc
- Giọng điệu sảng khoái, hân hoan, tự hào
- Hình thức diễn đạt cô đúc, dồn nén cảm xúc vào bên trong ý tưởng
III. Trả lời câu hỏi
Câu 1 (trang 68 sgk ngữ văn 7 tập 1)
Thể thơ Ngũ ngôn tứ tuyệt:
- Cả bài gồm có 4 câu
- Mỗi câu có 5 từ
- Hiệp vần: Các chữ cuối cùng của câu 2 và câu 4 hiệp vần với nhau
Câu 2 (trang 68 sgk ngữ văn 7 tập 1)
Hai câu thơ đầu: Nói về hào khí chiến thắng của dân tộc trong cuộc chống Mông- Nguyên xâm lược
+ Hai câu thơ đầu nói về chiến thắng quan trọng để giải phóng kinh đô Thăng Long còn nóng hổi tính thời sự mà tác giả đã góp phần công sức
+ Hai chiến thắng có sự góp sức của tác giả: chiến thắng Chương Dương và chiến thắng Hàm Tử.
+ Động từ mạnh “đoạt”, “cầm” để diễn tả sức mạnh hào hùng của dân ta trong công cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
- Hai câu thơ sau: Khát vọng muôn đời thái bình, độc lập
+ Lời động viên xây dựng, phát triển đất nước trong cảnh thái bình
+ Khẳng định sự bền vững, thịnh trị của đất nước
+ Không chỉ là khát vọng của một người mà là quyết tâm của toàn dân tộc.
⇒ Bài thơ chính tới cảm hứng hào sảng, tự hào, kiêu hãnh trước những chiến công lẫy lừng, vang dội trước kẻ thù. Niềm tin, khát vọng dân tộc thái bình, thịnh trị. Bài thơ là khúc khải hoàn ca hùng tráng, cao đẹp của dân tộc.
Câu 3 (trang 68 sgk ngữ văn 7 tập 1)
Điểm giống nhau:
+ Cả hai bài thơ đều là tiếng nói đầy hào khí của dân tộc
+ Khẳng định lòng tự tôn dân tộc và chủ quyền độc lập
+ Giọng điệu đanh thép, hào hùng
- Khác nhau:
+ Nam Quốc sơn hà: thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
+ Phò giá về kinh: thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt
Luyện tập
Cách nói giản dị, cô đúc của bài thơ có tác dụng:
- Bài thơ thể hiện hào khí Đông A của quân dân thời Trần
