Bài soạn "Phò giá về kinh" của Trần Quang Khải số 5
I. Tìm hiểu chung tác phẩm
1. Tác giả:
Trần Quang Khải: ( 1241-1294 ), ông có công lớn trong hai cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên lần 2 và lần 3.
2. Tác phẩm:
Hoàn cảnh ra đời: Ngày 6 tháng 6 năm Ất Dậu sau khi đuổi quân Thoát Hoan, giải phóng kinh thành Thăng Long, Trần Quang Khải đưa hai vua Trần về lại kinh độ, theo phò giá và làm bài thơ này.
Thể thơ : Thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt ( bài thơ có 4 câu, mỗi câu 5 chữ, thường gieo vần chân – cuối câu 1,2,4 )
3. Bố cục bài thơ: 2 phần
2 câu đầu: Niềm tự hào về chiến thắng
2 câu sau: Khát vọng hòa bình
II. Hướng dẫn soạn bài
Câu 1: Em hãy căn cứ vào lời giới thiệu sơ lược về thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt ở chú thích để nhận dạng thể thơ của bài Tụng giá hoàn kinh sư về số câu, số chữ, cách hiệp vần.
Trả lời:
Bài thơ được làm theo thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật, có đặc điểm :
Số câu: 4 câu trong mỗi bài (tứ tuyệt)
Số chữ: 5 chữ trong mỗi dòng thơ (ngũ ngôn)
Hiệp vần: chữ cuối cùng của các dòng 2, 4 luôn là vần bằng.
Câu 2: Nội dung được thể hiện trong hai câu đầu và hai câu sau của bài thơ khác nhau ở chỗ nào? Hãy nhận xét về cách biểu ý và biểu cảm của bài thơ?
Trả lời:
Sự khác nhau:
Ở hai câu đầu: Sự chiến thắng hào hùng của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống giặc Nguyên – Mông xâm lược.
Ở hai câu sau: Lời động viên xây dựng, phát triển đất nước trong hòa bình và niềm tin vào sự bền vững muôn đời của dân tộc.
Cách biểu ý và biểu cảm của bài thơ:
Hai câu đầu tác giả đã dùng động từ mạnh “cướp giáo giặc – bắt quân Hồ” cùng với biện pháp liệt kê tạo nên một mặt giọng điệu đanh thép, rắn rỏi hào hùng. Mặt khác, tác giả gợi ra không khí chiến đấu rất quyết liệt, hào khí Đông A trong lịch sử.
=>Sự tự hào, tự tôn về dân tộc, tinh thần yêu nước của dân tộc.
Hai câu sau: sử dụng hầu hết thanh bằng với giọng thơ trầm xuống, thủ thỉ, tâm tình =>khát vọng về nền hòa bình lâu dài và lời nhắn nhủ với chính mình, với thế hệ hiện tại và tương lai hãy bảo vệ nền thái bình thịnh trị ấy.
Câu 3: Cách biểu ý và biểu cảm của bài Phò giá về kinh và bài Sông núi nước Nam có gì giống nhau?
Trả lời:
Sự giống nhau của hai bài thơ là cả hai bà đều thể hiện bản lĩnh, khí phách, tinh thần độc lập tự chủ của dân tộc ta và diễn đạt ý tưởng ngắn gọn, cô đúc, dồn nén bên trong.
Luyện tập
Câu 1: Theo em, cách nói giản dị, cô đúc của bài thơ này có tác dụng gì trong việc thế hiện hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình của dân tộc ta ở thời đại nhà Trần?
Trả lời:
Tác dụng: Bài thơ như một bản tổng kết ngắn gọn, đanh thép và hào hùng về chiến thắng của quân dân ta, gửi gắm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, khí thế quyết tâm mãnh liệt trong công cuộc chống ngoại xâm và sự trường tồn của dân tộc.
