Bài soạn "Số phận con người" số 6
I- Tìm hiểu chung về truyện ngắn Số phận con người
1. Tác giả
Sô- lô- khốp xuất thân trong một gia đình lao động vùng sông Đông nước Nga
Ông rất tích cực trong nhiều hoạt động, được phong tặng nhiều danh hiệu cao quý
Sô- lô- khốp là nhà văn, nhà hiện thực vĩ đại
Ông luôn viết đúng sự thật khi phản ánh những bức tranh thời đại rộng lớn, những cảnh đời, chân dung số phận bi thương. Tác phẩm luôn có sự hòa quyện giữa chất bi và chất hùng, chất sử thi và chất tâm lí
2. Tác phẩm
Số phận con người viết năm 1957- mười hai năm sau khi chiến tranh kết thúc
Hoàn cảnh: bầu không khí xã hội tràn đầy tinh thần dân chủ, văn học Nga và văn học thế giới rộ lên xu hướng tìm hiểu số phận con người
Tác phẩm là cột mốc quan trọng mở ra chân trời mới cho văn học Xô viết
Truyện có một dung lượng tư tưởng lớn khiến cho người ta liệt nó vào loại tiểu thuyết anh hùng ca
II- Soạn bài Số phận con người
Câu 1 trang 124 SGK văn 12 tập 2:
Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô- lô- cốp sau khi chiến tranh kết thúc và trước khi gặp bé Va- ni-a:
Hoàn cảnh: chịu trăm ngàn cay đắng: bị thương sau chiến tranh, vợ và con gái chết bom, con trai tử trận
Tâm trạng:
Vỡ tung, mất hồn, rơi vào nỗi đau cùng cực
Sống như người lao động bình thường
Tìm đến rượu để quên nỗi đau
Những giọt nước mắt: nỗi đau không thể diễn tả bằng lời
Câu 2 trang 124 SGK văn 12 tập 2:
Việc Xô- lô- cốp nhận bé Va- ni- a làm con nuôi đã tác động to lớn đến hai cha con:
Xô- lô- cốp thấy lòng nhẹ nhõm và bình yên trở lại, tìm thấy ý nghĩa của cuộc sống
Va- ni- a có được mái ấm gia đình, được hưởng tình yêu thương của cha
Tâm hồn thơ ngây của bé Va- ni- a:
Mặt mũi lấm lem, quần áo bẩn thỉu nhưng đôi mắt rất sáng.
Khi được Xô-cô-lốp gọi, leo lên xe hỏi, chờ trả lời.
Ngồi trên xe lặng thinh, tư lự, chốc chốc nhìn Xô-cô-lốp ...
Trả lời những câu hỏi một cách hồn nhiên.
Nồng nhiệt thể hiện tình cảm, sự vui sướng khi được nhận làm con
Tấm lòng nhân hậu của Xô- lô- cốp:
Nhận Va- ni- a làm con nuôi
Đau lòng, xót thương cho những bất hạnh mà Va- ni- a phải chịu đựng
Lo lắng, chăm sóc cho Va- ni- a như con ruột
=> Điểm nhìn của người kể chuyện giống với nhân vật ở chỗ đều chan chứa tình yêu thương, hướng tới tâm hồn trong sáng của trẻ thơ
Câu 3 trang 124 SGK văn 12 tập 2:
Cách Xô- lô- cốp vượt lên nỗi đau và sự cô đơn:
Xô- lô- cốp chấp nhận cuộc sống sau chiến tranh, tự nhận mình là bố Va- ni- a, sung sướng trong tình cha con, chăm lo cho Va- ni- a từng miếng ăn, giấc ngủ
Anh quyết không để tổn thương trái tim bé bỏng, nén mọi nỗi đau riêng để tâm hồn trẻ thơ được yên ổn
Hai cha con lang thang tìm việc sau khi anh bị tước mất bằng lái
Câu 4 trang 124 SGK văn 12 tập 2:
Thái độ của người kể chuyện: đồng cảm với số phận bất hạnh của hai cha con, tin tưởng vào một cuộc sống tốt đẹp hơn
Ý nghĩa lời trữ tình ngoại đề: lời nhắc nhở, kêu gọi sự quan tâm, trách nhiệm của toàn xã hội đối với mỗi số phận cá nhân
Câu 5 trang 124 SGK văn 12 tập 2:
Cảm nghĩ của Sô- lô- khốp đối với số phận con người: số phận con người có thể gặp nhiều nỗi đau, bất hạnh, mất mát nhưng không thể đánh mất niềm tin, hy vọng. Dù cuộc đời có ngang trái đến đâu, chỉ cần có tình yêu thương, chúng ta có thể vượt qua tất cả và xoa dịu những niềm đau
III- Luyện tập truyện ngắn Số phận con người
Câu 1 trang 124 SGK văn 12 tập 2:
Cái mới của truyện ngắn Số phận con người trong việc miêu tả cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của nhân dân Liên Xô: Sô- lô- khốp không hân hoan ca tụng chiến thắng mà hé mở số phận con người với những góc khuất, nỗi đau mà chiến tranh để lại, báo hiệu một cuộc sống nhiều khó khăn, thách thức mà con người phải đối mặt sau khi chiến tranh đi qua
Câu 2 trang 124 SGK văn 12 tập 2:
Tưởng tượng về cuộc sống của hai bố con Xô- cô- lốp
Sau chuỗi ngày dài rong ruổi, đi qua biết bao con đường, cuối cùng hai bố con cũng đến Ka- sa- rư. Va- ni- a vẫn như chú chim con tíu tít, lúc nào cũng quanh quẩn bên cạnh bố và dần làm quen với cuộc sống mới. Hàng ngày, Xô- cô- lốp vẫn vất vả làm việc để bảo đảm cuộc sống cho hai cha con, nhờ có Va- ni- a anh cảm thấy bớt hiu quanh hơn và tìm thấy cho mình một lí do để sống. Chiến tranh qua đi, mất mát, đau thương dẫu chẳng thể nguôi nhưng con người vẫn phải tiếp tục tiến về phía trước. Va- ni- a còn cả một tương lai tươi sáng đang đón đợi, và Xô- cô- lốp- người đàn ông đã chai sạn đi vì cuộc đời, phải chăng cần lắm những phút giây được sống cho riêng mình?
