Bài soạn tham khảo số 2
I. Tính chuẩn xác trong văn bản thuyết minh
- Là yêu cầu quan trọng nhất giúp cho sự hiểu biết của người đọc, người nghe thêm chính xác và phong phú.
1. Tính chuẩn xác và một số biện pháp đảm bảo tính chuẩn xác của văn bản thuyết minh.
2. Luyện tập
a. Câu văn chưa chuẩn xác, vì: chương trình Ngữ văn 10 không phải chỉ có văn học dân gian và văn học dân gian không phải chỉ có ca dao, tục ngữ.
b. Câu văn này giải thích ý cụm từ “thiên cổ hùng văn” chưa chuẩn xác vì nó không phù hợp với ý nghĩa thực của cụm từ này. “Thiên cổ hùng văn” là “áng hùng văn của nghìn đời”.
c. Văn bản dẫn trong bài tập này không thể dùng để thuyết minh về nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm được vì nội dung của nó không nói gì đến Nguyễn Bỉnh Khiêm với tư cách một nhà thơ.
II. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh
1. Tính hấp dẫn và một số biện pháp tạo tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh
Phần lí thuyết đã được trình bày đầy đủ trong SGK Ngữ văn 10 trang 25.
2. Luyện tập
Câu 1 (trang 26 sgk Ngữ văn 10 Tập 2):
Đoạn văn (1)
Trong luận điểm “Nếu bị tước đi môi trường kích thích, bộ não của đứa trẻ sẽ phải chịu đựng kìm hãm”, tác giả đã đưa ra hàng loạt các chi tiết về bộ não của những đứa trẻ ít được đùa, ít tiếp xúc với thế giới xung quanh và hộp não của những con chuột bị nhốt trong hộp rỗng,…để làm sáng tỏ luận điểm.
Câu 2 (trang 26 sgk Ngữ văn 10 Tập 2):
Việc kể lại truyền thuyết về hòn đảo An Mạ góp phần làm cho bài thuyết minh hay và hấp dẫn hơn:
- Ta không chỉ thấy phong cảnh Hồ Gươm hôm nay mà còn hiểu sâu về những sự tích, truyền thuyết, lịch sử của danh lam thắng cảnh đó.
- Việc dẫn truyền thuyết về hòn đảo sẽ làm cho hình ảnh hồ Ba Bể trở nên hấp dẫn hơn, mang màu sắc kì ảo, thần tiên. Ngắm phong cảnh với những cảm xúc như thế, tâm hồn sẽ thoải mái và sâu sắc hơn.
III. Luyện tập
Đoạn văn thuyết minh trên hấp dẫn vì:
- Sử dụng linh hoạt các kiểu câu: đơn, ghép, nghi vấn, cảm thán, khẳng định...
- Dùng thủ pháp so sánh giàu hình ảnh, giàu liên tưởng như: "Bó hành hoa xanh như lá mạ", "... một làn sương mỏng, mơ hồ như một bức tranh tàu vẽ những ông tiên ngồi đánh cờ ở trong rừng mùa thu", ...
- Bộc lộ cảm xúc hồn nhiên: "Trông mà thèm quá", "Có ai lại đừng vào ăn cho được",
- Kết hợp nhiều giác quan (thị giác, khứu giác, vị giác,…) và liên tưởng phong phú khi quan sát: nói chuyện ăn phở mà lại liên tưởng cuốn hút như đang trèo lên đỉnh chùa Hương…
- Bộc lộ cảm xúc trực tiếp, chân thực bằng những câu cảm thán: “Trông mà thèm quá!”, “Có ai lại đừng vào ăn cho được”…
