Bài soạn tham khảo số 3
Bố cục
- Phần 1 (từ đầu đến cắt đầu Mtao Mxây đem bêu ngoài đường): Cảnh trận đánh giữa hai tù trưởng.
- Phần 2 (tiếp đến họ đến bãi ngoài làng, rồi vào làng): Cảnh Đăm Săn cùng nô lệ ra về sau chiến thắng.
- Phần 3 (còn lại): Cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến thắng.
Nội dung: Chiến thắng Mtao-Mxây
- Trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc, đó là những tình cảm cao cả nhất thôi thúc Đăm Săn chiến đấu và chiến thắng kẻ thù
- Ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, giàu nhịp điệu, phép so sánh và phóng đại được sử dụng hiệu quả
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 86 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Đăm Săn đến nhà Mtao Mxây khiêu chiến nhưng hắn bỡn cợt chưa chịu giao chiến
- Hiệp đấu thứ nhất:
+ Hai bên múa khiên
• Mtao Mxây múa trước: tỏ ra yếu ớt và kém cỏi
• Đăm Săn múa khiên: tỏ ra mạnh mẽ, tài giỏi hơn hẳn, thái độ bình thản
+ Kết quả: Đăm Săn đâm trúng Mtao Mxây nhưng không thủng được áo giáp của hắn.
- Hiệp đấu thứ hai:
+ Được trời mách bảo, Đăm Săn ném cái chày mòn trúng tai Mtao Mxây
+ Mtao Mxây vẫn ngoan cố “mặc cả” hòng làm nhụt chí chiến đấu của Đăn Săn
+ Kết quả: Đăn Săn kết thúc số phận kẻ thù, cuộc chiến chấm dứt
⇒ Qua đó ta thấy một Mtao Mxây hèn nhát, kém cỏi đối lập hoàn toàn với một Đăn Săn hùng dũng, đàng hoàng,chính trực
Câu 2 (trang 36 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Cuộc đối thoại giữa Đăm Săn với dân làng:
+ Số lần đối đáp: gồm 3 nhịp hỏi – đáp .
+ Mỗi lần đối đáp có sự khác nhau: lần thứ nhất - Đăm Săn chỉ gõ vào một nhà, lần thứ hai gõ vào tất cả các nhà, lần thứ bao gõ vào mỗi nhà trong làng.
⇒ Qua cả 3 lần thấy được thấy lòng mến phục, thái độ hưởng ứng tuyệt đối, sự trung thành của dân làng.
- Hành động của dân làng:
+ Cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây quyết định sự thắng thua của hai tù trưởng, và mang tính chất thống nhất cộng đồng.
+ Vì vậy, khi Đăm Săn giành chiến thắng, tôi tớ của cả hai buôn làng đều vui mừng, phấn khởi kéo đến ăn mừng
⇒ Thể hiện sự suy tôn tuyết đối của dân làng với Đăn Săn, sự thống nhất hài hòa giữa quyền lợi và khát vọng của anh hùng sử thi với quyền lợi và khát vọng của cộng đồng
Câu 3 (trang 36 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Phần cuối đoạn trích chú ý nhiều đến miêu tả cảnh ăn mừng chiến thắng
- Ý nghĩa:
+ thể hiện tính chất của cuộc chiến tranh thị tộc trong xã hội Ê-đê: cuộc chiến không gây ảnh hưởng xấu đến xã hội mà giúp cho các bộ tộc nhỏ, rời rạc có thể hợp lại để tạo nên tập thể lớn mạnh.
+ người anh hùng sử thi được toàn thể cộng đồng suy tôn tuyệt đối. Qua chiến thắng của cá nhân anh hùng, sử thi cho thấy sự vận động lịch sử của cả một cộng đồng tộc người.
Câu 4 (trang 36 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Các chi tiết sử dụng phép so sánh
+ so sánh tương đồng các đoạn tả: tài múa khiên của Đăm Săn, cảnh đoàn người kéo về buôn của chàng, đoạn tả thân hình của Đăm Săn
+ so sánh tương phản: cảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây.
- Các câu văn có dùng lối nói phóng đại:
+ Chàng múa trên cao, gió như bão; chàng múa dưới thấp, gió như lốc
+ Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối
- Giá trị
+ những câu văn, đoạn văn này giống như một đòn bẩy, có tác dụng miêu tả chi tiết, cụ thể, làm nổi bật phóng đại vẻ đẹp, vị thế của người anh hùng.
+ lấy hình ảnh nhiên nhiên, vũ trụ để so sánh với Đăm Săn nhân dân muốn khẳng định tài năng, sức mạnh, tầm vóc của các anh hùng sánh ngang tầm với vũ trụ.
+ so sánh với sự vật, con vật gần gũi nơi núi rừng tạo sự thân thuộc, dễ hình dung
LUYỆN TẬP
- Vai trò của thần linh đối với cuộc chiến đấu và chiến thắng của Đăm Săn: là người đưa ra gợi ý, chứ không phải là người quyết định, làm nên kết quả cuối cùng của cuộc chiến.
- Vai trò của con người: là đối tượng trực tiếp dùng tài năng, sức mạnh của mình để tham gia cuộc chiến và giành chiến thắng cuối cùng trước kẻ thù.
⇒ Quan hệ giữa thần linh và con người rất gần gũi, mật thiết, thậm chí bình đẳng, thân tình.
