Bài soạn "Truyện Kiều" số 5
Câu 1 - Trang 80 SGK
Nêu những nét chính về thời đại, gia đình, cuộc đời Nguyễn Du đã có ảnh hưởng đến việc sáng tác Truyện Kiều.
Trả lời
Nguyễn Du (1766 - 1820) là đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới, tự Tố Như, hiệu Thanh Hiên, người làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh.
- Nguyễn Du sinh trưởng trong một thời đại có nhiều biến động dữ dội: xã hội phong kiến Việt Nam bước vào thời kì khủng hoảng sâu sắc, phong trào nông dân khởi nghĩa nổ ra liên tục mà đỉnh cao là cuộc khởi nghĩa Tây Sơn đã “một phen đổi sơn hà”. Phong trào Tây Sơn thất bại, chế độ phong kiến triều Nguyễn được thiết lập. Những thay đổi kinh thiên động địa ấy đã tác động mạnh tới tình cảm, nhận thức của Nguyễn Du để ông hướng ngòi bút vào hiện thực ("Trải qua một cuộc bể dâu - Những điều trông thấy mà đau đớn lòng").
- Gia đình Nguyễn Du là một gia đình đại quý tộc, nhiều đời làm quan và có truyền thống về văn học, cha đỗ tiến sĩ, từng làm tể tướng, anh là Nguyễn Nghiễm từng làm quan to và say mê nghệ thuật. Nhưng cuộc sống êm đềm trướng rủ màn che” với Nguyễn Du không kéo dài được bao lâu. Nhà thơ mồ côi cha năm 9 tuổi và mồ côi mẹ năm 12 tuổi. Hoàn cảnh gia đình cũng có tác động lớn tới cuộc đời Nguyễn Du.
- Nguyễn Du là người có hiểu biết sâu rộng, có vốn sống phong phú. Trong những biến động dữ dội của lịch sử, nhà thơ đã nhiều năm lưu lạc, tiếp xúc với nhiều cảnh đời, những con người, những số phận khác nhau. Khi ra làm quan với nhà Nguyễn, ông đã từng đi sứ Trung Quốc, qua nhiều vùng đất Trung Hoa rộng lớn với nền văn hoá rực rỡ. Đi nhiều, tiếp xúc nhiều, từng trải trong cuộc sống... tất cả những điều đó đã có ảnh hưởng lớn đến sáng tác của nhà thơ.
- Nguyễn Du là con người có trái tim giàu yêu thương. Chính nhà thơ đã từng viết trong Truyện Kiều: “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tà. Mộng Liên Đường chủ nhân trong lời tựa Truyện Kiều cũng đề cao tấm lòng của Nguyễn Du đối với con người, với cuộc đời: “Lời văn tả ra hình như máu chảy ở đầu ngọn bút, nước mắt thấm trên tờ giấy, khiến ai đọc đến cũng phải thấm thía, ngậm ngùi đau đớn đến đứt ruột. Tố Như dụng tâm đã khổ, tự sự đã khéo, tả cảnh đã hết, đậm tình đã thiết. Nếu không phải có con mắt trông thấu cả sáu cõi, tấm lòng nghĩ suốt cả nghìn đời thì tài nào có cái bút lực ấy”. Sự nghiệp văn học của Nguyễn Du. Ông là một thiên tài văn học ở cả sáng tác chủ Hán và chữ Nôm, ở giá trị kiệt tác của Truyện Kiều. Về chữ Hán, Nguyễn Du có ba tập thơ Thanh Hiên thi tập, Nam Trung tại ngâm, Bắc hành tạp lục) với tổng số 243 bài. Về chữ Nôm, ngoài Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh), còn có Văn chiêu hồn,...
• Năm 1802, ông được với ra làm quan nhà Nguyễn, chức tri phủ Thường Tín, Cai bạ Quảng Bình. 1813 làm Cần Chánh điện đại học sĩ, đi sứ Trung Quốc, giữ chức Tham trị bộ Lễ.
Câu 2 - Trang 80 SGK
Kể tóm tắt Truyện Kiều theo ba phần của tác phẩm
Trả lời
Tham khảo: Tóm tắt tác phẩm Truyện Kiều
Thúy Kiều là một thiếu nữ tài sắc tuyệt vời, con gái đầu lòng một gia đình trung lưu lương thiện, sống trong cảnh êm đềm trướng rủ màn che bên cạnh cha mẹ và hai em là Thúy Vân, Vương Quan. Trong tiết thanh minh, Thúy Kiều gặp chàng thư sinh phong tư tài mạo tốt vời là Kim Trọng. Giữa hai người chớm nở một mối tình đẹp. Nhân trả chiếc thoa rơi, Kim Trọng gặp Thúy Kiều để bày tỏ tâm tình, sau đó hai người định ước thề nguyên chung thủy với nhau.
* Trong khi Kim Trọng về Liễu Dương hộ tang chủ, gia đình Kiều bị mắc ban, Kiều nhờ Thúy Vân trả nghĩa cho Kim Trọng còn nàng thì phải bán mình chuộc cha.
Thúy Kiều bị bọn buôn người Mã Giám sinh, Tú Bà, Sở Khanh lừa gạt, bị rơi vào lầu xanh. Sau đó, nàng được Thúc Sinh, một khách làng chơi hào phóng, cứu vớt khỏi cuộc đời kĩ nữ. Nhưng rồi Kiều bị vợ cả Thúc Sinh là Hoạn Thư ghen tuông, hành hạ. Nàng phải trốn đến nương nhờ cửa Phật. Vãi Giác Duyên vô tình gửi nàng cho Bạc Bà, một kẻ buôn người nên Kiều lại rơi vào lầu xanh lần thứ hai. Ở đây, Thúy Kiều gặp Từ Hải, một anh hùng đội trời đẹp đất. Từ Hải lấy Kiều, giúp nàng báo ân, báo oán. Do mắc lừa tổng đốc Hồ Tôn Hiến, Từ Hải bị giết, Thúy Kiều bị nhục, phải đánh đàn, hầu rượu cho Hồ Tôn Hiến rồi bị ép gả cho viên thủ quan. Đau đớn, tủi nhục, Kiều trầm mình ở sông Tiền Đường. Nhưng nàng được vãi Giác Duyên cứu và lần thứ hai, Kiều nương nhờ cửa Phật.
* Sau khi về chịu tang chú, Kim Trọng trở lại tìm Kiều. Hay tin gia đình tai biến và Kiều phải bán mình chuộc cha, chàng đau đớn vô cùng. Tuy kết duyên với Thúy Vân nhưng Kim Trong chẳng thể nào nguôi được mối tình đầu say đắm. Cuối cùng Kim Trọng từ quan quyết cất công lặn lội để tìm cho kì được Thúy Kiều, Qua bao nhiêu năm tháng gian nan vất vả, Kim Trọng với tình cờ gặp được Giác Duyên và tìm được Kiều, gia đình đoàn tụ. Chiều ý mọi người, Thúy Kiều nối lại duyên với Kim Trọng nhưng cả hai cùng nguyện ước duyên đôi lứa cũng là duyên bạn này.
