Bài tham khảo số 7
Bảo Ninh sinh năm 1952, tên khai sinh là Hoàng Ấu Phương được đánh giá là một nhà văn có lối viết điềm đạm, trữ tình mà lôi cuốn. Tập truyện ngắn “Bảo Ninh – những truyện ngắn” đã chứng minh cho phong cách đó của ông. Bằng việc phân tích hình ảnh nhân vật Giang trong truyện ngắn cùng tên chúng ta sẽ thấy rõ được những nét đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn tài hoa này. Một cô gái nhân hậu, ấm áp, tử tế đã gieo vào lòng mỗi người đọc chúng ta những tình cảm đẹp đẽ.
Tác phẩm kể về cuộc gặp gỡ đầy bất ngờ nhưng rất tình cảm giữa các nhân vật Giang, bố của Giang và nhân vật tôi (người lính). Đằng sau cuộc gặp gỡ ấy ẩn chứa đầy ắp tình thương và tình người của đồng bào trong những ngày kháng chiến trường kỳ, gian khổ nhưng đầy huy hoàng của dân tộc. Đi sâu vào trong hẻm, căn nhà của Giang hiện dần lên với hình ảnh của một căn nhà gianh cũ kỹ tồi tàn, bên ngoài đậu một chiếc xe phượng hoàng, chứng tỏ gia cảnh của cô gái này cũng không mấy khá giả, làm thế nào được khi chiến tranh đất nước còn nghèo, gia đình cô gái ấy lại rất éo le khi mẹ mất sớm, hai người đàn ông đều ra chiến trường đánh giặc, kinh tế chỉ có mình Giang gánh vác. Vượt qua sự nghèo nàn, khó khăn ấy, Giang vẫn tận tình, chu đáo nấu cơm tiếp đãi tôi bằng tất cả tình cảm chân thành. Điều đó càng tô đậm thêm bản tính hiếu khách, ấm áp của nhân vật Giang. Giang xuất hiện trong tác phẩm thông qua các cuộc gặp gỡ và trò chuyện với nhân vật tôi. Ấn tượng đầu tiên của tôi về cô gái này chính là sự nhân hậu, ấm áp và tử tế. Dù không quen biết nhưng khi nhìn thấy tôi rửa chân bên giếng, Giang chẳng ngần ngại múc nước cho tôi. Chẳng những thế cô gái ấy còn nhẹ nhàng: “Không xối cho tôi tự gột mà cúi mình xuống một tay nghiêng gầu nước dội nhè nhẹ, một tay cô cọ bùn đất ở ngón chân, bàn chân và bắp chân tôi” một hành động rất tự nhiên, ấm áp giống như sự quan tâm của những người trong gia đình khiến tôi vô cùng bất ngờ nhưng cũng rất đỗi hạnh phúc. Ấn tượng đẹp đẽ của “tôi” với Giang cứ lớn dần hơn trong cuộc gặp mặt thứ hai tại nhà Giang. Trong bữa cơm Giang nhanh trí nói dối bố về nhân vật tôi là bạn cũ để tôi đỡ xấu hổ, ngại ngùng lại còn chủ động mượn xe đạp của bố đưa tôi về đơn vị. Cô còn không quên nhắn nhủ “tôi” tranh thủ thời gian vào nhà cô ăn tết. Cuộc gặp gỡ bất ngờ nhưng Giang không hề quên tôi, bằng chứng là trong cuộc trò chuyện với các bộ cách mạng tôi biết được Giang vẫn còn nhắc về “tôi” mãi, rồi lại gửi hình cho “tôi”. Có thể nói Giang chính là linh hồn của tác phẩm này, cô gái ấy gây ấn tượng mạnh mẽ bởi sự hoạt ngôn, thái độ niềm nở, ở sự hay nói, hay làm và đặc biệt có một trái tim rất ấm áp, nhân hậu và tử tế. Xây dựng nhân vật Giang nhà văn không sử dụng bất kỳ nguyên mẫu từ nhân vật nào, không dùng hình ảnh bóng bảy, không khoa trương, thổi phồng tính cách của nhân vật mà chủ yếu khai thác ở góc độ đời thường. Hình ảnh Giang bình dị, thân quen như bao cô gái khác chúng ta gặp trong thời chiến. Hồn nhiên, vô tư, trong sáng như tờ giấy, thông minh, lém lỉnh, mến người, quý khách. Nhân vật được khắc họa đậm nét qua hành động, ngôn ngữ, cử chỉ. Đặc biệt nhà văn không tự đánh giá về Giang, cũng không để Giang tự kể câu chuyện về mình. Nhân vật được soi chiếu từ góc độ của nhân vật khác, đó là người lính, người xưng tôi trong tác phẩm. Thông qua cuộc tiếp xúc của tôi với Giang người đọc thấy vẻ đẹp của nhân vật hiện lên chân thực, đầy màu sắc và thuyết phục hơn.
Qua nhân vật Giang, nhà văn gửi gắm niềm tin, tình yêu vào vẻ đẹp của những con người bình thường trong thời chiến. Nơi ở nơi đâu, vùng quê nào chúng ta cũng có thể bắt gặp những cô gái như Giang: mến khách, quý mến và cảm phục bộ đội, một lòng hướng về cách mạng, lý tưởng bộ đội cụ Hồ. Cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa Giang và người lính bộ đội còn thể hiện cái nhìn đầy nhân văn và ấm áp của nhà văn trong chiến tranh. Niềm tin yêu vào giá trị đẹp đẽ của con người trong hoàn cảnh thiếu thốn, chia cắt do chiến tranh mang lại.
