Bài văn phân tích tác phẩm "Chí phèo" số 9
Chí Phèo từ lâu cũng được biết đến là tác phẩm vô cùng đặc sắc. “Chí Phèo” chính là một bức chân dung rõ nét nhất, đau khổ nhất về thân phận người nông dân trong xã hội cũ. Tác phẩm đã làm lên tên tuổi của nhà văn Nam Cao.
Ngay từ phần mở đầu tác phẩm thì nhân vật Chí Phèo đã xuất hiện trong tư thế khật khưỡng của kẻ say rượu vừa đi vừa chửi. Chí Phèo như đã cửi trời, chửi đời, chửi cả làng Vũ Đại, cũng đã chửi những đứa khổng chửi nhau với hắn. Và đây cũng chính là lí do để ngay phần tiếp theo, tác giả Nam Cao dường như cũng đã kể vể lai lịch của Chí. Chí Phèo cũng vốn là đứa trẻ từ khi mới đẻ ra đã bị bỏ rơi trong cái lò gạch bò hoang, đồng thời cũng lại được người làng nhặt về nuôi. Từ nhỏ thì Chí cũng đã đi ở cho nhiều nhà khác nhau, cuối cùng đến năm 20 tuổi thì về làm canh điền cho Lí Kiến. Chỉ vì vài chuyện ghen tuông, nghi cho bà ba vốn tính lẳng lơ có tư tình với anh canh điền khoẻ mạnh, lúc đó thì lý Kiến cho người bắt Chí giải lên huyện và đẩy vào lao tù.
Thế rồi cũng ngay sau khi ở tù về, Chí đã uống rượu say khướt rồi cầm vỏ chai đến cổng nhà Bá Kiến đòi rượu, và đồi đi tù. Vì đi tù với Chí còn coc cơm mà ăn, Bá Kiến đã lợi dụng Chí Phèo trở thành một công cụ đắc lực của Bá Kiến nhằm ức hiếp dân lành và thanh toán tất cả những kẻ có máu mặt trong làng nhưng không cùng vây cánh. Chí Phèo lúc này đây cũng đã thực sự trở thành một con quỷ dữ của làng Vũ Đại khiến cho ai ai ai cũng đều sợ hắn và tránh mặt hắn.
Trong một lần trong buổi tối sáng trăng, sau khi được uống rượu với Tự Lãng, hắn đang ngật ngưỡng trở về túp lều ven sông định bước xuống tắm, tình cờ nhìn thấy Thị Nở đang nằm ngủ. Thị Nở xấu đến nỗi mà ma chê quỷ hờn lại ngẩn ngơ như người đẩn trong cổ tích. Chí Phèo và thị Nở cũng đã ăn nằm với nhau và đánh thức tình cảm bình thường cùng với đó cũng chính là một mong muốn làm một người bình thường trong Chí. Cũng chính là nhờ thứ tình cảm này mà bao nhiêu mơ ước hiền lành thời trai trẻ của Chí đã lâu, nay bỗng thức đậy. Cái mong muốn đó của Chí đó là muốn có một tổ ấm gia đình bình dị. Chí như bị cảm, lúc đó Thị Nở đã ân cần chăm sóc, còn nấu cháo hành cho hắn ăn giải cảm…
Chí Phèo cảm nhận được sự hạnh phúc mà bao nhiêu lâu nay, từ nhỏ đến giờ Chí mới nhận được. Cứ tưởng được bền lâu, nào ngờ chỉ được vẻn vẹn năm ngày, cho đến ngày thứ sáu, bà cô thị Nở đi buôn chuyến trở về. Lúc đó bà cô cũng đã xỉ vả mắng nhiếc thị vì đã biết được chuyện giữa Thị với Chí Phèo. Thị Nở nhanh chóng đến mằng Chí Phèo và bỏ mặc Chí trong tuyệt vọng. Tất cả sự việc này cũng đã làm Chí khóc, Chí lại tìm đến rượu. Cứ mỗi khi say hắn dắt dao vào lưng, nói là đi đâm chết con mụ khọm già – bà cô thị Nở thế những cái bước chân như cứ ngật ngưỡng kia của Chí dường như cũng cứ thôi thúc đôi chân Chí đến nhà Bá Kiến và đâm chết Bá Kiến và tự kết liễu cuộc đời mình.
Thật sự khi nghe tin hai cái chết, trong lúc bao người, báo kẻ hả hê, Thị Nở lúc đó nghĩ đến Chí “sao có lúc nó hiền như đất và nhớ lại những lúc ăn nằm với hắn”. Thị cũng lo lắng mình có chửa. Độc giả có thể nhận thấy được khép lại câu chuyện là hình ảnh thị nhìn nhanh xuống bụng và Nở như thấy được “đột nhiên thị thấy cái lò gạch thoáng hiện, xa nhà cửa và vắng bóng người qua lại”
Đánh giá được đây cũng chính là một truyện ngắn mà dung lượng hiên thực được phản ánh trong trạng thái dồn nén, truyện như cũng chứa nhiều mâu thuẫn, với nhiều nhân vật, và đồng thời cũng lại có nhiều lớp thời gian…, tất cả những điều nà như cũng mang tầm vóc của một tiểu thuyết. Truyện ngắn cũng có thể phân tích theo vấn đề ý nghĩa nhân sinh của truyện, cũng có thể phân tích theo tuyến nhân vật hay phân tích từng mối quan hệ giữa nhân vật chính là Chí Phèo với làng Vũ Đại cũng như với một số nhân vật có quan hệ trực tiếp (Bá Kiến, thị Nở). Đâu đi theo con đường nào cũng cần làm nổi bật rõ nghệ. Nam Cao cũng đã thật tài tình biết bao nhiêu khi nhận thấy được nghệ thuật xây dựng tình huống, nghệ thuật miêu tả nhân vật và ngôn ngữ truyện hết sức hấp dẫn. Có thể nhận thấy được sức mạnh của truyện ngắn trước hết là chi tiết.
Làng Vũ Đại – là một hình ảnh thu nhỏ của xã hội phong kiến ở nông thôn Việt Nam trước cách mạng. Nếu như xét về kết cấu và ngôn ngữ truyện. Trước nhất phải kể đến kết cấu. Nhà văn Nam Cao đã rất có ý thức sáng tạo và huy động kết cấu tham gia vào việc xây dựng nhân vật, đồng thời cũng như đắp bổi thêm bề dày, bề sâu các lớp nghĩa cho tác phẩm.
Nhà văn Nam Cao cũng đã lại sử dụng kết cấu vòng tròn, thực sự đó được đánh giá chính là sự trở lại chi tiết “cái lò gạch bỏ hoang” ngay ở phần kết truyện hình ảnh cái lò gạch bỏ hoang nơi Chí bị bỏ rơi lúc mới đẻ ở phần đầu truyện được nhà văn Nam Cao sử dụng để cho Thị Nở đột nhiên thấy thoáng hiện ra khi nhìn xuống bụng, sợ nhỡ may mình có chửa. Thông qua đây ta nhận thấy được đoạn kết truyện nay có sức gợi rất lớn. Thực sự có thể nhận thấy được chính điểu này gì nếu không phải là khả năng tái sinh của Chí Phèo? Cứ chừng nào còn tồn tại cái xã hội kiểu làng Vũ Đại thì chừng đó cũng sẽ còn những người như Chí.
Có thể nhận thấy được chính môi trường này cần được thay đổi. Nếu như chúng ta đặt vấn đề là phải làm sao phải cứu lấy nhân cách con người thì rõ ràng phải bắt đầu từ việc cứu lấy môi trường đó đã huỷ hoại nhân cách. Không chỉ thế ta còn nhận thấy được chính các thành, phẩn lời trần thuật được xáo trộn, dường như cũng lắp ghép, đan xen không luân theo trình tự tuyến tính của cốt truyện. Nhà văn Nam Cao bắt đầu bằng hình ảnh Chí khật khưỡng say và vừa đi vừa chửi bới. Qủa thực chân dung nhân vật bước đầu hiện ra với những đường nét thật ấn tượng khiến người đọc không thể không đọc.
Nhận xét về chính yếu tố ngôn ngữ truyện có nhiều điều có thể bán được nhưng ở đây chỉ xin đơn cử một cách thức sử dụng ngôn ngữ hết sức sáng tạo và độc đáo kiểu Nam Cao.
Tác giả đã đan xen, trộn lẫn lời nhân vật và lời người kể truyện, có thể thấy được cũng có nhiều đơn vị lời văn có thể là của nhân vật vừa là của người kể chuyện. Thông qua điều này ta nhận thấy được khi có tác dụng rất lớn cho phép nhà văn soi quét, lách sâu được vào thế giới nội tâm rất phức tạp và tinh tế của nhân vật. Có lẽ chính vì vậy chân dung nhân vật Chí Phèo lúc này đây lại hiện ra hết sức chân thực và sống động.
Tóm lại, cũng chỉ với tác phẩm Chí Phèo đã dù thấy Nam Cao trong buổi mạt kỳ của chủ nghĩa hiện thực phê phán nước ta. Nam Cao chính là người đã có công đưa nó lên một tầm cao mới về cả nội dung và nghệ thuật trước khi nó im hơi nặng tiếng.
