Hà Thủ Ô đỏ

Hà thủ ô đỏ hay còn gọi là Dạ hợp, Giao Đằng … được biết đến như là một vị thuốc bổ chữa thận suy, yếu gan, thần kinh suy nhược. Nhiều kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại đã chứng minh Hà thủ ô có tác dụng rất tốt để chữa nhiều bệnh, giúp cải thiện hoạt động của các bộ phận trong cơ thể, tốt cho sức khỏe.

Đặc điểm cây Hà Thủ Ô Đỏ:

• Hà thủ ô có tên khoa học là Fallopia multiflora (Thunb) Haraldson, Họ rau răm Polygonaceae. Ở nước ta, Hà thủ ô còn có tên gọi khác như Dạ hợp, Giao đằng, Thủ ô, Địa tinh, Kim …
• Hà thủ ô là cây thảo leo bằng thân quấn, sống nhiều năm; thân dài tới 5-7m, mọc xoắn vào nhau, màu xanh tía, không có lông. Rễ phình thành củ, màu đỏ nâu. Lá hình tim nhọn hẹp, dài 4-8cm, rộng 2,5-5cm, phía cuống hình tim hoặc hình mũi tên, mép nguyên hoặc hơi lượn sóng, cả hai mặt đều nhẵn và không có lông; mọc so le, có cuống dài, bè chìa hình ống, mỏng, màu nâu nhạt. Hoa nhỏ màu trắng, đường kính 2mm, có cuống ngắn 1-3mm, mọc thành chùm nhiều chùy ở nách lá hay ở ngọn. Quả hình 3 cạnh, màu đen.
• Hà thủ ô là loài ưa khí hậu mát ẩm, ưu sáng và hơi chịu bóng. Cây mọc hoang ở vùng núi cao. Trồng được ở nhiều nơi trung du, miền núi phía Bắc các tỉnh: Lai Châu, Lào Cai, Sơn La, Bắc Giang, Cao Bằng… và Tây Nguyên. Cây mọc hoang ở nơi râm mát, ven suối, khe núi đá, rừng cây bụi, trong thung lung chân núi, ở độ cao 500-1600m.
• Cây có thể trồng bằng hạt nhưng thường được trồng dễ dàng bằng những đoạn thân hay cành bánh tẻ dài 30-40cm hoặc bằng củ, có đường kính 3-5cm. Thời vụ trồng vào mùa xuân. Sau 2-3 năm thì có thể thu hoạch.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến

Rễ: Thu hoạch cây mọc hoang vào mùa thu và cây tự trồng vào mùa đông khi cây đã tàn lụi. Đào về rửa sạch, củ nhỏ để nguyên, củ to bổ đôi, đồ rồi phơi hoặc sấy khô. Khi dùng nấu với nước đậu đen có nhiều cách làm: Đỗ đen giã nát cùng ngâm với Hà thủ ô đã thái miếng trong một đêm, sáng đem đồ lên rồi phơi nắng, lại ngâm đỗ đen trong một đêm rồi lại đồ, phơi, làm 9 lần.Củ Hà thủ ô ngâm nước vo gạo 24 giờ, rửa lại rồi cho vào nồi. Cứ 10kg Hà thủ ô, cho 100g Đỗ đen và 2 lít nước. Nấu đến khi gần cạn. Đảo luôn cho chín đều. Khi củ đã mềm lấy ra bỏ lõi. Nếu còn nước Đỗ Đen thì tẩm, phơi cho hết. Đồ, phơi được 9 lần là tốt nhất.

Tính vị, tác dụng, công dụng của Hà Thủ Ô

• Hà thủ ô có vị đắng chát, hơi ngọt, tính bình; có tác dụng bổ gan thận, bổ huyết, ích tinh túy, hòa khí huyết, mạnh gân xương, nhuận tràng. Sử dụng bổ máu chống viêm. Chữa thận suy, yếu gan; Thần kinh suy nhược, ăn ngủ kém; Sốt rét mạn tính, thiếu máu, ít sữa; Các bệnh của phụ nữ sau khi đẻ, xích bạch đới; Đau lưng thấp khớp, di tinh, khí hư, đại tiện ra máu, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu, mẩn ngứa, bệnh ngoài da.
• Uống lâu ngày giúp chữa các bệnh xơ cứng mạch máu não đối với người già, người bị huyết áp cao, hoặc nam giới tinh yếu khó có con; Chữa huyết hư máu nóng, tóc khô hay rụng, sớm bạc, hồi hộp chóng mặt, ù tai hoa mắt, lưng gối đau mỏi, khô khát táo bón; Đều kinh bổ huyết.
• Ngày dùng 12-20g dạng nước sắc, rượu thuốc, hay tán bột uống. Dùng riêng hoặc kết hợp với các vị thuốc khác.