Quế chi

Cây quế là loài cây thân gỗ, trưởng thành có chiều cao 10-20m, đường kính có thể đạt tới 40cm. Vỏ cây nhẵn, thân phân thành nhiều nhánh. Lá mọc so le nhau, có cuống dài khoảng 1cm cứng và giòn; đầu lá nhọn hoặc có hình dáng hơi tù, có 3 gân hình cung. Mặt trên của lá xanh bóng, mặt dưới lá xanh đậm. Hoa màu trắng chụm theo từng chùm nhỏ chỉ bằng nửa hạt gạo, mọc ở nách lá hoặc ở ngọn cành. Quả hạch hình trứng, khi chín chuyển sang màu nâu tím, nhẵn.

Phân bố, thu hái và chế biến.

• Sinh thái: Cây quế mọc hoang trong rừng, có thể trồng bằng hạt và chiết cành. Cây thường ra hoa vào tháng 6-8; có quả vào tháng 10-12 đến tháng 2-3 năm sau.
• Phân bố: Loại quế Thanh Hóa này mọc hoang và được trồng ở khắp vùng rừng núi của Việt Nam, nhưng chủ yếu ở dọc dãy núi Trường Sơn từ bắc Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh tới nam Quảng Nam, Quảng Ngãi. Tại Vân Nam (Trung Quốc) cũng có ít cây thuộc loại này.
• Bộ phận dùng: Cây quế có thể sử dụng vỏ thân, cành, lá. Lá và vỏ được để cất tinh dầu. Cành quế đầu nhỏ thì gọi là quế tiêm, cành cây nhỏ vừa là quế chi. Vỏ quế được gọi là quế thông. Quế thông được loại bỏ vỏ thô bên ngoài, chỉ lấy lớp trong gọi là quế tâm. Quế được bóc ở thân, cành to, dày chính là quế nhục.

Thành phần hóa học và tính vị của cây Quế Thanh Hóa

• Tính vị: Quế vị cay ngọt, tính nhiệt, quy vào các kinh Thận, Tỳ, Tâm, Cam.
• Thành phần hóa học: Vỏ quế có chứa tanin và tinh dầu. Trong đó thành phần của tinh dầu bao gồm aldehyd cinamic, xymen, linanol, alcol cinamic, coumarin. Ngoài ra, cây quế còn có các thành phần khác như: glucid, diterpen vòng…

Công dụng của cây Quế Thanh Hóa

• Trong Tây y, quế và tinh dầu quế được coi là một vị thuốc có tác dụng kích thích làm cho sự tuần hoàn mau lên (huyết dược lưu thông), hô hấp cũng mạnh lên. Sự bài tiết cũng được tăng lên. Tinh dầu có chất sát trùng mạnh.
• Quế vị cay ngọt, tính nhiệt, quy vào các kinh Thận, Tỳ, Tâm, Cam.
• Đông y coi quế là một vị thuốc bổ, có nhiều công dụng có khi chữa cả đau mắt, ho hen, bồi bổ cho phụ nữ sau sinh, bệnh đau bụng đi tả.
• Quế dùng chữa chân tay co quắp, lưng gối tê mỏi, bụng quặn đau, kinh nguyệt bế, tiểu tiện bất lợi. Người âm hư dương thịnh, phụ nữ có thai không dùng được.
• Quế được sử dụng để làm ấm cơ thể, thông kinh mạch, chữa chân tay lạnh, nhức đầu, cảm gió. Kết hợp Quế chi (là loại quế bóc ở cành nhỏ hoặc cành quế con, phơi khô) với các loại thảo dược: cây Cẩu tích, Đậu đen, Hà thủ ô, Cối xay sẽ có tác dụng làm giảm tình trạng đi tiểu đêm, đau mỏi ngang thắt lưng, chân tay lạnh.