Phân loại học sinh yếu – kém, và đưa ra biện pháp giúp đỡ

Cái gì cũng vậy, để tìm được giải pháp thì phải phải biết lý do từ đâu, nguyên nhân là gì. Với câu chuyện dạy học sinh lớp 1 cũng thế. Có thể là khó khăn đấy, nan giải đấy nhưng một khi các thầy các cô đã tìm được nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phù hợp thì có lẽ "dấu chấm hỏi' này cũng sẽ được giải đáp một phần nào.

Có 4 nguyên nhân chính dẫn đến yếu – kém trong học đọc – viết ở học sinh lớp 1:

• Do hoàn cảnh gia đình.
• Do mất kiến thức căn bản.
• Chưa nhận thức được nhiệm vụ học tập, chưa chăm học.
• Do khả năng nhận thức còn hạn chế.

Do hoàn cảnh gia đình: Với học sinh lớp 1, đa số các gia đình rất quan tâm đến các con và đặc biệt bây giờ các con học ở trường cả ngày, vì vậy nguyên nhân này ít xảy ra. Trừ một số trường hợp học sinh không ở cùng bố mẹ do một vài nguyên nhân có thể ảnh hưởng đến tâm lí của các em. Trong những trường hợp này giáo viên cần tìm hiểu để trao đổi với bố mẹ hoặc ông bà để gia đình cùng hỗ trợ, kèm cặp kịp thời. Giáo viên cần trao đổi rõ các biện pháp, việc làm cần thiết để giúp đỡ học sinh. Với trường hợp này, giáo viên vừa là cô; vừa là mẹ, yêu quý; động viên; khích lệ, đôi lúc đến nắm chặt bàn tay, hay xoa đầu, .. để các em cảm nhận được tình yêu thương khi đến lớp. Từ đó, các con sẽ yêu quý, tin tưởng người dẫn dắt, dạy bảo mình.

Do mất kiến thức căn bản: Trong trường hợp này cần phải bù bài thôi, giáo viên trao đổi với phụ huynh về thời gian cũng như biện pháp hỗ trợ. Với lớp 1, việc học sinh mất kiến thức căn bản cũng hạn chế vì lượng kiến thức và thời gian học tập chưa nhiều, nếu phải bù cũng không khó khăn lắm.

Chưa nhận thức được nhiệm vụ, chưa chăm học: Có một số em hỏi bố mẹ: “Sau này con có thể làm nghề gì mà không cần học chữ được không?” hay “Học chữ để làm gì ạ?” … Ngay khi học sinh không đề cập đến vấn đề này thì thầy cô và cha mẹ cũng cần giúp các em nhận thức được lợi ích của việc biết đọc, biết viết để các em có động cơ học tập.

Ví dụ: Giáo viên hỏi: “Khi bà sang chơi, con muốn theo về nhà bà mà để bố mẹ biết con đi đâu và không phải lo lắng đi tìm, con sẽ phải viết lại tin nhắn cho bố mẹ biết, nếu không biết chữ, con có viết được không? Bây giờ con có thể viết tin nhắn – Bố mẹ, con đi nhà bà nhé - được chưa?” hay “Con muốn lắp ghép một cái xe hay một siêu nhân, nếu con không biết chữ, con có thể đọc hướng dẫn để lắp ghép được không?,….” Hay giáo viên có thể giới thiệu một cuốn sách và cho biết trong đó có những nội dung gì hấp dẫn, các con có muốn đọc không? hoặc kể cho các con nghe câu chuyện “Văn hay chữ tốt” nói về việc luyện chữ của ông Cao Bá Quát,….

Vậy giáo viên cần thường xuyên tạo động cơ học tập cho học sinh qua các câu chuyện để các em có hứng thú học tập.

Do khả năng nhận thức còn hạn chế:

• Với những em có nhận thức khá tốt mà không đọc viết được, nguyên nhân là ở lớp các em không tập trung, giáo viên ít để ý đến việc thay đổi hình thức dạy học và kiểm tra để các em có cơ hội đọc vẹt và coi chép, trường hợp này giáo viên cần trao đổi với phụ huynh để bổ sung kiến thức kịp thời bằng cách giáo viên và phụ huynh cũng hỗ trợ, chỉ từng chữ cho các em tập đọc, tích cực đọc cho các em viết; có thể kèm trên lớp, kèm cặp riêng.
  
• Với các em nhận thức chậm, khó nhớ các chữ cái, đánh vần chậm, quán âm không tốt (VD có em đánh vần: c – a – ba) đặc biệt là khó nhớ các phụ âm ghép (gh, ng, nh,…) và khó nhớ vần. Trường hợp này cần cho các em tập đánh vần, đọc viết nhiều từ có cùng âm, vần ấy: ví dụ học âm “nh” , học sinh viết nhiều tiếng, từ có âm “nh” (như: nhà, nhả, nhạ, nhã, nhà lá, nhả ra, nho, nhô,..…), khi chuyển sang âm khác, các em lại quên âm cũ, hãy kiên trì gợi ý các em đánh vần để viết, không quát mắng làm các em bị rối trí mà cần động viên, tin tưởng “Con cố nhớ sẽ được, con nhớ rồi đấy, viết thêm nhé”,… đặc biệt giúp các em có điểm tựa để nhớ âm (“nh – nhà” ; “th – thỏ”, “gh – ghế” ,… nghĩa là cứ đánh vần “nh” là các em nhớ đến chữ “nh” trong tiếng “nhà”. Cứ kiên trì như thế, các em sẽ ghi nhớ tốt hơn.
  
• Giáo viên trao đổi với phụ huynh trường hợp đặc biệt như thế để có biện pháp hỗ trợ, có thể hướng dẫn phụ huynh cách dạy đánh vần, chia sẻ các bài đọc bổ sung (các từ câu mới theo từng bài ở trên trang đã hệ thống) để phụ huynh cho con luyện nhiều âm, vần đó giúp ghi nhớ tốt hơn. Vì học sinh nhận thức chậm nên giáo viên và phụ huynh cho con đọc 3 đến 5 từ một lượt, đọc đi đọc lại, thay đổi vị trí để con ghi nhớ kĩ. Để con nhớ tốt hơn, có thể cho đọc xong thì nhớ viết ngay các từ ấy rồi lại tiếp tục luyện với những từ khác (chú ý giải nghĩa từ, phân biệt chính tả nếu cần thiết). Giáo viên, phụ huynh cố gắng kiên trì giúp các em biết đọc, biết viết, tránh để các em đọc viết kém mà vẫn cho lên lớp sẽ tái mù.