Thạch Sanh - Bài 3

I. Đọc - Hiểu văn bản:

Câu 1 trang 66 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1 : Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có gì khác thường ? Kể về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh như vậy, theo em, nhân dân muốn thể hiện điều gì?

- Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh khác thường ở chỗ :

+ Bố mẹ già mới sinh Thạch Sanh

+ Chàng là Thái tử do Ngọc Hoàng sai xuống đầu thai

+ Bà mẹ mang thai trong nhiều năm mới sinh ra Thạch Sanh

+ Thạch Sanh được nhiều thần dạy võ nghệ và phép thần thông.

- Sự ra đời và lớn lên như vậy của Thạch Sanh đã cho thấy nhân dân rất thông cảm với hoàn cảnh nghèo khổ và mồ côi của chàng. Tuy nhiên điều đó không làm người ta ươn hèn mặc cảm mà Thạch Sanh đã mang trong mình dòng máu nam nhi của người dũng sĩ. Nghèo khổ vẫn nghĩa hiệp là điều nhân dân muốn gửi gắm ở Thạch Sanh.

Câu 2 trang 66 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1 : Trước khi được kết hôn với công chúa, Thạch Sanh đã phải trải qua những thử thách như thế nào ? Thạch Sanh bộc lộ những phẩm chất gì qua những lần thử thách ấy?

- Trước khi được kết hôn với công chúa, Thạch Sanh đã trải qua những thử thách :

+ Bị lừa đi canh miếu và giết chằn tinh

+ Xuống hang diệt đại bàng cứu công chúa, bị Lí Thông lấp cửa hang

+ Bị bắt vào ngục do hồn chằn tinh và đại bàng báo thù

- Qua những thử thách đó, Thạch Sanh đã bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp. Đó là sự chất phác, thật thà, sự khoan dung, đặc biệt là lòng dũng cảm và tài năng.

Câu 3 trang 66 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1 : Trong truyện, hai nhân vật Thạch Sanh và Lí Thông luôn đối lập với nhau về tính cách và hành động. Hãy chỉ ra sự đối lập này.

Sự đối lập giữa Thạch Sanh và Lí Thông thể hiện ở các chi tiết: về tính cách, Thạch Sanh vô tư, thật thà, vị tha, dũng cảm trong khi Lí Thông lừa lọc, xảo trá, vụ lợi (kết nghĩa với Thạch Sanh chỉ để lợi dụng) và vô cùng độc ác; về hành động, Thạch Sanh giết chằn tinh, đại bàng, cứu công chúa, Lí Thông hèn nhát đẩy Thạch Sanh thế mạng cho mình nhưng khi Thạch Sanh lập được công lớn thì lại tìm cách cướp công.

Đó là sự đối lập giữa thiện và ác, chính nghĩa và gian tà. Sự chiến thắng của Thạch Sanh đối với Lí Thông là sự chiến thắng của cái đẹp, cái thiện đối với cái ác, cái xấu.

Câu 4 trang 67 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1: Truyện Thạch Sanh có nhiều chi tiết thần kì, trong đó đặc sắc nhất là chi tiết tiếng đàn và niêu cơm đãi quân sĩ mười tám nước chư hầu. Em hãy nêu ý nghĩa của những chi tiết đó.

- Ý nghĩa chi tiết tiếng đàn:

+ Tiếng đàn giúp cho Thạch Sanh được giải oan, nhờ tiếng đàn, Thạch Sanh có cơ hội vạch mặt Lí Thông. Tiếng đàn tượng trưng cho công lí.
+ Tiếng đàn làm cho quân sĩ mười tám nước chư hầu xin hàng. Nó tượng trưng cho sức mạnh của chính nghĩa.
- Ý nghĩa của chi tiết niêu cơm : Niêu cơm nhỏ mà mấy vạn người cũng không thể ăn hết được. Niêu cơm đãi quân sĩ thể hiện sự khoan dung, tấm lòng nhân đạo, yêu chuộng hòa bình của nhân dân ta.

Câu 5 trang 67 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1: Thảo luận: Trong phần kết thúc truyện, mẹ con Lí Thông phải chết, còn Thạch Sanh thì được kết hôn cùng công chúa và lên ngôi vua. Qua cách kết thúc này, nhân dân ta muốn thể hiện điều gì ? Kết thúc ấy có phổ biến trong truyện cổ tích không ? Hãy nêu một số ví dụ.

Trả lời:

Kết thúc truyện, mẹ con Lí Thông phải chết, Thạch Sanh được kết hôn cùng công chúa và lên ngôi vua. Qua cách kết thúc này, nhân dân ta muốn thể hiện sự công bằng : Những kẻ xấu, kẻ ác dù mưu mô xảo trá đến đâu cũng sẽ bị trừng trị ; còn người hiền lành tốt bụng sẽ được sung sướng, hạnh phúc. Đây là cách kết thúc phổ biến của các truyện cổ tích. Ví dụ như truyện Sọ Dừa, Cây bút thần, Tấm Cám, ...

II. Luyện tập:

Câu 1 trang 67 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1 : Nếu vẽ một tranh minh họa cho truyện Thạch Sanh, em chọn chi tiết nào trong truyện để vẽ ? Vì sao ? Em sẽ đặt cho bức tranh minh họa ấy tên gọi như thế nào ?

Có thể chọn 1 trong các chi tiết sau:

- Thạch Sanh bên túp lều dưới gốc đa. Có thể chọn chi tiết này vì nó thể hiện được hoàn cảnh sống của Thạch Sanh : lủi thủi, mồ côi và đơn độc. Bức tranh có thể đặt là Túp lều Thạch Sanh.
- Thạch Sanh diệt chằn tinh hoặc Thạch Sanh diệt đại bàng. Có thể chọn một trong hai chi tiết này vì nó thể hiện được lòng dũng cảm và trí thông minh của Thạch Sanh. Với các bức tranh này, có thể đặt là Dũng sĩ Thạch Sanh.

Câu 2 trang 67 - SGK Ngữ Văn 6 tập 1 : Hãy kể diễn cảm truyện Thạch Sanh

Học sinh tự thực hiện. (Để có thể kể diễn cảm truyện này, cần kể đúng thứ tự các chi tiết ; đồng thời thể hiện rõ lời kể và ngôi kể.