Thuyết minh về con chó sói
Không có một loài động vật hoang dã nào có thể gây sự chú ý của con người nhiều hơn loài sói. Có lẽ, bởi chúng có số lượng đông đảo, phân bố hầu khắp các lục địa, gần gũi với con người và thường gây nên những cuộc tấn công khủng khiếp. Loài sói khiến con người vừa thù ghét vừa tôn thờ chúng như tôn thờ một sức mạnh của tự nhiên. Ngày nay, số lượng đàn sói đã giảm đi nhiều so với trước bởi sự săn bắt của con người. Một vài loài sói đã nằm trong danh sách đỏ, ở mức độ nguy cấp cần phải bảo vệ.
Sói là một loài động vật có vú thuộc bộ ăn thịt, họ chó. Bởi thế thường gọi là chó sói. Trong các loài sói, sói xám là thành viên lớn nhất và cũng là loài nổi tiếng nhất. Cách đây 10 ngàn năm, chó sói đã được con người thuần hóa và sử dụng chúng trong cuộc sống. Tuy nhiên, với bản tính hoang dã, chó sói vẫn là loài có thể gây nguy hiểm đối với con người. Chó sói phân ra thành nhiều loài khác nhau. Sói đồng cỏ có thân hình nhỏ nhất trong các loài sói hoang. Chúng thường sống trên các đồng cỏ và sắn bắt các loài thú nhỏ. Sói xám là loài sói phổ biến nhất, chúng sống hầu hết các cánh rừng và thường săn bắt các loài thú ăn cỏ lớn. Sói tuyết sinh sống chủ yếu ở các vùng tuyết lạnh và vùng cực. Đây là loài lớn nhất trong các loài sói, với bộ lông trắng và khả năng chịu lạnh rất tốt.
Loài sói thường có bộ lông màu xám tro (sói xám), đen (sói đen), trắng (sói tuyết), đỏ (sói lửa),… Hình dáng của loài chó sói về căn bản giống với chó nhà. Một con sói trưởng thành có cân nặng khoảng từ 25 đến 85kg. Có khi lên đến 100kg. Tuy vậy, loài sói vẫn rất nhanh nhẹ. Tốc độ chạy của sói có thể đạt đến 65km/h. Cơ thể chúng rất dẻo dai, có thể săn đuổi con mồi trong nhiều ngày cho đến khi hạ gục được nạn nhân.
Chó sói có hàm răng lớn hơn loài chó bình thường. Với lực cắn khủng khiếp, chúng có thể dễ dàn nhai một khúc xương mà không mấy khó khăn. Đó là một trong những lợi thế lớn nhất của loài sói trong việc săn mồi và bảo vệ lãnh thổ. Khứu giác và thính giác của loài sói rất phát triển. Chúng có thể phát hiện mùi của con mồi từ rất xa và lần theo dấu vết do con mồi để lại trên lối đi. Chúng thường đứng lặng im, tai vểnh cao để nghe ngóng từng chuyển động ở xung quanh, dò xét con mồi và phục kích tấn công khiến con mồi hoàn toàn bất ngờ và bị hạ gục nhanh chóng.
Với bộ lông rậm dày giúp chúng có thể sinh tồn trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt trên các vách núi phủ đầy tuyết trắng. Bàn chân với các ngón chân dính liền cho phép chúng di chuyển dễ dàng trên mặt băng tuyết hoặc các vùng cát. Ở loài sói rừng nhiệt đới, bộ lông của chúng mỏng hơn. Lớp mỡ trên da cũng ít hơn nhiều so với các loài sói vùng cực. Khu vực sinh sống chủ yếu của chó sói là những khu rừng rậm, sa mạc, núi, lãnh nguyên, rừng taiga, và thảo nguyên và những vùng băng tuyết lạnh lẽo. Chó sói đã từng có số lượng lớn ở phần lớn các khu rừng trên khắp thế giới. Tuy nhiên, do kết quả của việc tàn phá các khu vực sinh sống và săn bắn phổ biến, ngày nay sói chỉ sinh sống ở một số khu vực hạn chế trên lãnh địa sinh sống trước đây của chúng.
Chó sói bẩm sinh là những kẻ săn mồi. Con mồi chủ yếu của chúng là các loài động vật nhỏ. Đôi khi chúng còn săn cả loài thú lớn. Là những động vật săn mồi siêu hạng, chó sói là một bộ phận không thể tách rời của hệ sinh thái mà nó sinh sống. Để sống sót trong điều kiện khắc nghiệt, chúng phải tranh giành thức ăn với loài gấu, báo và các loài thú săn mồi khác. Kinh nghiệm săn mồi của chó sói có lẽ không loài nào địch nổi. Thêm nữa, loài sói luôn đi săn theo đàn. Khả năng phối hợp bầy đàn của chúng đạt đến độ tinh vi, tuyệt hảo. Chính sức mạnh bầy đàn biến loài sói thành kẻ săn mồi lạnh lùng và đáng sợ.
Sói sống từng đôi hoặc theo bầy từ 5 – 7 con. Khi săn mồi chúng có thể nhập thành bầy từ 20 – 50 con. Đứng đầu đàn sói là con sói mạnh nhất, có trách nhiệm lãnh đạo cả đàn tìm kiếm thức ăn và bảo vệ lãnh thổ riêng. Một con sói có thể vô hại. Nhưng cả một đàn sói là mối đe dọa khủng khiếp đối với nhiều loài thú lớn như lợn rừng, trâu rừng, linh dương,... Thậm chí là cả các loài ăn thịt lớn như hổ, sư tử, báo,… Sói có tập tính săn mồi theo bầy. Chúng rất tàn độc, nham hiểm và hung tợn. Khi đã khép vòng vây, chúng tấn công và hạ gục con mồi nhanh chóng, sau đó xé xác con mồi. Hàm răng sói rất sắc bén, có thể xé cả lớp da trâu dày. Sói là loài tham ăn. Nhưng chúng vẫn biết nhường nhịn thức ăn cho những cá thể yếu ốm hoặc con non.
Mùa sinh sản của loài sói thường vào tháng 11 đến tháng 2 năm sau. Thời gian mang thai kéo dài khoảng 9 tuần. Mỗi lần sói đẻ từ 5 – 10 con sói con. Con non được mẹ nuôi dưỡng bằng sữa. Khoảng 2 tuần tuổi, sói con có thể ăn thịt. Sói con ở ơi mẹ từ 8 đến 10 tháng là có thể gia nhập bầy săn mồi. Chó sói sống trong đàn rất có tổ chức. Nếu con nào bị thương chúng cũng nhau chia sẻ thức ăn, chăm sóc vết thương cho nhau. Chó sói con trong bầy rất thân thiết. Một khi sói mẹ không may bị chết, các con sói cái khác sẽ thay nó chăm sóc đàn con cho đến khi trưởng thành.
Trong tự nhiên, chó sói là loài đứng ở nhóm đầu trong chuỗi thức ăn. Chúng không có kẻ thù tự nhiên. Chó sói ít khi gây xung đột với những loài thú săn mồi lớn hơn chúng như hổ, sư tử. Nhưng chúng lại hay gây hấn với các loài báo, gấu để tranh giành lãnh địa hoặc thức ăn. Sói là loài háu ăn và khát máu. Chúng rất dễ bị kích thích khi nhìn thấy vết máu và thường lôi kéo chúng vào những cuộc chiến khủng khiếp.
Đặc trưng tiêu biểu nhất của loài sói là tiếng hú vang dài. Loài sói này thường cất tiếng hú để giao tiếp. Tiếng hú của chúng to và kéo dài, rất đáng sợ. Vừa chạy chúng vừa hú để gọi đồng bọn và cũng là để con mồi kinh khiếp, tự gục ngã. Khi đói và khan hiếm thức ăn, chúng có thể liều lĩnh tấn công vào các trang trại hay bản làng để bắt gia súc làm thức ăn. Chúng còn tấn công con người bất kì lúc nào nếu bị đe dọa.
Tuy nhiên, điều đó ít khi xảy ra. Chỉ khi thức ăn khan hiếm, người ta mới thấy sói xuất hiện gần các ngôi làng. Với bản lĩnh săn mồi, sói luôn có thể sinh tồn trong mọi điều kiện. Ở nước ta, sói lửa là loài phổ biến. Sói lửa có dáng nhỏ như chó nhà, ít gây nguy hiểm. Ngày nay, số lượng sói ở nước ta ngày càng ít đi do bị săn bắt quá nhiều. Loài sói được ten vào danh sách cần bảo vệ. Tuy nhiên, môi trường sống ngày càng bị thu hẹp loài sói đứng trước nguy cơ tuyệt chủng rất lớn. Từ xa xưa, con người đã ngưỡng mộ sức mạnh của loài sói. Hình ảnh loài sói được tôn thờ như vật tổ trong nhiều nền văn hóa. Với vẻ bề ngoài cân đối, hùng dũng, đôi mắt tinh anh đầy bí ẩn, hàm răng khỏe mạnh, sắc bén, sức dẻo dai phi thường, khả năng chiến đấu tuyệt hảo, tiếng hú rùng rợn, chết chóc khiến loài sói trở thành biểu tượng của sự chinh phục bất khả chiến bại. Cũng tương ứng với điều đó, ở khía cạnh khác, loài sói cũng tượng trưng cho sự phá hoại, tàn ác và rất nguy hiểm.
Người dân bản xứ nhiều vùng đã tôn vinh loài sói như một vị thần ngự trị bóng tối. Xem sói như một biểu hiện của sức mạnh và điều sợ hãi. Sói cũng được tôn vinh như một loài có tính kỉ luật cao và lòng trung thành. Chúng rất ít khi phản bội bầy đàn. Một vài con sói được thuần hóa rất trung thành với chủ. Hình ảnh Bấc trong Tiếng gọi nơi hoang dã của Giắc-Lơn-Đơn chính là một minh chứng. Hình ảnh loài sói được tô vẽ rất nhiều trong các truyền thuyết. Có truyền thuyết cho rằng chỉ có người sói mới là khắc tinh có khả năng khuất phục ma cà rồng. Người sói tiếp tục tồn tại trong văn hóa hiện đại và hư cấu trong phim ảnh, sách báo,…gắn người sói với những hình tượng đáng sợ nhất và là nhân vật chính cho nhiều bộ phim kinh dị.
Với tổ chức đàn đông đảo, hiếu chiến và hung dữ, sói luôn là loài gây nguy hiểm cho con người. Người ta đã ghi nhận nhiều lần sói tấn công con người và gia súc. Nhiều cuộc tàn sát đàn sói đã diễn ra ở nhiều nơi để bảo vệ bản làng và thú nuôi. Cuộc xung đột giữa sói và người chưa bao giờ chấm dứt dù số lượng sói ngày nay đã giảm đi rất nhiều.
