Tnú là đứa trẻ mồ côi được dân làng Xô Man nuôi lớn. Câu chuyện kể về người chiến sĩ này trong một đêm được về phép để thăm làng. Tnú được dân làng đón tiếp nồng nhiệt với tình yêu, sự hãnh diện. Cụ Mết thiết đãi Tnú nhiệt tình. Tối đó, cụ và dân làng quây quần bên nhau kể về những câu chuyện về người anh hùng này.

Hồi nhỏ, Tnú và Mai là hai đứa trẻ nhanh nhạy thay dân làng nuôi cán bộ là anh Quyết và được anh dạy chữ cho. Lớn lên, hai người nên duyên vợ chồng và cùng nhau kháng chiến. Một lần giặc đến lùng, bọn chúng đã giết chết vợ con Tnú và thiêu đốt 10 đầu ngón tay của anh. Anh cùng dân làng đấu tranh chống lại chúng và dành thắng lợi. Sau đó, anh rời buôn làng, tham gia vào những cuộc kháng chiến khác nhau và lập được nhiều chiến công cho cách mạng nước nhà.

Sau một đêm ở làng với mọi người, Tnú lại tiếp tục lên đường kháng chiến và chia tay dân làng nơi rừng xà nu trải dài ngút ngàn đến tận chân trời với cây xà nu lớn là cụ Mết, cây xà nu trưởng thành và Tnú và cây xà nu đang phát triển là Dít.

Truyện kể về một làng ở Tây Nguyên - làng Xô Man - nằm giữa cánh rừng xà nu bạt ngàn, đang từng ngày hứng chịu những trận những trận đại bác của đồn giặc.

Chiến, những đứa trẻ trong làng như Dít và Bé Heng đã trở thành du kích. Đêm ấy, cả làng tụ họp, Dít kiểm tra giấy phép xong, cụ Mết tự hào kể lại cho mọi người nghe trang sử đấu tranh đồng khởi của làng, gắn bó sâu sắc với cuộc đời Tnú.

Cha mẹ chết sớm, Tnú được dân làng Xô Man chăm sóc và nuôi dưỡng.

Hồi ấy, Mỹ - Diệm khủng bố dữ dội, nhưng làng vẫn bí mật nuôi giấu cán bộ (anh Quyết). Tuy còn nhỏ tuổi, Tnú và Mai được giao làm liên lạc cho anh Quyết, rồi được anh Quyết dạy chữ. Một lần, trong chuyến đưa thư của anh Quyết lên huyện Tnú bị giặc bắt và tra tấn dã man nhưng vẫn không khai.

Ba năm sau, Tnú vượt ngục trở về thì anh Quyết đã hi sinh. Tnú cưới Mai và cùng dân làng chuẩn bị chiến đấu. Hay tin làng Xô Man chuẩn bị vũ khí chờ thời cơ nổi dậy đến tai giặc. Thằng Dục đưa lính đến lùng sục vây ráp. Cụ Mết, Tnú, cùng thanh niên lánh vào rừng. Không bắt được Tnú, bọn giặc bắt Mai với đứa con nhỏ chưa đầy tháng của hai người đánh đập dã man cho đến chết. Tnú xông ra nhưng không cứu được vợ con mà còn bị chúng bắt trói và tẩm nhựa xà nu đốt mười đầu ngón tay để khủng bố tinh thần dân làng. Thế nhưng, cũng ngay đêm ấy, khi Tnú bị Bắt, Cụ Mết đã dẫn thanh niên vào rừng lấy giáo mác cất giấu đem về và bất ngờ đồng loạt xông vào giết hết lũ giặc. Làng Xô Man đồng khởi thắng lợi. Tnú gia nhập Giải phóng quân. Anh dũng cảm lập chiến công, được cấp chỉ huy cho về phép thăm làng một đêm.

Sáng hôm sau, Tnú lại chia tay dân làng về đơn vị. Cụ Mết và Dít tiễn Tnú. Ba người nhìn ra xa thấy đồi xà nu xanh ngút ngàn trải dài tới tận chân trời. Họ chia tay nhau ở đồi xà nu, cạnh con nước lớn.

Tác phẩm viết về làng Xô Man và núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Sau ba năm xa làng đi bộ đội giải phóng, Tnú trở về thăm quê, làng Xô Man bất khuất kiên cường nằm giữa rừng xà nu bạt ngàn của Tây Nguyên. Trong một buổi tối sum họp của làng, cụ Mết đã kể lại cho dân làng nghe về một trang sử bi thương mà hùng tráng của làng nó gắn với cuộc đời Tnú. Làng Xô Man trong những năm đen tối của Cách Mạng, là một căn cứ bí mật vững chắc nuôi dấu cán bộ. Lúc ấy, Tnú và Mai còn nhỏ nhưng đã góp phần tích cực vào việc chở che nuôi dấu cán bộ. Lớn lên, hai người thành vợ chồng.

Tnú trở thành người lãnh đạo dân làng đánh giặc. Tin làng Xô Man “mài giáo mác chuẩn bị khởi nghĩa bay đến tai quân giặc”, chúng cho quân đến vây quét. Cụ Mết và Tnú, cùng thanh niên rút ra ngoài rừng. Giặc dùng mọi cách khủng bố uy hiếp tinh thần dân chúng. Để hòng dụ dỗ Tnú đầu hàng, chúng bắt vợ và con anh hành hạ.

Sau 3 năm đi “lực lượng”, Tnú về thăm làng. Bé Heng gặp anh ở con nước lớn dẫn anh về. Con đường cũ, hai cái dốc, rừng lách chằng chịt hố chông, hầm chông, giàn thò sắc lạnh. Mặt trời chưa tắt thì anh về đến làng.

Cụ Mết già làng và bà con dân làng reo lên mừng rỡ. Cụ Mết đưa anh về nhà ăn cơm. Từ nhà ưng vang lên một hồi, ba tiếng mõ dài, cả lũ làng cầm đuốc kéo tới nhà cụ Mết gặp Tnú. Có ông bà già. Nhiều trai tráng và lũ con gái. Đông nhất là lũ trẻ con. Có cả cô Dít, em gái Mai, nay là bí thư chi bộ kiêm chính trị viên xã hội. Ai cũng muốn ngồi gần anh Tnú. Dít thay mặt lũ làng xem giấy có chữ kí chỉ huy cho phép Tnú về thăm làng một đêm. Quanh bếp lửa rộn lên: “Tốt lắm rồi!” “Một đêm thôi, mai lại đi rồi, ít quá, tiếc quá!”. Rồi cụ Mết kể lại cuộc đời Tnú cho lũ làng nghe. Tiếng nói rất trầm. “Anh Tnú đó, nó đi Giải phóng quân đánh giặc… Đời nó khổ, nhưng bụng nó sạch như nước suối làng ta”. Anh Xút bị giặc treo cổ, bà Nhan bị giặc chặt đầu, nó và em Mai đi vào rừng nuôi anh Quyết cán bộ. Anh dạy nó học chữ. Nó học chữ thì hay quên nhưng đi rừng làm liên lạc thì đầu nó sáng lạ lùng. Nó vượt thác, xé rừng mà đi, lọt tất cả vòng vây của giặc. Một lần Tnú vượt thác Đắc nông thì bị giặc bắt, bị tra tấn, bị đầy đi Kông Tum. Ba năm sau, Tnú vượt ngục trốn về, lưng đầy thương tích. Tnú đọc thư tuyệt mệnh của anh Quyết gửi cho dân làng Xô Man trước khi anh tử thương. Tnú đi bộ lên núi Ngọc Linh đem về một gùi đá mài. Đêm đêm làng Xô Man thức mài vũ khí. Thằng Dục chỉ huy đồn Đắc Hà đưa lũ ác ôn về vây ráp làng. Tiếng kêu khóc vang dậy. Cụ Mết và trai tráng lánh vào rừng, bí mật bám theo giặc. Bọn giặc đã giết chết mẹ con Mai. Tay không ra cứu vợ con, Tnú bị giặc bắt. Chúng lấy nhựa xà nu đốt cháy 10 ngón tay anh. Cụ Mết và lũ thanh niên từ rừng xông ra, dùng mác, và rựa chém chết tất cả 10 tên ác ôn. Thằng Dục ác ôn và xác lũ lính ngổn ngang quanh đống lửa trên nhà ưng. Từ đó, làng Xô Man ào ào rung động. Và lửa cháy khắp rừng. Sau đó, Tnú ra đi tìm cách mạng…”

Cụ Mết ngừng kể, rồi hỏi Tnú đã giết được mấy thằng Diệm, mấy thằng Mĩ rồi? Anh kể chuyện đánh đồn, xông xuống hầm ngầm dùng tay bóp chết thằng chỉ huy… thằng Dục, “đúng chớ… chúng nó đứa nào cũng là thằng Dục!”. Mưa rơi nặng hạt. Không ai nhận thấy đêm đã khuya. Sáng hôm sau cụ Mết và Dít tiễn Tnú lên đường. Ba người đứng nhìn những rừng xà nu nối tiếp chạy đến chân trời…

Rừng Xà Nu kể về làng Man, một làng ở Tây Nguyên, làng nằm giữa những cánh rừng Xà nu bạt ngàn, đang ngày đêm gánh chịu mưa bom, bão đạn. Và tại đó, có chàng Tnú là người dân tộc Strá. Tnú tham gia cách mạng.

Quân giặc biết được, bắt vợ con anh, hành hạ đánh đập dã man để dụ anh ra. Chứng kiến cảnh vợ con cùng khổ, anh không chịu được xông ra giữa vòng vây địch để cứu Mai và con. Nhưng anh không cứu được, mẹ con Mai chết, còn anh thì bị giặc bắt đốt trụi mười đầu ngón tay. Tnú được dân làng cứu thoát.

Tnú tìm đến quân giải phóng, tham gia chiến đấu chống lại bọn giặc. Sau ba năm, anh trở lại lành Man thăm làng vào mọi người. Đêm hôm đó, cả làng ngồi nghe cụ Mết kể lại những chiến công của Tnú, chuyện anh bị địch bắt bị tra tấn nhưng vẫn kiên quyết không khai báo, chuyện anh bị đốt 10 đầu ngón tay, chuyện anh cùng làng Man nhất tề thắng bọn giặc… nhằm giúp dân làng nâng cao tinh thần truyền thống anh hùng bất khuất.

Sáng hôm sau, Tnú được cụ Mết, bé Heng, Dít, tiễn anh lên đường tiếp tục đánh đuổi giặc ngoại xâm. Họ chia tay nhau ở đồi Xà nu.

Sau ba năm tham gia lực lượng Giải phóng quân, Tnú trở về thăm làng. Làng Xô Man, ở Tây Nguyên, nằm giữa cánh rừng Xà nu bạt ngàn, đang từng ngày hứng chịu những trận đại bác của đồn giặc. Thằng bé Heng gặp ở con nước lớn, đã dẫn đường cho Tnú. Đêm đó, cụ Mết tập trung dân làng lại và kể cho mọi người nghe trang sử đấu tranh của làng, trang sử đó gắn với cuộc đời Tnú.

Hồi ấy Mỹ Diệm kéo tới làng lùng sục, khủng bố dữ dội, nhưng làng vẫn bí mật nuôi giấu cán bộ (anh Quyết). Giặc giết anh Xút, bà Nhan, Tnú và Mai đảm nhiệm việc tiếp tế và giao liên cho anh Quyết, được anh Quyết dạy chữ.

Một lần, trong chuyến đưa thư của anh Quyết lên huyện, Tnú bị địch phục bắt. Chúng thẳng tay tra tấn nhưng Tnú không khai và bị chúng bỏ tù. Sau ba năm. Anh vượt ngục, trở về làng thay anh Quyết lãnh đạo buôn làng tích cực chuẩn bị vũ trang khởi nghĩa.

Tin làng Xô Man chuẩn bị vũ khí chờ thời cơ nổi dậy đến tai giặc, khi đứa con Tnú chưa đầy tháng, thằng Dục đưa lính đến lùng sục vây ráp quyết bắt kỳ được Tnú. Cụ Mết, Tnú cùng thanh niên lánh vào rừng. Bất lực, bọn giặc bắt Mai cùng với đứa con nhỏ đánh đập dã man.

Từ vị trí ẩn nấp, Tnú chứng kiến cảnh vợ con bị giặc hành hạ. Sôi sục căm thù, Tnú nhảy xổ vào bọn giặc và anh bị bắt. Mai và đứa con đã chết. Bọn giặc trói anh và tẩm nhựa Xà nu đốt mười đầu ngón tay anh trước mặt dân làng. Tnú kiên cường chịu đựng quyết không kêu la. Tnú thét lên một tiếng, dân làng đồng thanh, nhất tề nổi dậy, thằng Dục và tiểu đội ác ôn đã bị giết trước lưỡi mác, lưỡi rựa, của cụ Mết và thanh niên.

Làng Xô Man đã đồng khởi. Tnú gia nhập Giải phóng quân. Anh dũng cảm lập chiến công, được cấp chỉ huy cho về phép thăm làng một đêm. Sáng hôm sau, Cụ Mết, Dít tiến anh lên đường. Họ chia tay nhau ở đồi xà nu, cạnh con nước lớn.

Tác phẩm viết về làng Xô Man và núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Sau ba năm xa làng đi bộ đội giải phóng, Tnú trở về thăm quê, làng Xô Man bất khuất kiên cường nằm giữa rừng xà nu bạt ngàn của Tây Nguyên.

Trong một buổi tối sum họp của làng, cụ Mết đã kể lại cho dân làng nghe về một trang sử bi thương mà hùng tráng của làng, có gắn với cuộc đời Tnú. Làng Xô Man trong những năm đen tối của cách mạng, là một căn cứ bí mật vững chắc nuôi giấu cán bộ. Lúc ấy, Tnú và Mai còn nhỏ nhưng đã góp phần tích cực vào việc chở che nuôi giấu cán bộ. Lớn lên, hai người thành vợ chồng. Tnú trở thành người lãnh đạo dân làng đánh giặc.

Tin tức làng Xô Man mài giáo mác chuẩn bị khởi nghĩa bay đến tay giặc, chúng cho quân đến vây quét. Cụ Mết và Tnú, cùng thanh niên rút ra ngoài rừng. Giặc dùng mọi cách khủng bố, uy hiếp tinh thần dân chúng. Để hòng dụ dỗ Tnú đầu hàng, chúng bắt vợ và con anh hành hạ. Nấp trong rừng, chứng kiến cảnh vợ con bị đánh đập dã man, Tnú sôi sục căm thù đến mức không tỉnh táo được nữa, đã nhảy xổ ra chém giết lũ giặc. Nhưng anh cũng không cứu được vợ con mình. Anh bị giặc bắt trói, tẩm nhựa xà nu đốt cháy mười đầu nón tay trước mắt dân làng, hòng uy hiếp "mộng cầm dáo mác" của họ.

Tnú kiên cường, cắn răng chịu đựng, không hề khuất phục. Căm thù tột độ, cả khối người đã vùng dậy đánh gục kẻ thù "cả làng Xô Man ào ào rung động và lửa cháy khắp rừng". Câu chuyện khép lại bằng cảnh cụ Mết và Dit tiễn đưa Tnú trở lại đơn vị ở nơi cửa rừng xà nu tràn trề sức sống vượt lên trên sự hủy diệt của bom đạn như làng Xô Man bất khuất kiên trung.

3 năm đi lực lượng, Tnú trở về thăm làng Xô man, anh gặp bé Heng ở đầu con nước lớn và được bé Heng dẫn về làng. Đêm hôm ấy, người dân khắp làng Xô Man, từ người già đến những đứa trẻ con đều tụ tập lại ở nhà cụ Mết để nghe cụ kể về cuộc đời của Tnú. Dít - em gái Mai - thay mặt dân làng xem giấy có chữ kí của chỉ huy cho phép Tnú về thăm làng hay không.

Cụ Mết bắt đầu kể về cuộc đời Tnú, rằng anh là một chiến sĩ giải phóng quân. Giặc giết chết anh Xút, bà Nhan nên Tnú và Mai cùng nhau vào rừng nuôi anh Quyết cán bộ và được anh dạy chữ cho. Tnú khi đi học chữ tuy hay quên nhưng vào rừng liên lạc thì đầu óc sáng lạ lùng. Tnú cứ băng vào rừng mà đi. Một lần, Tnú đi đưa thư của anh Quyết lên huyện thì bị giặc bắt, tra tấn dã man nhưng Tnú tuyệt đối không khai.

3 năm sau, Tnú vượt ngục trở về thì anh Quyết đã hi sinh. Sau đó, Tnú cưới Mai và cùng dân làng Xô Man chuẩn bị đánh giặc. Biết được tin đó, thằng Dục đưa lính đến vây bắt. Chúng bắt mẹ con Mai và đánh đập cho đến chết, Tnú xông ra nhưng không kịp mà bị giặc đốt 10 đầu ngón tay. Đêm ấy, cụ Mết dẫn các thanh niên trong làng vây bắt và giết hết lũ giặc. Tnú từ đó đi giải phóng quân và hôm nay chính là ngày nghỉ phép anh được về thăm làng. Sáng hôm sau, Tnú chia tay mọi người để trở về đơn vị. Trong cảnh chia tay, mọi người thấy cánh rừng xà nu hiện lên bạt ngàn, bất khuất.

Truyện ngắn Rừng xà nu của nhà văn Nguyễn Trung Thành là câu chuyện kể về Tnú và người dân làng Xô Man. Làng Xô Man nằm giữa cánh rừng xà nu bạt ngàn, đang ngày đêm hứng chịu những trận mưa bom, bão đạn của giặc. Anh Xút bị giặc treo cổ, bà Nhan bị giặc chặt đầu. Tnú - nhân vật chính của truyện - cùng với Mai nuôi giấu cán bộ là anh Quyết.

Tnú và Mai được anh Quyết dạy chữ cho. Tnú chẳng may bị bắt trong một lần đi liên lạc, trong lúc vượt thác Đắc Nông, sau đó bị chúng đầy đi Kông Tum. Sau ba năm, Tnú trốn được và trở về làng thì anh Quyết đã không còn nữa. Tnú cùng dân làng chuẩn bị đánh giặc thì thằng Dục đưa quân lính đến vây bắt.

Giặc giết Mai - vợ của Tnú, cũng là chị của Dít - và tẩm nhựa xà nu thiêu đốt 10 đầu ngón tay Tnú. Cụ Mết cùng đám thanh niên trong làng xông vào giết giặc ngay đêm hôm ấy và giành thắng lợi. Tnú sau ngày hôm ấy tham gia giải phóng quân, mãi sau này mới có dịp trở về thăm làng trong một ngày nghỉ phép. Khi ấy, những đứa bé như Chiến, Dít, Heng đều đã trở thành du kích. Cả làng Xô Man với tinh thần và quyết tâm đánh giặc bất khuất như sự bạt ngàn, vững trãi của cánh rừng xà nu bao quanh đây.

Tác phẩm Rừng xà nu kể về dân làng Xô Man và thiên nhiên Tây Nguyên trong thời gian cả nước kháng chiến chống Mỹ. Trải qua thời gian đi bộ đội, Tnú về thăm quê hương.

Trong cuộc họp quy tụ nhiều thành viên trong ngôi làng, cụ Mết đã kể cho những thành viên trong ngôi làng về trang sử của làng, trong đó tiêu biểu và đau thương là cuộc đời của Tnú. Làng Xô Man trong thời gian kháng chiến là nơi nuôi dưỡng quân bộ đội cách mạng, Tnú và Mai tham gia cùng dân làng nuôi và bảo vệ bộ đội, sau này lớn lên cả 2 thành vợ chồng.

Khi nghe tin dân làng Xô Man chuẩn bị vũ khí chống giặc, quân giặc cho quân đến vây quét. Cụ Mết và Tnú, thanh niên trong làng rút ra ngoài. Giặc dùng đủ mọi cách từ tra tấn đến uy hiếp tinh thần nhằm truy bắt Tnú. Chúng bắt vợ và con anh hành hạ dã man. Tnú nhìn thấy vợ con bị giặc hành hạ đã nhảy vào tấn công, không những anh không cứu được vợ con mà còn bị chúng bắt và tra tấn, chúng tẩm nhựa xà nu vào 10 đầu ngón tay và đốt cháy.

Những tưởng dân làng sợ hãi và bị khuất phục nhưng Tnú cùng dân làng thật sự căm phẫn tột độ, tất cả cùng nổi dậy đánh gục kẻ thù. Sau cùng kết thúc bằng cảnh cụ Mết và Dit tiễn Tnú trong khung cảnh rừng xà nu vượt bom mưa bom bão đạn để tiếp tục sinh sôi nảy nở.

Tác phẩm “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành được sáng tác vào đầu năm 1965 - “những ngày sôi sục, nghiêm trang, nghiêm trọng, lo lắng, quyết liệt, hào hứng, hào hùng: dân tộc ta bước vào cuộc chạm chán mất còn trực tiếp với đế quốc Mĩ” (Nguyên Ngọc). Tác phẩm ra đời là một áng văn sử thi ca ngợi, ủng hộ, tiếp sức cho cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc.

Mở đầu tác phẩm là cảnh tượng rừng xà nu bạt ngàn hiện ra trước mắt độc giả. Rừng xà nu trong “tầm đại bác” của giặc đang ưỡn ngực, vươn cao để che chở cho dân làng Xô Man. Câu chuyện về rừng xà nu không chỉ dừng lại ở đó mà tập trung vào nhân vật trung tâm của tác phẩm là Tnú được hiện lên qua lời kể của cụ Mết tại căn nhà rông dưới ánh lửa hồng. Cụ kể về cuộc đời, sự trưởng thành và làm cách mạng của Tnú cũng như cả một giai đoạn lịch sử của làng Xô Man trong thời kì kháng chiến.

Tnú là đứa trẻ sớm mồ côi cha mẹ được cụ Mết và dân làng Xô Man nuôi dưỡng, lớn lên được anh Quyết dìu dắt vào hoạt động cách mạng. Tnú cùng Mai thực hiện nhiệm vụ nuôi giấu cán bộ, làm giao liên cho anh Quyết. Trong một lần đi đưa thư bị giặc bắt và tra tấn dã man nhưng nhất quyết không khai. Ba năm sau, anh vượt ngục trở về làng. Anh Quyết hi sinh, Tnú lấy Mai họ có một gia đình nhỏ hạnh phúc nhưng vẫn không quên nhiệm vụ đánh giặc cùng dân làng. Khi bọn giặc kéo đến do được thằng Dục làm tay sai nên chúng lục tìm khắp chốn quyết bắt được Tnú. Cụ Mết cùng anh trốn vào rừng, chúng không bắt được anh nên chúng bắt Mai cùng đứa con nhỏ làm con tin. Chúng đánh đập tra tấn vợ con anh dã man. Tnú xông ra cứu vợ con nhưng không kịp còn bị chúng bắt và hành hạ bằng cách tẩm nhựa cây xà nu đốt mười đầu ngón tay anh để răn đe dân làng. Cũng trong đêm ấy cụ Mết lãnh đạo các thanh niên ập đến giải cứu Tnú. Ít lâu sau, Tnú tạm biệt dân làng tham gia giải phóng quân đã chiến đấu dũng cảm, giết giặc bằng chính đôi bàn tay tàn tật của mình.

Kết thúc tác phẩm là hình ảnh cụ Mết, Dít tiễn Tnú trở lại đơn vị sau ba ngày nghỉ phép. Trước mắt họ lại hiện lên không gian bạt ngàn của cánh rừng xà nu. Hình tượng cây xà nu với độ cao khác nhau cũng tương ứng với các thế hệ của dân làng Xô Man. Cây xà nu lớn - Cụ Mết. Cây xà nu trưởng thành - Tnú, Mai, Dít. Cây xà nu con - bé Heng. Họ nối tiếp truyền thống yêu nước kháng chiến chống Mĩ của dân tộc.

Truyện ngắn Rừng xà nu nói về ngôi làng Man ở Tây Nguyên trong thời kì kháng chiến chống Mỹ đang ác liệt, căm go. Nhân vật chính là Tnú sau thời gian xa làng theo cách mạng đã trở về làng.

Buổi tối hôm đó cụ Mết đã kể cho cả làng nghe về lịch sử của làng và cuộc đời của Tnú. Tnú từ khi mới ra đời đã mồ côi bố mẹ, anh được nuôi dưỡng trưởng thành bởi dân làng Xô Man. Ngay từ khi còn nhỏ Tnú và Mai đã tích cực trong việc nuôi giấu cán bộ Đảng đó là anh Quyết. Anh Quyết dạy cho Tnú nhiều điều bổ ích.

Tnú và Mai lấy nhau và họ trở thành những người tiên phong trong việc lãnh đạo dân làng theo cách mạng. Tin làng chuẩn bị phản kháng đã đến tai bọn xấu, chúng cho quân đến đàn áp và phải bắt bằng được Tnú, bọn giặc ác ôn đã tra tấn mẹ con Mai cho đến chết, Tnú không thể giữ được bình tĩnh đã xông ra giết giặc, Tnú bị giặc bắt, bị tra tấn bằng cách đốt mười đầu ngón tay bằng nhựa xà nu nhưng anh không hé răng kêu than một lời.

Trước sự dã man, độc ác của giặc, dân làng nổi dậy phản kháng đánh gục kẻ thù. Sáng hôm sau Tnú được cụ Mết, bé Heng, Dít, tiễn anh lên đường theo cách mạng. Họ chia tay nhau ở đồi Xà nu đang tràn trề sức sống vươn lên bất chấp mưa bom bão đạn của kẻ thù.

Rừng Xà Nu viết về làng Xô Man và núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ của toàn dân tộc Việt Nam. Câu chuyện được kể chính thức bằng việc Tnú trở về thăm dân làng sau năm tham gia lực lượng Giải phóng quân.

Trong buổi tối cả làng tụ họp cụ Mết đã kể lại cho mọi người nghe về trang sử đấu tranh hào hùng và bi tráng của dân làng Xô Man gắn bó sâu sắc với cuộc đời của Tnú. Tnú từ khi ra đời đã mồ côi và được dân làng nuôi dưỡng trưởng thành. Những năm tháng giặc Mỹ khủng bố dữ dội thì làng Xô Man là nơi bí mật nuôi giấu cán bộ. Tnú và Mai tuy còn nhỏ nhưng đã được giao làm liên lạc cho anh Quyết là cán bộ cách mạng và được anh Quyết dạy chữ.

Một lần Tnú bị bắt khi đang đưa thư lên huyện cho anh Quyết. Tnú bị giặc phục bắt và tra tấn dã man nhưng nhất quyết im lặng không khai báo. Sau 3 năm Tnú vượt ngục trở về làng như anh Quyết đã không còn. Tnú kết hôn cùng với Mai và lãnh đạo dân làng Xô Man chuẩn bị để đánh giặc.

Bọn giặc biết được thông tin làng Xô Man chuẩn bị vũ khí để nổi dậy phản kháng đã cho thắng Dục đưa bọn lính đến vây ráp làng. Chúng không tìm được Tnú nên đã bắt vợ con anh để tra tấn và giết chết. Tnú chứng kiến cảnh vợ con bị giết đã xông ra nhưng lại bị giặc bắt. Chúng tẩm nhựa Xà Nu vào mười đầu ngón tay và đốt. Đúng lúc này cụ Mết và dân bản đã xông ra dùng giáo, dùng mác, dùng rựa chém chết bọn giặc độc ác giải phóng dân làng.

Sau đó Tnú gia nhập lực lượng Giải phóng quân và lập được nhiều chiến công nên được cho phép về thăm làng. Sáng hôm sau dân làng Xô Man tiễn Tnú trở về đơn vị. Trước mắt họ lại hiện lên cánh rừng Xà Nu bạt ngàn nối tiếp đến tận chân trời.

Hình ảnh cánh rừng Xà Nu hiên ngang trường tồn trước mưa bom bão đạn cũng chính là tượng trưng cho sức sống mạnh mẽ và sự kiên cường dũng cảm của dân làng Xô Man. Truyền thống yêu nước và tấm lòng kiên trung được thừa hưởng và nối tiếp nhau từ thế hệ này đến thế hệ khác để tạo nên sức mạnh quật cường đánh lùi bọn đế quốc xâm lược giành chiến thắng hào hùng cho dân tộc.

Tác phẩm Rừng Xà Nu kể về ngôi làng Xô Man ở Tây Nguyên nằm giữa cánh rừng Xà Nu đang ngày ngày phải hứng chịu những trận mưa bom, bão đạn của giặc Mỹ. Tại ngôi làng nhỏ bé đó có những người con của núi rừng sẵn sàng hi sinh tấm thân bé nhỏ của mình để chống giặc cứu nước đó là anh Xút là bà Nhan. Tnú chính là nhân vật chính của truyện tuy còn nhỏ nhưng đã biết nuôi giấu cán bộ là anh Quyết. Tnú và Mai được giao nhiệm vụ làm liên lạc cho anh Quyết và được anh dạy chữ. Trong khi Mai thì học chữ rất nhanh, nhớ rất giỏi thì Tnú lại hay quên chỉ có đi liên lạc trong rừng là sáng dạ hơn ai hết. Một lần trong chuyến đưa thư của anh Quyết lên huyện Tnú bị bắt. Tnú bị tra tấn vô cùng dã man nhưng quyết không khai ra bất cứ điều gì.

Sau ba năm Tnú vượt ngục và trở về làng Xô Man nhưng anh Quyết đã hy sinh. Tnú cùng dân bản tích cực chuẩn bị vũ trang để khởi nghĩa và trong thời gian này Tnú cưới Mai làm vợ. Tin làng Xô man chuẩn bị vũ khí nổi dậy đến tai bọn giặc, thằng Dục đưa lính đến làng lùng sục vây bắt bằng được Tnú. Chúng bắt vợ con của Tnú và tra tấn dã man cho đến chết. Tnú xông ra giết giặc nhưng bị giặc bắt và chúng đốt mười đầu ngón tay của anh bằng ngựa cây Xà Nu. Tnú quyết không kêu là một tiếng trong lúc đó cụ Mết và dân bản đã cùng nhau nổi dậy giết sạch bọn giặc để cứu Tnú. Sau đó, Tnú gia nhập Giải phóng quân để tiếp tục kháng chiến chống giặc cứu nước.

Truyện ngắn là lời kể của cụ Mết về cuộc đời của Tnú cho dân làng Xô Man nghe. Tnú từ khi còn nhỏ đã rất dũng cảm, băng rừng vượt núi để liên lạc, nuôi giấu cán bộ là anh Quyết.

Khi lớn hơn, Tnú bị giặc bắt trong một lần làm nhiệm vụ nhưng vẫn quyết giữ bí mật và trốn được khỏi đó sau 3 năm. Tnú cưới Mai, thằng Dục đưa quân giặc đến để đe dọa dân làng, chúng giết mẹ con Mai, Tnú phẫn uất xông ra nhưng bị chúng bắt và tẩm nhựa xà nu thiêu đốt 10 đầu ngón tay.

Sau đó, Tnú vẫn lên đường tham gia giải phóng quân và lập được nhiều chiến tích dù có đôi bàn tay không lành lặn. Truyện làm hiện lên hình ảnh bất khuất cũng như vẻ đẹp kiên cường của những cánh rừng xà nu hùng vĩ, của người dân làng Xô Man và của Tnú. Qua đó cho thấy tinh thần quả cảm của những người dân trong thời kì chiến tranh.