Bài viết Một thứ quà của lúa non: Cốm – Thạch Lam – được rút từ tập Hà Nội băm sáu phố phường (1943), tập tùy bút viết về cảnh sắc và. phong vị của Hà Nội, đặc biệt là những thứ quà, những món ăn thường ngày bình dị nhưng lại đậm đà hương vị, thể hiện bản sắc văn hoá lâu đời của đất kinh kỳ. Trong tác phẩm này, bằng ngòi bút tinh tế, nhạy cảm và tấm lòng trân trọng, Thạch Lam đã phát hiện được nét đẹp văn hoá dân tộc trong thứ sản vật giản dị và đặc sắc: Cốm.

Nhắc đến mùa thu Hà Nội là người ta nhớ ngay đến những cơn gió heo may se sắt đến nao lòng, đến những chùm hoa sấu li ti rụng kín bên đường và đến một thứ quà kì diệu của lúa non – Cốm. Chính vì vậy. mà thật tự nhiên, Thạch Lam đã đã gửi gió thu mang hương vị của Cốm đến với người đọc, đó là cái mùi thơm mát của bông lúa non quyện trong hương lá sen thanh khiết. Cả đoạn văn mở đầu như những câu thơ phảng phất hương thơm và hài hoà màu sắc. Tác giả đã dành cho Cốm một loạt những tính từ rất đẹp: thanh nhã, tinh khiết, thơm mát, trắng thơm…Nét bút của Thạch Lam đi từ xa đến gần, từ khái quát đến cụ thể, từ cánh đồng xanh ngát đến tận một hạt lúa non: Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dán dân đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời. Và hạt lúa non ấy đã lột xác trở thành hình hài của hạt cốm nhờ bàn tay khéo léo của người làm Cốm. Quá trình làm nên hạt Cốm dẻo thơm không được Thạch Lam miêu tả chi tiết, tỉ mỉ như Nguyễn Tuân hay Băng Sơn trong những bài viết khác về cốn. Chỉ bằng vài nét phác hoạ nhưng vô cùng tinh tế, người đọc có thể hình dung ra một quá trình làm nên thứ quà đặc biệt ấy: từ khi còn là một giọt sữa trắng thơm trong cái vỏ xanh của bông lúa non đến lúc vừa độ nhất để người gặt mang về, rồi trải qua một loạt cách chế biến, những cách thức làm truyền từ đời này sang đời khác, một sự bí mật trân trọng và khắt khe giữ gìn để có được thứ cốm dẻo thơm. Cốm gắn liền với cái tên làng Vòng bởi không đâu làm được hạt cốm dẻo, thơm và ngon được bằng ngôi làng ở ngoại thành Hà Nội xưa (nay thuộc quận Cầu Giấy) ấy.

Nếu ai đã từng một lần đi qua làng Vòng vào lúc trời thu, nghe tiếng chày thậm thịch giã cốm đêm ngày, nhìn những bàn tay thoăn thoắt giần, sàng, mới thấy hết được cái thú của nghề làm cốm. Vẻ đẹp của Cốm còn được tôn lên nhờ vẻ đẹp của những cô hàng cốm xinh xinh, áo quần gọn gẽ, với dấu hiệu đặc biệt là cái đòn gánh hai đầu cong vút lên như chiếc thuyền rồng. Trong cái bảng lảng của sương thu buổi sớm, mỗi người dân Hà Nội xưa lại ngóng trông những bà, những cô hàng cốm xuống tàu, theo lối quen, toả hương thu vào mọi nẻo (Băng Sơn). Sở dĩ chiếc đòn gánh của người bán cốm có hình thù đặc biệt hai đầu cong vút như chiếc thuyền rồng là bởi đó là cả gốc tre già được đánh lên, chẻ đôi, dùng từ đời này qua đời khác. Cái dáng cong cong mềm mại của đòn gánh ấy được Băng Sơn từng ví như cái câu liêm, câu bầu trời xuống ủ cho mềm cốm.

Giá trị của Cốm có lẽ không phải ở phương diện vật chất mà ở giá trị tinh thần, giá trị văn hoá của nó. Cốm là quà tặng của đồng quê, là đặc sản của dân tộc, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Cốm dùng để làm quà biếu Tết. Cốm góp phần làm nên nhân duyên tốt đẹp của con người: màu xanh tươi của Cốm như màu ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được bền lâu… Thạch Lam tiếc nuối cho những tục lệ đẹp ấy mất dần, tiếc nuối cho những con người không đủ tinh tế để thưởng thức cái vẻ cao quý, kín đáo và nhũn nhặn của Cốm. Nhưng may thay, mùa thu vẫn xanh cùng đất nước, cốm lại được sinh thành, hồi xuân, lại tái hồi cho lòng người nguôi ngoai thương nhớ (Băng Sơn).

Cốm sang trọng là thế, tao nhã là thế. Làm ra cốm là một nghệ thuật, nhưng thưởng thức cốm cũng cần có nghệ thuật. Ăn cốm cũng không thể ăn nhiều, cô hàng cốm cũng không gánh lặc lè như cô hàng gạo, hàng rau và cốm cũng không thể sản xuất nhiều như những sản phẩm khác làm từ gạo nếp. Cốm không phải thức quà của người vội, ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ… bởi trong cảm nhận của người nghệ sĩ, ăn cốm là ăn hương, ăn hoa, ăn để mình cùng biến hình vào trời thu, hồn mình lãng du cùng non nước, ăn cốm là ăn mùa thu vào lòng, vào tâm khảm.

Là người sành Cốm, Thạch Lam đã thưởng thức Cốm bằng ấn tượng của nhiều giác quan (bằng khứu giác: mùi thơm phức của lúa non, bằng thị giác: màu xanh của Cốm, bằng xúc giác: tươi mát của lá non, bằng vị giác: chất ngọt của Cốm và cả bằng sự suy tưởng đến cái dịu dàng, thanh đạm của loài thảo mộc…). Nếu Thạch Lam dành trọn tâm hồn để thưởng Cốm thì Băng Sơn, trong khi say Cốm lại mơ về người làm cốm: Dúm một dúm, đặt vào lòng bàn tay, ngửa cổ thả nó vào đầu lưỡi, nó sẽ tan, sẽ ngấm, sẽ thì thầm thứ vị ngọt của đất trời non nước, cả đầm sen ngan ngát, cả sóng lúa rì rào, cả màu mây lãng đãng…và mơ màng nhớ đến một suối tóc dài thơm hương bồ kết của ai đó ngồi giã cốm trong đêm trăng…

Mảnh mai, dịu dàng là thế nên Cốm không thể chấp nhận bất cứ một cử chỉ sỗ sàng, thô bạo nào của người thưởng thức. Trời sinh ra lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen. Thạch Lam đã dành cho Cốm một sự nâng niu, trân trọng, ưu ái đặc biệt bởi với ông, Cốm không còn là một thức quà bình thường của cuộc sống mà Cốm đã kết tinh những tinh tú của thần, của đất, của trời và của những bàn tay khéo léo. Ông khuyên các bà mua hàng đừng bất công với tạo. hoá dù vô tình hay cố ý mà thọc tay mân mê thức quà thần tiên ấy, hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu và vuốt ve, phải nên kính trọng cái lộc của Trời, cái khéo léo của người và sự cố sức tiềm tàng, nhẫn nại của thần Lúa.

Một thứ quà của lúa non: Cốm của Thạch Lam tựa như một bài thơ trữ tình bằng văn xuôi, giàu hình ảnh, màu sắc và cảm xúc. Trong đó, tác giả đã khắc họa một cách toàn diện vẻ đẹp của một sản vật quý cần được giữ gìn của dân tộc. Bình dị mà thanh cao, Cốm là hạt lúa nếp.. nhưng đã thành tiếp khác. Nó là tinh hoa, là tài tình, cũng chẳng giống bánh chưng, bánh dây…nó là sáng tạo đa ngàn đời, từ nguyên thuỷ đến trường tồn dân tộc (Băng Sơn).

Văn bản Cốm Vòng là một tác phẩm văn học độc đáo, mang đậm tính nhân văn và sự tương tác giữa con người và môi trường sống. Tác giả đã sử dụng tùy bút để thể hiện tình cảm yêu mến và trân trọng với cốm – một món ăn giản dị thường ngày nhưng đậm đà hương vị của quê hương.

Qua câu chuyện về cốm Vòng, tác giả đã khéo léo tái hiện một phần tâm hồn và tình cảm của nhân vật chính đối với món ăn này. Khi đọc văn bản, chúng ta có thể cảm nhận được sự sâu lắng và tình cảm chân thành mà tác giả truyền tải. Cốm Vòng không chỉ là một món ăn, mà còn là biểu tượng của cuộc sống bình dị, giản dị và những giá trị văn hóa truyền thống.

Từng chi tiết về hương vị, mùi thơm và cảm xúc khi thưởng thức cốm trong văn bản đã tạo nên một không gian sống động, khiến người đọc như được trải nghiệm trực tiếp. Tác giả đã sử dụng ngôn từ tinh tế và hình ảnh sinh động để khắc họa một cách chân thực những cảm nhận và trải nghiệm của nhân vật chính. Điều này giúp tăng tính tương tác giữa tác phẩm và người đọc, gợi lên những hình ảnh và ký ức riêng biệt về cốm và quê hương.

Ngoài ra, văn bản Cốm Vòng còn mang trong mình thông điệp về sự trân trọng và yêu quý những giá trị truyền thống của đất nước và con người Việt Nam. Tác giả đã thể hiện sự tự hào với quê hương và những nét đẹp văn hóa qua việc nhắc nhở về cốm – một món ăn mang trong đó cả một tư duy, một cách sống của người dân Việt Nam.

Tóm lại, văn bản Cốm Vòng không chỉ là một tùy bút đơn thuần, mà còn là một tác phẩm văn học mang sắc thái nhân văn, thể hiện tình cảm yêu mến và trân trọng đối với cốm và quê hương. Qua cách viết tinh tế và sự tương tác sâu sắc giữa con người và môi trường sống, tác giả đã tạo nên một tác phẩm độc đáo về cuộc sống và những giá trị văn hóa truyền thống.

Qua văn bản Cốm Vòng, ta có thể nhận thấy rõ ràng tâm hồn của nhà thơ Vũ Bằng là một tâm hồn đặc biệt, giàu tình cảm, tràn đầy sự say mê và đam mê với thiên nhiên, quê hương và đất nước. Ông thể hiện sự trân trọng và lòng nâng niu đối với món ăn dân dã, bình dị của người dân Việt Nam. Những giá trị này cho thấy sự tinh tế, bay bổng và thiết tha trong tâm hồn của nhà thơ Vũ Bằng.

Văn bản Cốm Vòng không chỉ đơn thuần là một bài thơ mà còn là một tác phẩm mang đến những cảm nhận sâu sắc về tình yêu và tình thuần khiết đối với đất nước, văn hóa và truyền thống của người Việt Nam. Nhưng khác với những tác phẩm khác, Cốm Vòng đã lồng ghép vào đó tình yêu và lòng trung thành với món ăn truyền thống của người Việt, đặc biệt là món cốm.

Nhà thơ Vũ Bằng đã dùng từ ngữ tinh tế và hình ảnh sinh động để miêu tả vẻ đẹp và hương vị đặc trưng của Cốm Vòng. Những cảm nhận này không chỉ làm cho độc giả thấy tinh thần của món ăn, mà còn thể hiện tình yêu sâu sắc của ông dành cho quê hương và người dân Việt Nam.

Với giá trị nội dung đáng kinh ngạc, văn bản Cốm Vòng đã trở thành một cống hiến văn hóa quan trọng, góp phần xây dựng và bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống của người Việt Nam. Từng chữ viết, từng câu thơ trong Cốm Vòng đều rực rỡ tình yêu và sự tự hào về văn hóa dân tộc, làm cho người đọc cảm nhận được sức mạnh và sự phong phú của nền văn hóa Việt Nam.

Văn bản Cốm Vòng không chỉ là một tác phẩm văn học đáng quý, mà còn là một tài liệu quý giá để khám phá và hiểu sâu hơn về tâm hồn, tình cảm và triết lý sống của nhà thơ Vũ Bằng. Nó cũng là một nguồn cảm hứng vô tận cho các thế hệ trẻ yêu mến văn chương và mong muốn gìn giữ và phát triển văn hóa Việt Nam.

Văn bản Cốm Vòng không chỉ đơn thuần là một mô tả về món ăn truyền thống, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật đầy tinh tế và sắc màu. Từng câu chữ trong văn bản đều được xây dựng một cách tỉ mỉ, nhằm tạo nên một không gian thơ mộng và lãng mạn trong tâm trí độc giả.

Lời văn nhẹ nhàng và tha thiết trong văn bản tạo nên một dòng chảy cảm xúc mượt mà, khiến cho độc giả cảm nhận được sự yêu quý và kỷ niệm đặc biệt mà tác giả dành cho món quà bình dị quê hương – cốm. Sự tình cảm sâu sắc và lòng biết ơn được thể hiện qua từng từ ngữ và từng câu văn, tạo nên một không gian văn hóa ấm áp và gần gũi.

Cách miêu tả trong văn bản cũng là một yếu tố quan trọng tạo nên giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Miêu tả sinh động, tinh tế và giàu hình ảnh giúp độc giả có thể hình dung rõ nét về món cốm truyền thống. Những chi tiết nhỏ nhặt như vị ngọt, màu sắc và hương thơm của cốm được mô tả một cách chi tiết và sống động, gợi lên trong tâm trí độc giả một cảm giác thực tế như thể đang thưởng thức trực tiếp món ăn này.

Bên cạnh đó, văn bản Cốm Vòng còn đề cao giá trị văn hóa và truyền thống quê hương. Qua việc tả lại về món cốm, tác giả đã mang đến cho độc giả một cái nhìn sâu sắc về văn hóa Việt Nam, về sự độc đáo và đặc biệt của những món ăn truyền thống. Điều này không chỉ giúp độc giả hiểu rõ hơn về quê hương mà còn khơi dậy trong họ niềm tự hào và tình yêu dành cho đất nước.

Văn bản Cốm Vòng là một tác phẩm đáng đọc và trân trọng, không chỉ vì giá trị nghệ thuật mà nó mang lại, mà còn vì thông điệp văn hóa và tình cảm sâu sắc mà nó truyền tải. Đó là câu chuyện về một món quà bình dị nhưng mang trong đó tình yêu và sự trân trọng đối với quê hương, đối với những giá trị văn hóa truyền thống.

Trong văn bản Cốm Vòng, một tác phẩm văn học nổi tiếng của nhà thơ Vũ Bằng, ta có thể thấy những điểm sau:

Ngôn ngữ sử dụng trong văn bản đậm chất nghệ thuật, đã tạo nên một không gian tưởng tượng sống động. Với lối viết tinh tế, tác giả đã truyền đạt thành công những tình cảm, suy nghĩ, và cảm xúc sâu sắc của các nhân vật. Điều này tạo ra một sức hút mạnh mẽ đối với người đọc, khiến họ cảm nhận được sự sống động của câu chuyện.

Lối viết của tác giả rất hấp dẫn và thu hút. Từ những câu văn đơn giản nhưng chất chứa ý nghĩa sâu xa, cho đến những miêu tả tinh tế về bối cảnh và nhân vật, tác giả đã tạo ra một không gian độc đáo, nơi mà người đọc có thể hoà mình vào câu chuyện và cảm nhận mọi cung bậc cảm xúc.

Cách triển khai ý kiến trong văn bản rất mạch lạc, liên kết chặt chẽ và logic. Tác giả đã xây dựng một cấu trúc văn bản rõ ràng, giúp người đọc dễ dàng theo dõi và hiểu rõ ý nghĩa của từng sự kiện và hành động. Sự logic và sự mạch lạc trong triển khai ý kiến đã tạo nên sự thuyết phục và rõ ràng, từ đó làm tăng thêm giá trị nghệ thuật của văn bản.

Những điểm này đóng góp vào giá trị nghệ thuật của văn bản Cốm Vòng, tạo nên một tác phẩm đáng đọc và để lại những ấn tượng sâu sắc cho người đọc.

Cốm Vòng là một tác phẩm không chỉ thể hiện được nét đặc sắc của một thức đặc sản ở Hà thành, mà còn cho người đọc thấy được tâm hồn nghệ thuật của nhà văn Vũ Bằng. Trong bài Cốm Vòng, ông cho người đọc thấy được sự hiểu biết của mình. Thực chất hiện nay, chẳng mấy ai khi ăn mà quan tâm đến nguồn gốc của thứ mình đang thưởng thức, nhưng Vũ Bằng lại biết đến tường tận nơi trồng, nơi làm ra những hạt cốm quý. Đó chính là sự hiểu biết, sự tìm hiểu từ những điều nhỏ nhặt mà không phải ai cũng có được. Không chỉ vậy, như một người “bản địa”, ông còn có thể hiểu được các quy trình làm ra hạt cốm. Đó là một quá trình ký công và cực kỳ tỉ mỉ, vậy nên khi chúng ta thưởng thức, phải dùng cả tâm hồn để cảm nhận nó. Ông có cái nhìn rất chi tiết và khái quát về thứ đặc sản này. Ông cũng biết cách trân trọng hương vị truyền thống, biểu hiện ở việc không chấp nhận thứ gói cốm được dùng là giấy bóng, dây lụa dù nó có tốt đến đâu. Đi qua vẻ đẹp của những hạt cốm, Vũ Bằng cũng tinh tế thể hiện được nét đẹp của những người phụ nữ làng Vòng trong quá trình làm ra và đi bán cốm. Ông quan sát rất kỹ, không phải dưới con mắt của một nhà văn, mà là với tư cách một người thưởng thức, một người đi ngang. Vậy ta mới thấu hết được vẻ đẹp duyên dáng mà truyền thống của người phụ nữ dưới bộ trang phục và chiếc nón lá. Ông là một người tinh tế, mang trong mình một tâm hồn nghệ thuật âu sắc. Qua con mắt của một tâm hồn lãng mạn, những hành động đơn giản và hình ảnh giản dị dường như trở nên đa tình, đầy hơi thở của tình yêu. Tâm hồn của ông bay bổng hơn ai hết, dưới chiều thu của Hà Nội, ông cho người đọc thấy tình yêu của mình dành cho quê hương, đất nước, dành cho thứ quà mà vị “Thần Nông” ban tặng cho con người.

Cốm là một đặc sản mà khi nhắc tới, người ta sẽ nghĩ luôn đến người Hà Nội, một truyền thống tao nhã mà nhẹ nhàng của người dân thủ đô. Nét đẹp này được tác giả Vũ Bằng thể hiện rõ nét trong tác phẩm Cốm Vòng. Qua cách miêu tả và cái nhìn nghệ thuật của ông, không thể không đánh giá rằng, Vũ Bằng là một người vừa tinh tế, vừa có tâm hồn nghệ thuật mà hiếm người có được. Trong mắt người làm nghệ thuật, hình ảnh bình dị hiện lên nhưng chẳng chút nhàm chán mà lại lãng mạn không ngờ. Đó là sự so sánh giữa cốm và hồng, “như trai gái xứng đôi, như trai gái vừa đôi… mà những mảnh lá chuối tước tơi để đệm hồng chính là những sợi tơ hồng quấn quýt.” Thông qua vị giác, tác giả cho người đọc thấy được tinh hoa trong từng hạt cốm. Ông rất biết cách thưởng thức những thứ ngon, “lấy ngón tay nhón lấy từng chút một”. Cách ông ăn và nghĩ “vừa nhai nhỏ nhẹ, vừa ngẫm nghĩ đến tính chất thơm của cốm”, mà chẳng có ai từng làm. Họ tận hưởng cái ngon đó, nhưng họ lại không đi sâu vào thứ tạo ra cái ngon đó. Vũ Bằng lại thưởng thức bằng cách như vậy. Ông biết cái tạo ra sự ngon ngọt, biết được công sức của những người làng Vòng, vậy nên ông hiểu khi ăn phải làm thế nào. Tâm hồn của một người làm nghệ thuật còn thể hiện ở cả thị giác, qua cái nhìn của ông về một hình ảnh quen thuộc - người con gái bán cốm và người làm cốm. Những người bán cốm đều duyên dáng, mà có lẽ con gái Hà thành vốn vậy. Họ “thấy những cô gái làng Vòng gánh cốm đi bán mà không nghe thấy lòng rộn rã yêu đương?”, hình ảnh đẹp đẽ ấy tạo nên chất thơ độc đáo của Hà Nội trong một ngày thu. Đối với những người làm, Vũ Bằng cũng thấu hiểu được sự vất vả của họ, bởi làm cốm không hề dễ để cho ra được một hạt cốm ngon. Vậy nên, Vũ Bằng thông qua tâm hồn tinh tế, yêu thương của mình để tận hưởng trọn vẹn cái vị đặc biệt ấy giữa lòng Hà Nội.