Đăm Săn là một sử thi nổi tiếng của dân tộc Ê-đê kể lại cuộc đời của tù trưởng Đăm Săn. Trong đó, đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” đã để lại nhiều ấn tượng cho người đọc. Đoạn cuối của đoạn trích đã khắc họa cảnh ăn mừng sau chiến thắng của tù trưởng Đăm Săn.

Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” kể về hành trình đòi lại vợ của Đăm Săn. Khi nghe tin Đăm Săn cùng thuộc hạ rời khỏi bản làng. Mtao Mxây nghĩ ra cách cướp vợ của chàng. Hắn giả làm khách qua đường tìm đến nhà Đăm Săn, chả vờ bỏ quên cái con dao và nhờ nàng đem ra ngoài cho rồi bắt cóc Hơ Nhị đi. Đăm Săn nghe tin vô cùng giận dữ, đem quân đến nhà Mtao Mxây quyết tâm đòi lại vợ cho bằng được. Tuy nhiên, hắn không chịu ra ngoài giao chiến, Đăm Săn phải dọa phá nhà hắn mới chịu ra giao chiến. Mtao Mxây múa khiên yếu ớt, còn Đăm Săn thì vô cùng khỏe mạnh, dũng mãnh. Đăm Săn đâm trúng Mtao Mxây nhưng hắn mặc áo giáp nên không sao cả. Sau một hồi chiến đấu, Đăm Săn đuối sức và mơ màng thấy ông trời chỉ kế đánh bại Mtao Mxây. Chàng đánh bại được hắn và cứu lại được Hơ Nhị. Sau khi kết thúc trận chiến, Đăm Săn trở về mở tiệc ăn mừng cùng với dân làng.

Tiếng chiêng mà Đăm Săn kêu người đánh lên - tiếng chiêng là âm thanh điệu hồn dân tộc đã gắn bó với người dân Ê-đê từ biết bao đời nay là lời báo hiệu về một cuộc ăn mừng sắp được tổ chức. Thì mọi người dân kéo đến nhà chàng đông nghịt, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài. Nhiều tù trưởng từ phương xa cũng được mời đến. Còn Đăm Săn thì “nằm trên võng, tóc thả trên sàn”, điều đó cho thấy sự ung dung, thoải mái của vị tù trưởng sau cuộc chiến đầy căng thẳng. Đối với chàng, hình như chiến trận đã quá quen thuộc.

Cuộc vui ăn mừng diễn ra “linh đình, thịt lợn, thịt trâu không ngớt…”. “Tiệc tùng linh đình, ăn uống đông vui kéo dài suốt cả mùa khô”. Riêng Đăm Săn “uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán”. Đó đúng là hành vi cư xử của một tù trưởng. Cả miền Ê-đê Ê-ga đều ca ngợi Đăm Săn là một dũng tướng, tiếng tăm của chàng giờ đã lừng lẫy khắp bốn phương.

Trong đoạn cuối còn có lời bình luận của tác giả: “Đăm Săn hiện ra là một tù trưởng mới giàu lên, đang tràn đầy sức trai, tiếng tăm lừng lẫy. Bắp chân chàng to bằng cây xà nàng, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy dầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc: Đăm Săn vốn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ”. Chỉ vài câu văn thôi nhưng đã khắc họa nên hình ảnh một vị tù trưởng với vẻ khỏe mạnh, cường tráng. Đồng thời bộc lộ thái độ ngưỡng vọng, ca ngợi Đăm Săn.

Có thể cảm nhận được rằng, đoạn cuối của đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” đã khắc họa được cảnh ăn mừng chiến thắng vô cùng náo nhiệt, đông vui, tràn đầy một niềm tin vào người anh hùng Đăm Săn.

Đến với đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”, người đọc sẽ không thể không ấn tượng với cảnh ăn mừng chiến thắng sau trận chiến của tù trưởng Đăm Săn.

Nội dung chính của đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” xoay quanh việc Mtao Mxây ganh ghét vì Đăm Săn có vợ đẹp nên quyết tâm bắt Hơ Nhị. Hắn dò la thông tin, khi biết được Đăm Săn đi vắng liền cải trang thành khách đến nhà Đăm Săn, khi trở về nghĩ ra lý do là để quên con dao và bảo Hơ Nhị mang hộ ra ngoài để bắt cóc nàng. Nghe tin vợ mình bị bắt, Đăm Săn tức tốc trở về, đem quan đến đánh Mtao Mxây để cứu vợ. Một cuộc chiến dữ dội diễn ra. Rút bài học từ tên Mtao Grư, Mtao Mxây mặc áo giáp cẩn thận, cầm khiên phòng thủ, không chịu giao chiến. Chỉ khi Đăm Săn dọa phá nhà, hắn mới dám ra giao chiến. Mtao Mxây yếu ớt, kém cỏi còn Đăm Săn thì mạnh mẽ, tài giỏi khiến ai cũng nể sợ. Mtao Mxây sợ hãi bỏ chạy thì bị mũi lao đâm vào đùi, vào bụng nhưng do hắn mặc áo giáo nên không sao. Cuộc chiến diễn ra không phân thắng thua. Đăm Săn mệt mỏi mơ màng thì thấy ông trời bày cách tiêu diệt kẻ ác. Chàng liền làm theo. Đăm Săn lấy chày mòn ném trúng vành tai Mtao Mxây. Áo giáp rơi ra và ngay lập tức Đăm Săn kết thúc cuộc đời của kẻ thù nhanh chóng. Tù trưởng Mtao Mxây cầu xin Đăm Săn tha mạng. Nhưng Đăm Săn kiên quyết phải trừng trị kẻ ác - kẻ đã cướp vợ người khác một cách hèn hạ. Chàng chiến thắng vẻ vang danh tiếng nổi đình nổi đám.

Tiếng chiêng mà Đăm Săn kêu người đánh lên với mong muốn khiến cho “ở dưới đất vỡ toạc các cây đòn ngạch, cho ở trên gãy nát các cây xà ngang, cho tiếng chiêng vang vọng khắp đó đây, khiến voi, tê giác trong rừng quên không cho con bú, ếch nhái dưới gầm sàn, kỳ nhông ngoài bãi phải ngừng kêu, tất cả đều ngày đêm lặng thinh để nghe tiếng chiêng ăn đông uống vui như mừng mùa khô năm mới”. Đó là tiếng chiêng mang điệu hồn dân tộc đã gắn bó với người dân Ê-đê từ biết bao đời nay. Cũng là lời báo hiệu về một cuộc ăn mừng lớn nhất sắp được tổ chức.

Sau tiếng chiêng ấy, mọi người dân kéo đến nhà chàng đông nghịt, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài. Nhiều tù trưởng từ phương xa cũng được mời đến. Còn Đăm Săn thì “nằm trên võng, tóc thả trên sàn”, điều đó cho thấy sự ung dung, thoải mái của vị tù trưởng sau cuộc chiến đầy căng thẳng. Đối với chàng, hình như chiến trận đã quá quen thuộc.

Cuộc vui ăn mừng diễn ra “linh đình, thịt lợn, thịt trâu không ngớt, thịt lợn ăn đến cháy đen hết ống le, thịt dê ăn đến cháy đen hết ống ồ lô, máu bò, màu trâu đọng đen khắp sàn hiên, dây cồng dây chiêng giăng như mạng nhện, chỉ vàng, chỉ đỏ như hoa dam piết”. Đó là một cảnh tượng ăn mừng mà được nhận xét là từ đời ông bà chưa từng có.

“Tiệc tùng linh đình, ăn uống đông vui kéo dài suốt cả mùa khô”. Riêng Đăm Săn “uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán”. Đó đúng là hành vi cư xử của một tù trưởng. Cả miền Ê-đê Ê-ga đều ca ngợi Đăm Săn là một dũng tướng, tiếng tăm của chàng giờ đã lừng lẫy khắp bốn phương.

Trong đoạn cuối còn, vẻ đẹp ngoại hình của vị tù trưởng hiện ra: “Đăm Săn hiện ra là một tù trưởng mới giàu lên, đang tràn đầy sức trai, tiếng tăm lừng lẫy. Bắp chân chàng to bằng cây xà nàng, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy dầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc: Đăm Săn vốn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ”. Chỉ vài câu văn thôi nhưng đã khắc họa nên hình ảnh một vị tù trưởng với vẻ khỏe mạnh, cường tráng. Đồng thời bộc lộ thái độ ngưỡng vọng, ca ngợi Đăm Săn.

Tóm lại, đọc đến đoạn cuối của “Chiến thắng Mtao Mxây”, ta đã thấy được một không khí ăn mừng chiến thắng thật sôi nổi, mạng đậm vẻ đẹp của người dân Ê-đê.

Sau khi mà tù trưởng Đăm Săn sau khi đã anh dũng chiến đấu với Mtao Mxây và cũng đã giành được chiến thắng thật vang dội. Và đây có thể nói là chiếc thắng mang lại sự vui mừng cho cả buôn làng. Đăm Săn như đã cùng với hàng ngàn tôi tớ và cũng đã cùng với dân làng của Mtao Mxây trở về nhà của mình. Dường như ta thấy được tất cả khi đi đều mang theo vô số của cải, và đó chính là những cảnh tượng đẹp mắt tự như ong đi chuyển nước hình ảnh này được ví như vo vẽ chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước.

Khi vừa về đến nhà, Đăm Săn đã vui mừng phấn khởi hô lớn:

“– Ơ các con, hãy đi lấy rượu, bắt trâu! Rượu năm ché, trâu dâng một con để cúng thần linh, cáo tổ tiên, cầu sức khỏe cho ta mới đi đánh kẻ thù, bắt tù binh, xéo nát đất đai một tù trưởng nhà giàu về. Rượu bảy ché, trâu bảy con, lợn thiến bảy con để dâng thần, cầu cho ta bình yên vô sự, nạn khỏi tai qua, lớn lên như sông nước, cao lên như cây rừng, không ai bì kịp. Hỡi anh em trong nhà, bà con trong làng, xin mời tất cả đến với ta…”. Và chính lời kêu gọi như được thể hiện ra đó chính là chúng ta sẽ mở tiệc ăn mừng năm mới. Và tất cả chúng ta cũng sẽ ăn lợn ăn trâu, và chúng ta phải thật là vui mừng để có thể đánh lên các chiêng trống to, và cả đánh lên các cổng hlong như cũng đã thật hòa nhịp chũm chọe xoa sao cho kêu lên rộn rã. Và điều này là để voi đực voi cái ra vào sàn hiên không ngớt, dũng nhưng cây cồng dây chiêng không lúc nào mà có thể vắng bớt đi trên giá treo chiêng. Và hãy cố gắng để cho các chuỗi thịt trâu thịt bò treo đen nhà, chậu thau, âu đổng nhiều không còn chỗ để.

Và có thể thấy khi mà nghe được những lời hô hào của Đăm Săn, thì tất cả đám tôi tớ như cởi tấm lòng và như cũng đã kính cẩn thưa hỏi chàng nên đánh chiêng nào thì được. Và lúc này đây thì tù trưởng Đăm Săn liền đáp hãy đánh các chiêng có tiếng âm vang, ta như cũng đã thấy những chiêng có tiếng đồng, và còn có cả những tiếng bạc. Và như ở khắp nơi bà con nô nức kéo đến xem. Có thể thấy được trong ngoài nhà Đăm Săn lúc này đây như đã đông đúc đến nghẹt thở. Phía bên ngoài, ta như cũng đã cảm thấy có rất nhiều tù trưởng các phương cũng kéo đến chúc mừng chiến thắng của Đăm Săn.

Trong nhà, tù trưởng Đăm Săn đang nằm trên võng, tóc của chàng lúc này như được thả xuống dưới được hứng bằng một cái nong hoa. Có thể nói rằng chính bữa tiệc tại nhà chàng rất linh đình và rực rỡ. Lúc này chàng hào phòng mời mọi người thịt trâu, thịt lợn, thịt dê… Và đã giết thịt nhiều đến nỗi máu bò máu trâu lênh láng như đã đọng khắp sàn hiên. Và ở phía bên ngoài thì chính là dây cồng dây chiêng giăng kín như mạng nhện giăng tơ. Người ra người vào lúc này thì như lại nô nức tấp nập rộn ràng như đi hội, trai gái nô nức đi lại rộn ràng.

Có thể nói, giờ đây, tù trưởng Đăm Săn dường như cũng đã trở nên thật giàu có và hùng mạnh, là một tù trưởng mà dường như đã khiến cho rất nhiều người nể phục. Nhìn quang cảnh nhà chàng lúc bấy giờ thì ai ai cũng thấy Đăm Săn rất giàu có, vì có lắm voi nhiều chiêng, và có bạn bè tôi tớ thì nhiều không kể xiết. Đăm Săn như cũng đã thật oai dũng trước mặt mọi người với một tấm mền chiến quấn trên ngực, tai đeo nụ, nghênh ngang đủ thứ giáo gươm bên mình. Ta như có thể thấy được chính thân hình chàng lực lưỡng, bắp chân to như cây xà ngang, và cả bắp đùi tựa như ống bễ. Thêm nữa chính là hơi thở ầm ầm như sấm dậy bên tai. Và quả thật đúng là hình tượng của một người anh hùng khiến nhiều người ngưỡng mộ.

Dường như trên khắp nẻo đường mọi nơi tiếp tục nô nức đem rượu thịt đến nhà Đăm Săn để chúc mừng. Từ đó, dường như chính chàng trở thành vị tù trưởng giỏi giang, giàu có, nổi tiếng khắp vùng cao nguyên bao la, rộng lớn.

Sau khi chiến thắng Mtao Mxây, kẻ đã cướp vợ mình, Đăm Săn trở về nhà. Hàng ngàn tôi tớ và dân làng của Mtao Mxây đi theo chàng. Họ mang theo của cải nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước.

Đăm Săn hào hứng hô to: “ơ các con, hãy đi lấy rượu, bắt trâu! Rượu năm ché, trâu dâng một con để cúng thần linh, cáo tồ tiên, cầu sức khỏe cho ta mới đi đánh kẻ thù, bắt tù binh, xéo nát đất đai một tù trưởng nhà giàu về. Rượu bảy ché, trâu bảy con, lợn thiến bảy con để dâng thần, cầu cho ta binh yên vô sự, nạn khỏi tai qua, lớn lên như sông nước, cao lên như cây rừng, không ai bì kịp! Hỡi anh em trong nhà, bà con trong làng, xin mời tất cả đến với ta ! Chúng ta sẽ mở tiệc ăn mừng năm mới, chúng ta sẽ ăn lợn ăn trâu, đánh lên các chiêng trống to, đánh lên các cồng hlong hoà nhịp cùng chũm chọe xoa sao cho kêu lên rộn rã, để voi đực voi cái ra vào sàn hiên không ngớt, dây cồng dây chiêng không lúc nào vắng bớt trên giá treo chiêng, các chuỗi thịt trâu thịt bò treo đen nhà, chậu thau, âu đồng nhiều không còn chỗ để".

Đám tôi tớ kính cẩn hỏi chàng nên đánh chiêng nào, Đăm Săn bảo hãy đánh các chiêng có tiếng âm vang, những chiêng có tiếng đồng, tiếng bạc. Ba con kéo đến xem, nhà Đam Săn đông nghịt khách khứa. Các tù trưởng ở phương xa cũng kéo đến chúc mừng.

Đăm Săn nằm trên võng, tóc thả xuống sàn, hứng tóc chàng là một cái nong hoa. Chàng mở tiệc linh đình, thịt lợn, thịt trâu, thịt dê nhiều không kể xiết. Máu bò máu trâu đọng đen khắp sàn hiên. Dây cồng dây chiêng giăng giăng như mạng nhện. Chỉ vàng, chỉ đỏ như hoa dam biết nở rộ ngoài rừng. Trai gái đi đi lại lại rộn ràng tấp nập

Cảnh nhà của tù trưởng Đăm Săn giàu có và hùng mạnh thật là vui vẻ, tưng bừng. Rõ ràng, tù trưởng Đăm Săn đang giàu lên, chiêng lắm, với nhiều, bạn bè đông khống kể xiết. Dũng tướng Đăm Săn ngực quấn chéo một tấm mền chiến, mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ, sát bên mình nghênh ngang đủ thứ giáo gươm, đôi mắt sáng long lanh như mắt chim ghếch, thân thể tràn đầy sức trai. Bắp chân chàng to như cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức khỏe chàng ngang sức voi đực, hơi thở của chàng ầm ầm như sấm dậy.

Yêu mến và kính phục Đăm Săn, người từ muôn nơi nườm nượp khiêng rượu, khiêng lợn đến nhà chàng. Đăm Săn trở thành vị tù trưởng nổi tiếng đến mức thần linh cũng biết tới chàng

Đoạn trích “Chiến thắng Mtao-Mxây” không khép lại bằng cái chết mà là sự tưng bừng của chiến thắng, sự lớn mạnh của một cộng đồng và uy danh vang dội của người anh hùng Đăm Săn. Người anh hùng sử thi là trọng tâm miêu tả của bức tranh hoành tráng. Tầm vóc lẫn chiến công của chàng trùm lên toàn bộ chiến công, toàn bộ thiên nhiên và xã hội Ê đê.

Trong quan niệm của người dân tộc Ê đê, cuộc chiến từng đóng vai trò là “bà đỡ lịch sử” khiến cho cộng đồng ngày càng phát triển, ngày càng có cuộc sống ấm no, thịnh vượng. Trong sự phát triển ấy, người anh hùng có vị trí hết sức lớn lao tầm cỡ. Sau mỗi chiến công của người anh hùng là một lễ ăn mừng hoành tráng của cộng đồng để suy tôn, ca ngợi cũng như thể hiện niềm vui về sự no đủ, đông đúc mỗi ngày.

Sau chiến thắng oanh liệt trước tù trưởng Mtao-Mxây, Đăm Săn đã trở thành người anh hùng giàu có, hùng mạnh nhất. Tôi tớ theo về “đặc như bầy cà tong”, của cải đưa về “nhiều như ong đi chuyển nước”. Tràn ngập trong niềm vui, Đăm Săn đã cho toàn bộ tộc ăn mừng chiến thắng. Tiếng tuyên bố mở hội dõng dạc vang vọng của chàng khiến cho khắp rừng núi âm vang trong không khí háo hức. Cả cộng đồng người Ê-đê và ngừơi Ê-ga được tái hiện sinh động đầy sức sống. Và sừng sững trong xã hội ấy, là nét đẹp vừa hoành tráng, vừa lãng mạn của người anh hùng Đăm Săn. Nét đẹp được ghi nhận trước tiệc của Đăm Săn trong lễ ăn mừng chính kà nét đẹp về ngoại hình và sức mạnh.

Chàng được miêu tả với vẻ đẹp và sức mạnh của một vị thần. Người Ê-đê, Ê-ga ca ngợi Đăm Săn là một dũng tướng chắc chết mười mươi cũng không lùi bước. “Mình quấn chéo một tấm mền chiến, tai đeo nụ, sát bên mình nghêng ngang đủ giáo gươm, đôi mắt long lanh như chim, bắp chân chàng to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy rầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc”. Bằng nghệ thuật miêu tả, so sánh gần gũi, cụ thể với nhiều chi tiết hết sức sinh động, kết hợp với nghệ thuật ttì hoãn sử thi và cách nói phóng đại sử thi, người dân Tây Nguyên đã biến người anh hùng của họ thành một vị thần với tất cả sức mạnh hội tụ từ núi rừng, vũ trụ. Sức mạnh của chàng được so sánh với những gì mạnh nhất, đẹp nhất của thiên nhiên.

Vốn ngang tàng từ trong bụng mẹ, trải qua bao cuộc chiến, Đăm Săn đã lớn lên và trở thành chiến thần. Chàng có tất cả vẻ đẹp cũng như sức mạnh của thần linh qua trí tưởng tượng bay bổng kì diệu và lòng mến yêu vô hạn của người Tây Nguyên. Không chỉ có sức mạnh dũng mãnh chàng còn có vẻ đẹp lãng mạn: “chàng nằm trên võng, tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa, đầu đội khăn nhiễu, vai mang mũ hoa, chàng ăn không biết no, uống không biết say, trò chuyện không biết chán”. Toát lên từ câu chữ một chàng Đăm Săn hoà đồng vui vẻ. Không hề phân biệt địa vị cao thấp giàu hèn. Đăm Săn là biểu tượng cho hài hoà giữa cái đẹp dữ dội của núi rừng, vũ trụ với cái đẹp êm ả lãng mạn của tâm hồn người Tây Nguyên. Cái đẹp ấy vừa có sự cao cả, kì vĩ của người anh hùng lại vừa có nét kì diệu, đậm đà bản sắc Tây Nguyên.

Không chỉ hiện lên với vẻ đẹp của sức mạnh và hình thể, Đăm Săn còn hiện lên trong lễ ăn mừng, ở vẻ đẹp của lòng tôn kính tổ tiên, thần linh, lòng hiếu khách, một tâm hồn thuỷ chung, phóng khoáng rộng rãi.

Sau chiến thắng, Đăm Săn không quên sai tôi tớ làm lễ cảm tạ tổ tiên và thần linh đã giúp cho chàng chiến thắng, đã giúp bộ tộc của chàng ngày một vững mạnh giàu có. “Ơ các con, ơ các con, hãy đi lấy rượu bắt trâu, rượu năm ché, trâu bảy con để dâng thần, rượu bảy ché, lợn thiến bảy con cầu cho ta được bình yên vô sự, nạn khỏi tai qua, lớn lên như sông nước, cao lên như cây rừng, không còn ai bì kịp”. Cách Đăm Săn sai tôi tớ sắm đồ lễ cúng tế chứng tỏ lòng thành kính sâu sắc với thần linh, tổ tiên của chàng. Nó cũng chính là tiếng nói tín ngưỡng của cả cộng đồng dân tộc Ê đê.

Sau khi làm lễ tạ khấn thần linh, tổ tiên Đăm Săn đã mời tất cả anh em, bạn bè, tôi tớ ăn uống: “hỡi anh em trong nhà, hỡi bà con trong làng, xin mời tất cả đến với ta, chúng ta sẽ mở tiệc ăn mừng năm mới…”. Tiếng mời chào sang sảng như chính tấm lòng hào hiệp của chàng Đăm Săn. Chàng đã thiết đãi bạn bè, dân làng bằng những vật chất đầy đủ sang trọng, bằng niềm vui thân ái, khiến cho “cả một vùng nhão ra như nước” vui tới mức “lươn trong hang, giun trong bùn, rắn hổ, rắn mai đều chui lên nằm trên cao sưởi nắng, ếch nhái dưới gầm nhà, kì nhông ngoài bãi thì kêu inh ỏi suốt ngày đêm”. Bạn bè của chàng đông đúc: “Các cô gái đi lại vú đụng vú, các chàng trai đi lại ngực đụng ngực”. Không khí ăn mừng như thế này bây giờ mới có. Bởi bây giờ người Ê đê mới có người thủ lĩnh anh hùng dũng cảm, hào hiệp đến thế. Đó chính là niềm tự hào sâu sắc của người dân Ê đê về vị tù trưởng Đăm Săn.

Cách xây dựng hình tượng đẹp đẽ lớn lao của người anh hùng trong không khí đông vui nhộn nhịp, lớn mạnh của cộng đồng là một đặc điểm nổi bật của sử thi Tây Nguyên. Người anh hùng sử thi được toàn thể cộng đồng suy tôn tuyệt đối. Qua người anh hùng ta thấy được sự phát triển, ý chí thống nhất của toàn thể cộng đồng Ê đê – một biểu hiện quan trọng của ý thức dân tộc.

Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” kể về hành trình đòi lại vợ của Đăm Săn. Khi nghe tin Đăm Săn cùng thuộc hạ rời khỏi bản làng. Mtao Mxây nghĩ ra cách cướp vợ của chàng. Hắn giả làm khách qua đường tìm đến nhà Đăm Săn, chả vờ bỏ quên cái con dao và nhờ nàng đem ra ngoài cho rồi bắt cóc Hơ Nhị đi. Đăm Săn nghe tin vô cùng giận dữ, đem quân đến nhà Mtao Mxây quyết tâm đòi lại vợ cho bằng được. Tuy nhiên, hắn không chịu ra ngoài giao chiến, Đăm Săn phải dọa phá nhà hắn mới chịu ra giao chiến. Mtao Mxây múa khiên yếu ớt, còn Đăm Săn thì vô cùng khỏe mạnh, dũng mãnh. Đăm Săn đâm trúng Mtao Mxây nhưng hắn mặc áo giáp nên không sao cả. Sau một hồi chiến đấu, Đăm Săn đuối sức và mơ màng thấy ông trời chỉ kế đánh bại Mtao Mxây. Chàng đánh bại được hắn và cứu lại được Hơ Nhị. Sau khi kết thúc trận chiến, Đăm Săn trở về mở tiệc ăn mừng cùng với dân làng.

Tiếng chiêng mà Đăm Săn kêu người đánh lên - tiếng chiêng là âm thanh điệu hồn dân tộc đã gắn bó với người dân Ê-đê từ biết bao đời nay là lời báo hiệu về một cuộc ăn mừng sắp được tổ chức. Thì mọi người dân kéo đến nhà chàng đông nghịt, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài. Nhiều tù trưởng từ phương xa cũng được mời đến. Còn Đăm Săn thì “nằm trên võng, tóc thả trên sàn”, điều đó cho thấy sự ung dung, thoải mái của vị tù trưởng sau cuộc chiến đầy căng thẳng. Đối với chàng, hình như chiến trận đã quá quen thuộc.

Cuộc vui ăn mừng diễn ra “linh đình, thịt lợn, thịt trâu không ngớt…”. “Tiệc tùng linh đình, ăn uống đông vui kéo dài suốt cả mùa khô”. Riêng Đăm Săn “uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán”. Đó đúng là hành vi cư xử của một tù trưởng. Cả miền Ê-đê Ê-ga đều ca ngợi Đăm Săn là một dũng tướng, tiếng tăm của chàng giờ đã lừng lẫy khắp bốn phương.

Trong đoạn cuối còn có lời bình luận của tác giả: “Đăm Săn hiện ra là một tù trưởng mới giàu lên, đang tràn đầy sức trai, tiếng tăm lừng lẫy. Bắp chân chàng to bằng cây xà nàng, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy dầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc: Đăm Săn vốn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ”. Chỉ vài câu văn thôi nhưng đã khắc họa nên hình ảnh một vị tù trưởng với vẻ khỏe mạnh, cường tráng. Đồng thời bộc lộ thái độ ngưỡng vọng, ca ngợi Đăm Săn.

Tóm lại, đoạn cuối của đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” đã khắc họa được cảnh ăn mừng chiến thắng mang đậm bản sắc văn hóa của cộng đồng người Ê-đê.