Chương là một công tử, sống ở thị trấn, vì được nghỉ hè nên bố mẹ cho về quê chơi, ở đây cậu được chơi những trò chơi thú vị cùng hai đứa em con nhà dì của mình. Rồi Chương gặp Út Thêm, cậu phải lòng cô bé, cậu thích người nhẹ nhàng như Út, cậu muốn được nhìn Út mỗi ngày, chỉ cần thế thôi. Nhưng gia đình Út lại nghèo quá nên hai chị em Út Thêm không được đi học, cậu muốn gửi thư cho Út nhưng cô bé nào có đọc được đâu. Rồi cậu quyết định dạy chữ cho 2 chị em, đầu tiên chỉ là vì Út Thêm.

Ngày cậu sắp về thành phố, cậu muốn bày tỏ lòng mình cho Út Thêm nghe, buồn thay, Chương chưa kịp nói thì cô bé đã gửi cho cậu một tin như sét đánh, Út hơn Chương một tuổi, nhưng thế có là gì, Út sắp đi lấy chồng. Em đi lấy chồng, nhưng sao em lại lấy người anh mà Chương yêu quý nhất. Có lần Út hỏi Chương sao lại thích đến nhà Út thế, Chương ngượng ngùng nói dối “vì anh thích cỏ may”. Ngày Chương lên đường Út tặng Chương cỏ may, nhưng Út nào hay biết: “Chương thích cỏ may vì cỏ giăng đầy lối đến nhà Út, Những ngày qua, cỏ may bám đầy gấu quần anh còn không gỡ hết, em gửi theo làm gì cho cỏ may đâm nhói trái tim anh”.

"Mắt biếc" là tác phẩm mang đến một nỗi buồn man mác kéo dài cả câu chuyện, nỗi buồn về tình yêu đơn phương của Ngạn dành cho Hà Lan. Từ khi còn nhỏ, Ngạn và Hà Lan đã là những người bạn tốt, song Ngạn đã biến cảm xúc tình bạn thành tình yêu thầm lặng cho Hà Lan. Lớn lên cả hai người đều rời xa quê hương, và mỗi người một tính, Hà Lan thì chạy theo cám dỗ còn Ngạn lại luôn hướng về Hà Lan và về làng. Hà Lan yêu một người đàn ông tên Dũng, rồi khi cô mang thai thì Dũng ruồng bỏ. Mặc dù Hà Lan khác biệt hoàn toàn với Ngạn, anh cũng chứng kiến lối sống buông thả của cô nhưng anh vẫn yêu Hà Lan, vì thế anh đã hết lòng yêu thương và chăm sóc cho con của cô là Trà Long.

Trà Long lớn lên trở thành cô giáo trường làng, và vô cùng yêu quí Ngạn. Nhưng Ngạn không thể yêu Trà Long, anh vẫn rất yêu hà Lan, anh cảm thấy Trà Long chính là cái bóng của người mẹ và anh quyết định ra đi. Cuối cùng đôi mắt biếc đẹp đẽ xưa kia của Hà Lan Ngạn đã chẳng còn được nhìn thấy, Ngạn cung hy sinh cả một đời xuân xanh vì cô gái mình yêu thương, đổi lại anh chỉ nhận được những nỗi buồn man mác ngày qua ngày.

Thục là cô nữ sinh học giỏi văn, tính nết hiền dịu và giàu lòng thương người, và vì thế cô đã khiến cậu bạn lớp trưởng đẹp trai Hoàng Hà thầm yêu mến. Bất ngờ một ngày, Thục nhận được lá thư gửi trong ngăn bàn của mình, cô mở ra đọc và nhận ra đây là một lời đề nghị làm quen, bên dưới có ký tên Phong Khê. Thục và những người bạn của mình trao đổi thư từ với cậu bạn bí ẩn, rồi họ lôi Phán “củi”, anh chàng nông dân những có tâm hồn thơ phú đến giúp đối đáp lại những bài thơ Phong Khê viết.

Thục ngày một thêm mơ tưởng về Phong Khê và luôn tò mò về danh tính của người bí ẩn. Cô và bạn của mình đoán già đoán non, thậm chí nghi ngờ Phong Khê chính là lớp trưởng Hoàng Hà. Rồi sự thật cũng được làm sáng tỏ, đáp án lại khiến nhiều người sững sờ. Phong Khê không ai khác lại chính là cậu bạn nông dân hiền lành Phán củi, vì là một người quê mùa, cục mịch nên cậu không đủ can đảm làm quen với cô. Phán thầm thích Thục đã lâu nhưng vì hoàn cảnh mà cậu tự ti chẳng thể thổ lộ với Thục. Đối với Phán, được “trò chuyện” với Thục qua những mẩu giấy đặt trong ngăn bàn đã là một niềm mơ ước... Đến khi Thục biết Phong Khê là ai, biết tình cảm chân thật mà Phán dành cho mình thì Phán đã chẳng còn là học sinh trong lớp nữa. Vì mẹ Phán ốm nên cậu phải về quê chăm sóc mẹ già, thay mộng ước sinh viên bằng những ngày lam lũ.

Chuyện tình này không phải của loài người, đó là câu chuyện của thế giới loài vật. Không chỉ người mới có tình cảm mà con vật nào cũng đều có, và câu chuyện này nói về chú mèo Gấu đẹp trai. Mèo Gấu yêu đơn phương nàng Áo Hoa, đó là một con mèo cái Tam thể duyên dáng. Và Gấu đã làm nhiều việc hết sức ngộ nghĩnh vì Áo Hoa. Cậu ngồi chờ nàng, làm thơ tặng nàng, và dán những bức tranh nơi góc phố đẻ Áo Hoa có thể tìm ra mình. Mèo Gấu rất si tình, và cậu đã giãi bày hết tâm sự của mình cho một chú chuột nhắt Tí hon bị tật ở chân. Gấu và Tí hon không giấu nhau chuyện gì, chúng kể cho nhau nghe tình yêu của loài mèo và loài chuột, rồi Tí hon lại làm quân sư cho Gấu.

Rồi nàng Áo Hoa cũng đã đến gặp Gấu, nàng và Gấu đứng nhìn nhau, sau đó Gấu nhìn thấy có một mèo đực khác đứng cạnh Áo Hoa. Gấu cùng Tí hon nhìn Áo Hoa và chàng mèo lạ sóng vai nhau rời đi. Sau lầ chờ đợi Áo Hoa ấy, mèo Gấu lăn ra ốm. Tình yêu có gì? Có hai con mèo ngồi bên cửa sổ, một con ngồi im một con đổi chỗ.

Thiều là một người hướng ngoại, khá tinh quái, nhiều lần để em mình chịu tội thay cho những trò nghịch phá của chính mình. Cậu có một người em trai hiền lành, bao dung tên là Tường. Mặc dù cậu có phần hẹp hòi nhưng Thiều vẫn là người anh trai thương em và nghĩa khí Mận là cô gái mà Thiều thầm thích, học cùng lớp với Thiều nhưng lớn hơn cậu một tuổi. Mận xinh xắn và ngây thơ, cô còn phải chăm sóc người cả người cha mắc căn bệnh phong mà mẹ nhốt trên gác mái. Bí mật này chỉ có Thiều và Tường biết, và hai anh em đã phải ẩu đả với Sơn chỉ để bảo vệ Mận. Căn gác nhà Mận bốc cháy, gia đình Thiều đã đưa cô bé về sống chung với họ. Thiều hay nhìn lén Mận, cậu biết mình thích Mận rồi, và cậu ghen tỵ khi thấy Mận và em trai mình thân thiết với nhau hơn.

Trong khoảng thời gian sống chung Tường và Mận chơi rất thân với nhau, điều này làm nổi lên lòng ghen của Thiều. Vì ghen tị với Tường vì được Mận yêu quý mà Thiều đã khiến cậu em trai của mình chịu nhiều đau khổ cùng uất ức. Rồi đến một ngày, Mận rời xa hai an hem để cùng mẹ đi tìm cha, Thiều được nghe Tường kể rằng người mà Mận thích chơi cùng chính mình thì Thiều thật sự hối hận về bản thân. Thiều không hề biết rằng trước khi Thiều nhận ra tình cảm của mình thì Mận lại là người có tình cảm với Thiều trước. Nhưng vì có phần sợ Thiều nên Mận không dám chơi cùng với cậu, mặt khác Tường lại dễ mến hơn. Mận đã luôn mong muốn mình có thể chơi thân với Thiều giống như chơi thân với Tường. Đến khi Mận rời xa hai an hem Thiều thì họ mới cảm thấy tiếc nuối khoảng thời gian ngày trước.

Hơn cả một người đàn ông bình thường, Vinh là người vị tha và đáng tin nhất trong số những người đàn ông xuất hiện trong truyện của Nguyễn Nhật Ánh. Anh yêu một tình yêu dài đằng đẵng từ thuở thiếu niên, cái tuổi mới chỉ biết thích chứ khái niệm “yêu” thì vẫn mông lung và mơ hồ. Rồi theo năm tháng, thứ tình cảm ấy chẳng phai nhạt mà nó còn mãnh liệt hơn, sâu sắc hơn, đủ để anh hy sinh bản thân mà giữ nó. Phúc và Miền yêu nhau, họ cũng đã từng thề thốt bên nhau, chỉ là vì nhưng hiểu lầm không đáng có nên họ mới xa nhau.

Vốn dĩ số phận đã không để Phúc và Miền đến với nhau, nên dẫu cho Phúc đã quay lại một lần nữa, và Miền cũng đã rung động thêm một lần thì Vinh vẫn mãi là chồng của Miền, là cha của con Miền. Vinh chân thành và chung thủy đến mức khiến người khác cảm động, anh yêu Miền, yêu cả con trai Miền, và anh đủ nhẫn nại để có thể làm một người chồng, người cha tốt dù đó chẳng phải con anh. Vinh luôn làm một người cha mẫu mực, yêu thương và chở che cho bé Su từng chút, anh không muốn bé chịu thương tổn, không muốn bé và mẹ không được ở bên nhau, và anh không muốn người khác xì xào về hai mẹ con Miền. Có gì làm anh phải hy sinh nhiều như thế, tất cả mọi thứ Vinh làm vẫn chỉ là vì Miền. Vinh yêu Miền tha thiết, cái thứ tình yêu chẳng thể phai nhạt theo thời gian, cũng không có một điều gì có thể làm lung lay nó. Cũng vì có một tình yêu bền vững như vậy mà Vinh và Miền mới có thể sống bên nhau.